De Wever beperkt schade in Antwerpen, Vlaams Belang wint fors
© belga
© BELGA
De N-VA heeft in Antwerpen de schade kunnen beperken. Maar ook hier boekte Vlaams Belang stevige winst.
De eerste resultaten uit Heist-op-den-Berg gaven meteen de tendens weer: verlies voor N-VA en CD&V, forse winst voor Vlaams Belang. Wel blijft de N-VA van Bart De Wever in Antwerpen veruit de grootste partij. Zowel voor de Kamer als het Vlaams Parlement blijft ze boven de dertig procent. Maar de monsterscore van vijf jaar geleden evenaart de N-VA niet. Kandidaat-premier Jan Jambon haalt federaal de meeste voorkeursstemmen (187.826), gevolgd door Tom Van Grieken (122.232) en Peter Mertens (46.802). Op Vlaams niveau is Bart De Wever met 242.386 voorkeursstemmen veruit de populairste politicus in Antwerpen.
Bij Vlaams Belang zien lijsttrekkers Filip Dewinter (Vlaams) en Tom Van Grieken (Kamer) een wederopstanding. In 2014 verloren ze maar liefst twaalf procentpunt in de provincie. Nu schurkt extreemrechts tegen de twintig procent aan. Zowel Vlaams als federaal wordt Vlaams Belang de op een na grootste Vlaamse partij. 'Zes jaar geleden waren we ten dode opgeschreven', verklaarde Filip Dewinter, die de Vlaamse lijst in Antwerpen trok. 'Nu is Vlaams Belang uit zijn as herrezen. Andere partijen zien nu zwarte sneeuw, het cordon moet doorbroken worden.' In zijn overwinningsspeech reikte Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken meteen de hand aan de andere partijen. 'In een democratie telt elke stem. Ik reik eenieder de hand die een beter Vlaanderen wil.'
N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever, die kandidaat-minister-president is, feliciteerde Vlaams Belang en zei dat hij als grootste partij een Vlaamse regering wil vormen. Als hij minister-president zou worden, dan krijgt Antwerpen een andere burgemeester.
Regeringspartij CD&V deelt in Antwerpen mee in de klappen. Waar de partij in 2014 voor het Vlaams Parlement nog 20 procent haalde, strandt ze nu op 11,4 procent. Federaal moet ze vijf procentpunt prijsgeven, en komt ze ook uit 11,1 procent. De uitslag van Open VLD blijft rond de tien procent stabiel. In Mechelen wint Open VLD drie procentpunt en komen de liberalen uit op 17,1 procent, dankzij Vlaams lijsttrekker en Mechels burgemeester Bart Somers.
Van een groene golf is in Antwerpen geen sprake. De partij behaalt een lichte winst en komt net boven de elf procent uit. Meyrem Almaci en Kristof Calvo konden de verwachtingen niet helemaal inlossen. 'We zetten stappen vooruit, maar het mocht meer zijn', zei Almaci. 'Ik ben zeer fier.' Groen wordt in Antwerpen groter dan de SP.A. De socialisten blijven steken op 7,9 procent, en doen het zo nog slechter dan in 2014. In de stad Antwerpen moet Groen met 17,7 procent enkel de N-VA (29 procent) laten voorgaan. Vlaams Belang komt er uit op 13,9 procent. SP.A zakt weg tot 9,8 procent.
De PVDA deed het dan weer wel goed. In de stad Antwerpen haalt ze 11,7 procent. In de provincie komt de extreemlinkse partij van Peter Mertens boven de kiesdrempel uit. In 2014 miste Peter Mertens zijn zetel op een haar na. Nog eens vijf jaar zonder een Vlaamse zetel was een nachtmerriescenario.
Guy D'haeseleer (Vlaams Belang) scoort goed in verkiezingen Oost-Vlaanderen
© Marc Herremans
© Belga
N-VA blijft de uitgesproken winnaar in Oost-Vlaanderen. Daarna volgde niet de verwachte nek-aan-nekrace tussen Open VLD en CD&V: Vlaams Belang wordt de tweede partij.
De resultaten uit Sint-Niklaas, het eerste volledige resultaat uit Oost-Vlaanderen, zetten duidelijk de toon: N-VA blijft de grootste in de provincie, maar ziet een sterk Vlaams Belang achter zich opduiken. Groen gaat erop vooruit, maar boekt geen spectaculaire overwinning. Ook PVDA mag zich een winnaar van de verkiezingen noemen. Open VLD kan de schade beperken in Oost-Vlaanderen, CD&V en SP.A verliezen zo'n vier procentpunt.
De winnaar in Oost-Vlaanderen is Vlaams Belang. De partij wint 14.2 procentpunt en eindigt op 20.6 procent. De opmars van het Vlaams Belang is duidelijk te merken in de voorkeurstemmen. Vlaams speerpunt Guy D'haeseleer, kopman van Forza Ninove, laat de concurrentie ver achter zich. Die concurrentie is Joke Schauvliege (CD&V), Matthias Diependaele (N-VA) en Carina Van Cauter (Open VLD). Ook Vlaams Belanger Barabara Pas maakt voor de Kamer indruk. Zij moet enkel Alexander De Croo (Open VLD) voor zich dulden. CD&V-kopstuk Pieter De Crem vervolledigt de topdrie.
In Ninove, de thuisstad van D'haeseleer, haalt Vlaams Belang bijna de helft van de stemmen. 'De Ninovieter heeft een statement willen maken dat ze absoluut niet aanvaarden wat er hier in oktober is gebeurd en dat het cordon sanitaire op de schop moet', reageert D'haeseleer.
N-VA kijkt in Oost-Vlaanderen aan tegen een verlies, maar blijft niettemin de grootste. In de Kamer verliest de partij 9.2 procentpunt, op Vlaams niveau verliest de partij, met spits Matthias Diependaele, 8.5 procentpunt. Kamervoorzitter Siegfried Bracke raakte niet herverkozen. Bracke duwde de Oost-Vlaamse N-VA-lijst.
Open VLD houdt stand: Oost-Vlaanderen sterkste liberale provincie
In Oost-Vlaanderen, de blauwe provincie, is Open VLD erin geslaagd de schade meer dan te beperken. Ze worden daardoor de derde partij. Op Vlaams niveau, met Carina Van Cauter als lijsttrekker, verliest Open VLD 1.4 procentpunt, in de Kamer amper 0.2 procent. Met dank aan Alexander De Croo, die 80.283 voorkeurstemmen haalde. 'Open VLD is de regeringspartij die redelijk goed standhoudt', aldus De Croo in een reactie. 'Oost-Vlaanderen is opnieuw de sterkste liberale provincie en daar ben ik eigenlijk wel een beetje fier op.'
Vooraf werd rijkhalzend uitgekeken naar het resultaat van CD&V. De partij trok naar het front met twee vaste waarden: Pieter De Crem en Joke Schauvliege. De Crem ging eigenlijk voluit voor het burgemeesterschap in Aalter, maar toen de N-VA de regering verliet, werd hij van staatssecretaris alsnog tot minister gepromoveerd. Schauvliege, die als minister opstapte, was tijdens de campagne in de media minder nadrukkelijk aanwezig. Ze behaalden beiden een behoorlijk resultaat, maar dat kon een tegenvallend resultaat niet tegenhouden. De partij verliest vier procentpunt in de provincie.
Nog een verliezer: SP.A. De partij eindigt net boven de 10 procent. De jonge Conner Rousseau is er niet in geslaagd om voor een verrassing te zorgen. Door het tegenvallende resultaat van SP.A wordt Groen 0.1 groter in Oost-Vlaanderen. Björn Rzoska brengt Groen naar 10.5 procent, een stijging van 1.4 procentpunt.
Ten slotte was het ook uitkijken naar de linkse PVDA. De partij hoopte op een sterk resultaat in Oost-Vlaanderen. Volgens interne voorspellingen zou de PVDA 6 procent halen in Oost-Vlaanderen. Uiteindelijk eindigen ze in het Vlaams Parlement op 5.5 procent.
De uitslag van vijf jaar geleden, zag er zo uit:
De Wever verliest dan wel, maar zijn analyse krijgt steeds meer vorm
In stemmenaantallen kent deze verkiezingszondag slechts één duidelijke winnaar. Vlaams Belang gaat er meer dan tien procentpunten op vooruit. N-VA verliest wel, maar blijft de grootste en heeft de sleutels in handen.
Hij droomde van 30 procent om incontournable te worden in Vlaanderen. Die dertig procent haalt de N-VA niet, behalve dan in het Antwerpen van voorzitter De Wever. Maar partijvoorzitter De Wever heeft een belangrijke troost en troefkaart: zonder hem lukt het niet.
Dat maakte De Wever ook duidelijk in zijn speech voor zijn partijgenoten. 'We blijven de grootste partij met kop en schouder.' En dus gaat hij het initiatief nemen in Vlaanderen.
De huidige Vlaamse coalitie verliest een pak zetels. De N-VA gaat er acht achteruit, CD&V ook acht en Open VLD drie. Toch hebben de huidige regeringspartijen nog een meerderheid van 70 op 124 zetels. CD&V inruilen voor SP.A, een coalitie maken zoals in Antwerpen, kan theoretisch. Maar de meerderheid is zo krap (64/124 zetels) dat die eigenlijk onhaalbaar is.
Belangrijker voor De Wever is dat een coalitie tegen hem (CD&V, Open VLD, Groen, SP.A) ook onmogelijk is. De vier komen één zetel te kort. En dus is De Wever ook met 24,9 procent incontournable. Zonder N-VA gaat het niet aan Vlaamse kant (tenzij de vier er ook nog de PVDA bijnemen).
Voor alle duidelijkheid: de N-VA en Vlaams Belang samen hebben evenmin een meerderheid.
De Wever gaat als leider van de grootste partij de andere partijen uitnodigen voor een gesprek over de vorming van een Vlaamse regering. Ook Vlaams Belang krijgt een uitnodiging. Maar de kans dat hij gaat voor een voortzetting van de huidige coalite met CD&V en Open VLD, is groot. Beide hebben net zoals N-VA verloren, wat hen niet te veeleisend zal maken.
Federaal wordt het nog moeilijker. Een voortzetting van Zweeds lijkt onmogelijk. De Vlaamse partijen verliezen op federaal niveau samengeteld 16 zetels. In Wallonië staat ook de MR duidelijk op verlies (- 6 zetels). Ook de PS verliest maar veel minder (- 3 zetels), en is nog steeeds de grootste in Franstalig België. Het verlies van CDH is fors: - 4 zetels. Ecolo wint zeven zetels, de PTB/PVDA zelfs tien.
Dit is waar De Wever voor waarschuwde tijdens de campagne. Wallonië kiest links. Als daar een linkse regering op de been wordt geholpen, wordt een federale regering als optelsom van de Vlaamse en Waalse regering haast onmogelijk.U weet dat De Wever twee veto's had bij het begin van de campagne: tegen de PS en tegen Ecolo.
De Wever weet natuurlijk dat het initiatief voor een federale regering bij de koning ligt. Maar ook daar probeert hij de sleutels in handen te houden. De N-VA-voorzitter sloot vanavond in zijn speech uit dat er een federale regering zonder Vlaamse meerderheid zou komen. 'Dat willen wij niet.' En, zei hij: 'nog nooit heeft de kiezer zo massaal Vlaams-nationaal gestemd.' Hij herhaalde dit nog eens tijdens het voorzittersdebat op de VRT.
De Wevers analyse klopt
Bart De Wever verloor dan wel de verkiezingen, tegelijkertijd ziet hij zijn analyse vorm krijgen: een onbestuurbaar land dat nieuwe hervormingen, wat hem betreft in confederale zin, nodig heeft. De groei van Vlaams Belang is een instrument voor hem. Net zoals de volgende door hem geleide Vlaamse regering een strijdros tegen de Belgische constructie wordt. Dat hij een federale regering zonder Vlaamse meerderheid niet zou aanvaarden, was een eerste schot voor de boeg.
Overigens leert een blik op de politieke families in de Kamer dat de socialistische familie van PS en SP.A duidelijk groter is dan de liberale: 29 tegen 26 zetels. CD&V en CDH samen hebben er 17 en staan pas vierde, want de ecologisten halen 21 zetels.
Vlaams Belang wint 17 zetels
Het Vlaams Belang hoopt dat de partij niet aan de zijlijn moet blijven staan na de zege van vandaag. De vooruitgang van de partij is alvast erg fors, met winsten van 10 procentpunten en meer. In zetels berekend klimt de partij van 6 naar 23 om zo de tweede partij van Vlaanderen te worden. Federaal wint Vlaams Belang 15 zetels.
Het herstel van Vlaams Belang was niet onverwacht, maar de uitslagen overtreffen nog de verwachtingen. De winst komt ook niet uitsluitend van de N-VA. Die partij lijdt wel bijna overal verlies, maar Vlaams Belang werft duidelijk ook bij de drie traditionele partijen, CD&V, Open VLD en SP.A.
De andere grote verrassing van 26 mei zijn de tegenvallende resultaten van Groen. De ecologische partij blijkt te vroeg te hebben gepiekt, net als de klimaatbeweging waarop ze surfte. Er is sprake van een lichte vooruitgang op de meeste plaatsen, maar niet de opmars die nog enkele weken geleden uit peilingen bleek. De groenen hebben traditioneel een groot kiezerspotentieel, maar slagen er zelden in het om te zetten in tastbaar succes. Ook dit keer weer was de campagne een tegenvaller. De vrees voor groene regelneverij en belastingverhogingen blijft een hindernis.
Twee elementen bieden troost aan de ecologisten. De kleine winst in percentages (+1,7) zou wel vier extra zetels betekenen voor Groen in het Vlaams parlement. In het federale parlement wint Groen twee zetels. Ecolo wint dan weer fors in Wallonië en zeker in Brussel, waar de partij even de grootste leek te worden maar strandde op de tweede plek.
Ook PVDA is een winnaar. In Vlaanderen haalt de partij met 5,4 procent uiterst nipt de kiesdrempel, het levert haar vier zetels op. Federaal is de winst (samen met de Waalse PTB) nog groter: de partij gaat van twee naar twaalf.
Hilde Crevits bergt ambities op
Het Hilde Crevits-effect waarop CD&V rekende, blijft uit. Zelfs in haar eigen West-Vlaanderen doet de kandidaat-minister-presidente het niet fantastisch. Haar lijst zakt 2 procentpunten, al wordt CD&V wel de grootste in West-Vlaanderen. Dat verschijnsel werkt minder door op de Kamerlijst, getrokken door Hendrik Bogaert. Ook in de thuisprovincie van voorzitter Wouter Beke, Limburg, blijft CD&V onder de verwachtingen met -4 procentpunten. Als de christendemocraten niet fors uitpakken in hun twee sterkste provincies, kan de globale uitslag niet sterk zijn. De uitslag van het Vlaams Parlement geeft CD&V amper 15 procent (min 5 procentpunten), lang niet de 20 procent waar de partij op hoopte.
Voorzitter Beke heeft al nederig de nederlaag erkend. 'Het resultaat is teleurstellend.' Hilde Crevits moest toegeven dat haar ambities voor het hoogste politieke ambt in Vlaanderen moeten worden opgeborgen.
Open VLD houdt stand, zegt Rutten
De uitslagen voor de SP.A zijn evenmin goed. In het Vlaams Parlement verliest de partij 4 procentpunten en strandt ze op 10,3 wat net iets meer is dan de 10,2 van Groen. Ook in de Kamer is de SP.A nog heel nipt groter dan de groene concurrent.
De droom van Gwendolyn Rutten om de tweede partij in Vlaanderen te worden, ging eveneens stuk vandaag. Open VLD staat vierde met 13 procent, een verlies van één procentpunt. De positieve, hoffelijke vibe waarop Gwendolyn Rutten rekende, is er duidelijk niet gekomen. De liberalen hebben zich niet kunnen onderscheiden van de N-VA. Maar wie de nederlaag van de andere partijen bekijkt, begrijpt dat voorzitster Rutten vindt dat haar partij heeft standgehouden.
