Paul Jambers: ‘Bart De Wever beseft dat het moment nadert waarop zijn rol uitgespeeld is’

Deze keer focus je op vier kopstukken, netjes verdeeld over twee partijen: Bart De Wever en Theo Francken van de N-VA en Meyrem Almaci en Kristof Calvo van Groen. Is de rest niet belangrijk genoeg?

Paul Jambers: “Toch wel, maar ik mag maar drie afleveringen maken: dat is te weinig om de kopstukken van zeven partijen fatsoenlijk te volgen. En eerlijk: het duel Groen versus de N-VA is veruit het interessantst. Uit de peilingen blijkt dat Groen de grote uitdager wordt én ze hebben over elk onderwerp tegengestelde meningen. Dat is voor een tv-maker bijzonder dankbaar. Ik ben trouwens niet de enige die de tweestrijd op scherp zet. De pers is al weken een oorlog tussen Calvo en De Wever aan het framen.”

Blijft er nog iets over van De Wevers grote verzoeningspoging?

Jambers: “Ik vrees ervoor. De oorlog tussen de N-VA en Groen is opnieuw losgebarsten. Ze noemen elkaar zonder verpinken leugenaars en lusten elkaar rauw. Al richt De Wever zijn pijlen eerder op Calvo dan op Almaci. Het valt me ook op dat hij zijn tegenstander bewust groter maakt: hij noemt Calvo een kandidaat-premier. Dat werkt bij die laatste als een rode lap op een stier.”

Politiek analist Rik Van Cauwelaert meent dat het hyperkinetische gedrag van Calvo weleens een probleem zou kunnen vormen voor Groen.

Jambers: “Hij is gewoon een zeer dynamische, energieke man. Hij komt over als een zenuwpees, maar dat heeft volgens mij met zijn rol als fractieleider te maken. Als oppositieleider móét hij assertief zijn. Ik denk dat het grote publiek Calvo nog niet kent. We zien hem enkel tijdens tussenkomsten in het parlement of in politieke debatten, en daar staat hij meestal op scherp. Maar ik zie niet in waarom dat een probleem voor Groen is.”

Omdat hij daardoor voor sommigen onsympathiek overkomt. Of krijgen we dankzij u een andere Calvo te zien?

Jambers: “Ik denk het wel. Ik ben bij hem thuis geweest, heb gezien hoe hij leeft, dat zal voor de kijker een openbaring zal zijn. Dat zal hem ten goede komen, denk ik.”

Nu maak je me nieuwsgierig. Hoe ziet het huis van Kristof Calvo eruit?

Jambers: “Laat ons zeggen dat je er een zekere intimiteit voelt. Je moet maar kijken als je wilt weten wat ik bedoel.”

Mag je de verkiezingsdag opnieuw tussen de intimi van Bart De Wever in de war room doorbrengen?

Jambers: “Dat is intussen een verworven recht (lacht). Al moet ik steeds lachen wanneer men het over een war room heeft. Eigenlijk is het niets meer dan een kantoor waar een handvol mensen de verkiezingsuitslagen volgen. Maar door een historisch knipoogje van De Wever – de verwijzing naar Churchills hoofdkwartier tijdens de Tweede Wereldoorlog – is het een eigen leven gaan leiden.”

Heeft Groen dan een rainbow warrior room? En krijgen we daar beelden van te zien?

Jambers (lacht): “Ook bij hen zal een cameraploeg aanwezig zijn, en ik ga tussen de twee pendelen. De locaties hou ik geheim, want er zijn een pak kapers op de kust. Plots wil iederéén in die war room raken.”

Heel wat politieke analisten vonden dat Bart De Wever in die war room een slecht stukje theater opvoerde. In hoeverre zijn de politici oprecht in jouw programma?

Jambers: “De Wever is oprecht. Dat weet ik omdat hij zich zowel voor als naast de camera hetzelfde gedraagt. Nu, hij is niet de makkelijkste om mee te werken. Hij wil altijd een lange redenering afmaken. Je bent als tv-maker beter af met iemand die snel to the point komt. En ja, natuurlijk gebruikt hij mij om zijn politieke ideeën aan de man te brengen, maar dat doet elke politicus die op tv komt.”

Of gebruikt hij je om zijn imago van ‘lijdende held’ kracht bij te zetten? Je hebt hem weer gefilmd tijdens een marathon. De heroïek spatte van zijn gezicht. Alsof hij net zoals de Griekse krijger Phidippides elk moment kon doodvallen.

Jambers: “Correctie: voor het éérst filmde ik hem tijdens een marathon, daarvoor waren het kortere loopwedstrijden. Soit, de politici bezorgen me hun agenda en ik kies wat we gaan filmen. Natuurlijk vermelden ze alleen afspraken die zij op tv willen laten zien. Ik heb hun dat ook aangeraden, anders zou ik te nieuwsgierig worden. Als ik het toch niet mag filmen, hoef ik niet te weten dat Kristof Calvo en Bart De Wever samen een duifje in ’t Fornuis verorberen.”

Hebben de politieke partijen inspraak in de eindmontage?

Jambers: “Neen. Ze mogen de aflevering op voorhand komen bekijken, maar nog nooit heeft iemand om een wijziging gevraagd. En dat zou ik ook niet toelaten. Ze weten dat ik hun integriteit respecteer. Ze dragen wekenlang een microfoontje op mijn vraag, dan mag ik daar geen misbruik van maken. Er is afgesproken dat het geluid niet wordt opgenomen als zij de camera niet zien. Zelfs al zegt De Wever off-screen tegen zijn woordvoerder dat hij met politiek stopt, dan nog zal ik dat niet uitzenden. Daarom vraag ik aan mijn audioman om zijn koptelefoon af te zetten, dan hoef ik me niet slecht te voelen om een gemiste primeur (lacht). Ik vind het ook belangrijk dat de correcte context geschetst wordt. Met knip-en-plakwerk kun je hen immers alles laten zeggen. Een zin als ‘het moeten er minder zijn’ over belastingen krijgt een heel andere betekenis als je ’m in een gesprek over migranten plaatst. Ik zit ook niet zit te azen op die ene flater of ongemakkelijkheid.”

Stel dat Kristof Calvo een vervuilende SUV-diesel in zijn garage heeft staan, ga je die dan niet filmen?

Jambers: “Als de garagepoort op slot is niet, wél als hij er open en bloot mee over De Keyserlei rijdt. Je verwacht toch dat een politicus zich gedraagt volgens zijn ideologische overtuiging? Bij de vier politici die ik nu volg, is dat het geval. Er zitten geen schijnheiligen tussen.”

Het valt op dat je als reportagemaker weinig in beeld komt.

Jambers: “Inderdaad, in tegenstelling tot sommige andere reportagemakers, die er net alles aan doen om wél in beeld te komen (lacht). De focus moet liggen op de geïnterviewde. Ook in mijn vraagstelling probeer ik zo neutraal mogelijk te zijn. Ik observeer en registreer, maar trek geen conclusies. Het is niet de bedoeling dat ik de kijker stemadvies geef.”

‘De moeilijkste politicus om te doorgronden, is Kris Peeters,’ vertelde je me na je eerste reeks in 2014. Ben je blij dat je hem nu niet meer hoeft te volgen?

Jambers: “Nee, want de laatste keer heeft hij fantastisch meegewerkt. Politici die te makkelijk zijn, vind ik niet interessant. Er moet altijd een spanningsveld zijn tussen de tv-maker en de politicus. Op het moment dat je vrienden wordt, en je bijvoorbeeld Theo Francken zomaar kunt vragen om op zijn hoofd te gaan staan, is het over.”

Ik heb soms de indruk dat de entourage van De Wever liever je hielen dan je tenen ziet.

Jambers: “Sommigen vinden inderdaad dat hij te veel prijsgeeft van de interne keuken. Gelukkig ziet De Wever dat anders. Als historicus is hij ervan overtuigd dat wat hij doet gedocumenteerd moet worden. Hij weet dat hij geschiedenis aan het schrijven is voor de Vlaamse Beweging. Maar hij beseft eveneens dat het moment dichterbij komt dat zijn rol uitgespeeld zal zijn. Ik denk dat hij een naslagwerk wil. Dan kan hij later, mijmerend in z’n zetel, overschouwen of het allemaal de moeite waard was.

“Ook ik vind deze politieke periode heel interessant. Daarom hou ik alle niet-gebruikte beelden bij. Mijn bedoeling is om daar later dit jaar een grotere documentaire mee te maken.”

Gedraagt De Wever zich nu nerveuzer dan toen je hem volgde tijdens de gemeenteraadsverkiezingen?

Jambers: “Ik merk weinig verschil. Hij verkeert voortdurend in alarmfase en is op zijn hoede voor elke misstap. In Antwerpen speelde hij op eigen terrein, dat maakte hem iets relaxter. Nu heeft hij veel factoren niet onder controle: een groene golf na de klimaatbetogingen, kritiek op justitie na de moord op Julie Van Espen...

“Ook als tv-maker vond ik de gemeenteraadsverkiezingen makkelijker. De thema’s waren duidelijk, nu zie je steekvlampolitiek. Het ene moment discussiëren ze over het klimaat, de dag erna over justitie en nog een dag later over je pensioen. Meer dan over ideologie of principes, zullen deze verkiezingen over communicatie gaan. Elke uitspraak wordt via de sociale media zodanig uitvergroot, dat de minste blunder fataal kan zijn. Daarom noemt men elkaar liever een leugenaar tijdens een debat dan met argumenten te discussiëren. Een valse bewering kun je met een factcheck ontkrachten, schelden niet.”

De factchecks vliegen ons om de oren, net als de podcasts, de stemtests en de duidingsprogramma’s. Wordt het niet allemaal wat veel?

Jambers: “Zwijg me ervan! Iedereen is tegenwoordig reporter: hoeveel vloggers Vlaanderen telt, dat is haast niet te geloven. Als je op een openbare plaats met De Wever verschijnt, moet je je eerst langs een muur van iPhones en GoPro’s wringen. En die spelen allemaal mee, hè. Want de politicus redeneert: elke minuut media-aandacht, al is het op de website van de lokale duivenbond, is welkom.”

Was jij er ook bij in het Brusselse casino Viage, toen Bart De Wever en zijn gevolg bijna vermorzeld werden door een horde reporters?

Jambers: “Natuurlijk. Ik móést daartussen staan, en mijn cameraman móést de beste beelden hebben, dus verwacht ik dat hij op de eerste rij staat. Gelukkig is mijn zoon Enno een stevige knaap en kent hij na twintig jaar in het vak het klappen van de zweep. We werken al een tijdje samen en hij weet welke beelden ik wil.”

Als gelouterde tv-maker kon je altijd rustig je ding doen, en nu moet je op zo’n dag tussen een hoop hitsige jonge veulens staan drummen voor een quote.

Jambers: “O, eigenlijk vind ik dat geweldig leuk (lacht). Ik bekijk dat vanop afstand, mijn stressniveau is bij lange niet zo hoog als het hunne. Je ziet daar collega’s flippen omdat ze 3 minuten voor hun deadline nog steeds geen reactie van een politicus hebben en de hete adem van hun eindredacteur in hun nek voelen. Daar heb ik allemaal geen last van.”

Hoe staat de verkiezingsbarometer bij beide partijen? Trekken ze met samengeknepen billen naar 26 mei?

Jambers: “Vorige keer, in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen, merkte ik bij Groen een overwinningsroes. Nu zijn ze duidelijk voorzichtiger. Ook de N-VA is er niet gerust op. Ze willen 30 procent halen, maar de peilingen wijzen vooralsnog niet in die richting.”

Heeft ‘Jambers in de politiek’ jouw eigen kiesgedrag beïnvloed?

Jambers: “Neen. Ik ben nu wel beter geïnformeerd, maar mijn politieke voorkeur ligt al decennia vast. En stel me nu niet de vraag op wie ik stem, dat zou al te belachelijk zijn.”

Ik zou niet durven. Veel plezier in de war room!

© Humo