Eerste reacties Vlaams Belang: ‘Witte zondag’
Dries Van Langenhove: ‘Het cordon sanitaire, het wordt tijd dat we dat afschaffen’ — © BELGA
De trend die de voorlopige resultaten toont, is duidelijk: Vlaams Belang scoort. Zowel in de steden als op het platteland. In kieskring Limburg lijkt het nu al de tweede grootste partij te worden. De partijreacties kraaien voorzichtig victorie.
Tom Van Grieken: Stilzwijgen
Op de achtste verdieping van het hoofdkwartier van Vlaams Belang aan het Brusselse Madouplein zit partijvoorzitter Tom van Grieken aan de toespraak te werken. Die is voor vanavond in Londerzeel. De VRT-cameraploeg die aan de deur van de war room stond te kloppen, kreeg geen gehoor. VTM had eerder nog een snelle quote gekregen: ‘Beter een goeie start dan een slechte start. Ik mag iets meer zeggen, maar ik hoef niets meer te zeggen.’ Dat er vanavond nog genoeg tijd is om te reageren, zei hij, net voordat hij - met een niet te verbergen glimlach - de deur sloot.
Filip Dewinter: ‘Witte zondag’
Kopstuk Filip Dewinter kan intussen zijn blijdschap niet achter gesloten deuren houden: ‘Dit is een Vlaams Belang-vloedgolf’. Hij heeft het intussen op VRT al onomwonden en onder luid applaus over een ‘Witte Zondag’ . En ook: ‘maar de andere partijen gaan zwarte sneeuw zien.’ Dewinter blikt al vooruit: ‘Het ziet er goed uit. Vandaag moet het cordon sanitaire breken. Ik hoop dat men de kiezer niet weer negeert.' Verrast door de cijfers is hij toch, geeft hij toe. Maar hij heeft het tegelijk over een ‘déjà-vu naar de resultaten van 1991 en 2004'. De verklaring volgens hem is dat ‘de mensen zich in de steek gelaten voelen'. En er volgt een sneer richting N-VA: ‘De N-VA heeft geprobeerd ons te kopiëren, maar heeft vooral niet gerealiseerd wat ze heeft beloofd.’
In Londerzeel, waar de partij verzamelt, gaf Dewinter in de aanloop naar de toespraak van Van Grieken nog mee dat hij geen plannen heeft om een prominente rol te spelen binnen de - 'herrezen' - partij.'Ik werp mijn kroon naar Tom Van Grieken. U bent nog niet van mij af. Maar ik heb geen ambities als fractieleider.’
Dries Van Langenhove: ‘Tijd dat we cordon sanitaire afschaffen’
Dries Van Langenhove, die als onafhankelijke de Vlaams Belang-lijst voor de Kamer in Vlaams-Brabant trekt, vindt het allemaal nog voorbarig, maar kan tegelijk een eerste reactie toch niet laten liggen: ‘Het is voorbarig om te reageren, maar ik zou tekenen voor deze trend. Het cordon sanitaire, het wordt tijd dat we dat afschaffen.’
Stefaan Sintobin: ‘De kiezer die het kotsbeu is’
In het Vlaams Parlement reageert Stefaan Sintobin: 'Het cordon zal vanavond niet worden doorbroken, wel op korte termijn. Is het niet door andere partijen, dan wel door de kiezer die het kotsbeu is dat met zijn stem geen rekening wordt gehouden. Als de trend zich doorzet, dan zullen we vanavond zeker kunnen vieren.’
Guy D'Haeseleer: 'Op de schop'
Ook in Ninove is het cordon talk of the town. Boegbeeld Guy D'Haeseleer: ‘Ongelooflijk. Het zijn voorlopige resultaten, maar toch; wij meer dan 46 procent, alle anderen rond de tien procent. Het cordon sanitaire moet op de schop. De Ninovieter heeft een duidelijk signaal gegeven. Zoals het nu zit, halen we bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen in Ninove de volstrekte meerderheid.’
Gerolf Annemans: 'De combinatie met N-VA is de toekomst'Gerolf Annemans, Europees lijsttrekker voor Vlaams Belang, denkt bij VTM al luidop over een samenwerking met de N-VA. 'De toekomst zit in de combinatie van Vlaams Belang en N-VA.' Maar hij is vooral blij met de monstercijfers zoals die zich nu lijken aan te kondigen: 'Ik heb vijf jaar geleden gezegd dat we helemaal opnieuw moesten beginnen. Er staat nu een nieuw Vlaams Belang, daar worden we nu toch voor beloond'. Het cordon sanitaire moet volgens hem 'op middellange termijn' worden verbroken. 'Op de een of andere manier moet dat worden opgelost, zoals Tom Van Grieken al een paar keer terecht heeft opgemerkt.' Dat is volgens hem iets wat 'de nieuwe generatie' zal oplossen.
Chris Janssens: 'N-VA moet een beslissing nemen'
Vlaams Belang-fractieleider Chris Janssens wond er voor de camera's van de VRT geen doekjes om: 'N-VA moet een beslissing nemen. Blijven ze prullen in de marge met andere partijen of kiezen ze voor een rechtse bondgenoot.' Dat N-VA-voorzitter Bart De Wever dat tijdens de campagne verschillende keren heeft uitgesloten, is volgens Janssens van geen tel. 'Ik heb De Wever bij de gemeenteraadsverkiezingen ook horen zeggen dat hij nooit met de socialisten zou besturen en de dag na de verkiezingen maakt hij een coalitie met links'.Volgens Janssens heeft de kiezer de "duidelijkheid" van Vlaams Belang beloond. 'De politieke elite moet de ogen openen en luisteren naar de mensen, ook tussen twee verkiezingen door. Dat zijn wij met Vlaams Belang blijven doen.'
De Wever verliest dan wel, maar zijn analyse krijgt steeds meer vorm
In stemmenaantallen kent deze verkiezingszondag slechts één duidelijke winnaar. Vlaams Belang gaat er meer dan tien procentpunten op vooruit. N-VA verliest wel, maar blijft de grootste en heeft de sleutels in handen.
Hij droomde van 30 procent om incontournable te worden in Vlaanderen. Die dertig procent haalt de N-VA niet, behalve dan in het Antwerpen van voorzitter De Wever. Maar partijvoorzitter De Wever heeft een belangrijke troost en troefkaart: zonder hem lukt het niet.
Dat maakte De Wever ook duidelijk in zijn speech voor zijn partijgenoten. 'We blijven de grootste partij met kop en schouder.' En dus gaat hij het initiatief nemen in Vlaanderen.
De huidige Vlaamse coalitie verliest een pak zetels. De N-VA gaat er acht achteruit, CD&V ook acht en Open VLD drie. Toch hebben de huidige regeringspartijen nog een meerderheid van 70 op 124 zetels. CD&V inruilen voor SP.A, een coalitie maken zoals in Antwerpen, kan theoretisch. Maar de meerderheid is zo krap (64/124 zetels) dat die eigenlijk onhaalbaar is.
Belangrijker voor De Wever is dat een coalitie tegen hem (CD&V, Open VLD, Groen, SP.A) ook onmogelijk is. De vier komen één zetel te kort. En dus is De Wever ook met 24,9 procent incontournable. Zonder N-VA gaat het niet aan Vlaamse kant (tenzij de vier er ook nog de PVDA bijnemen).
Voor alle duidelijkheid: de N-VA en Vlaams Belang samen hebben evenmin een meerderheid.
De Wever gaat als leider van de grootste partij de andere partijen uitnodigen voor een gesprek over de vorming van een Vlaamse regering. Ook Vlaams Belang krijgt een uitnodiging. Maar de kans dat hij gaat voor een voortzetting van de huidige coalite met CD&V en Open VLD, is groot. Beide hebben net zoals N-VA verloren, wat hen niet te veeleisend zal maken.
Federaal wordt het nog moeilijker. Een voortzetting van Zweeds lijkt onmogelijk. De Vlaamse partijen verliezen op federaal niveau samengeteld 16 zetels. In Wallonië staat ook de MR duidelijk op verlies (- 6 zetels). Ook de PS verliest maar veel minder (- 3 zetels), en is nog steeeds de grootste in Franstalig België. Het verlies van CDH is fors: - 4 zetels. Ecolo wint zeven zetels, de PTB/PVDA zelfs tien.
Dit is waar De Wever voor waarschuwde tijdens de campagne. Wallonië kiest links. Als daar een linkse regering op de been wordt geholpen, wordt een federale regering als optelsom van de Vlaamse en Waalse regering haast onmogelijk.U weet dat De Wever twee veto's had bij het begin van de campagne: tegen de PS en tegen Ecolo.
De Wever weet natuurlijk dat het initiatief voor een federale regering bij de koning ligt. Maar ook daar probeert hij de sleutels in handen te houden. De N-VA-voorzitter sloot vanavond in zijn speech uit dat er een federale regering zonder Vlaamse meerderheid zou komen. 'Dat willen wij niet.' En, zei hij: 'nog nooit heeft de kiezer zo massaal Vlaams-nationaal gestemd.' Hij herhaalde dit nog eens tijdens het voorzittersdebat op de VRT.
De Wevers analyse klopt
Bart De Wever verloor dan wel de verkiezingen, tegelijkertijd ziet hij zijn analyse vorm krijgen: een onbestuurbaar land dat nieuwe hervormingen, wat hem betreft in confederale zin, nodig heeft. De groei van Vlaams Belang is een instrument voor hem. Net zoals de volgende door hem geleide Vlaamse regering een strijdros tegen de Belgische constructie wordt. Dat hij een federale regering zonder Vlaamse meerderheid niet zou aanvaarden, was een eerste schot voor de boeg.
Overigens leert een blik op de politieke families in de Kamer dat de socialistische familie van PS en SP.A duidelijk groter is dan de liberale: 29 tegen 26 zetels. CD&V en CDH samen hebben er 17 en staan pas vierde, want de ecologisten halen 21 zetels.
Vlaams Belang wint 17 zetels
Het Vlaams Belang hoopt dat de partij niet aan de zijlijn moet blijven staan na de zege van vandaag. De vooruitgang van de partij is alvast erg fors, met winsten van 10 procentpunten en meer. In zetels berekend klimt de partij van 6 naar 23 om zo de tweede partij van Vlaanderen te worden. Federaal wint Vlaams Belang 15 zetels.
Het herstel van Vlaams Belang was niet onverwacht, maar de uitslagen overtreffen nog de verwachtingen. De winst komt ook niet uitsluitend van de N-VA. Die partij lijdt wel bijna overal verlies, maar Vlaams Belang werft duidelijk ook bij de drie traditionele partijen, CD&V, Open VLD en SP.A.
De andere grote verrassing van 26 mei zijn de tegenvallende resultaten van Groen. De ecologische partij blijkt te vroeg te hebben gepiekt, net als de klimaatbeweging waarop ze surfte. Er is sprake van een lichte vooruitgang op de meeste plaatsen, maar niet de opmars die nog enkele weken geleden uit peilingen bleek. De groenen hebben traditioneel een groot kiezerspotentieel, maar slagen er zelden in het om te zetten in tastbaar succes. Ook dit keer weer was de campagne een tegenvaller. De vrees voor groene regelneverij en belastingverhogingen blijft een hindernis.
Twee elementen bieden troost aan de ecologisten. De kleine winst in percentages (+1,7) zou wel vier extra zetels betekenen voor Groen in het Vlaams parlement. In het federale parlement wint Groen twee zetels. Ecolo wint dan weer fors in Wallonië en zeker in Brussel, waar de partij even de grootste leek te worden maar strandde op de tweede plek.
Ook PVDA is een winnaar. In Vlaanderen haalt de partij met 5,4 procent uiterst nipt de kiesdrempel, het levert haar vier zetels op. Federaal is de winst (samen met de Waalse PTB) nog groter: de partij gaat van twee naar twaalf.
Hilde Crevits bergt ambities op
Het Hilde Crevits-effect waarop CD&V rekende, blijft uit. Zelfs in haar eigen West-Vlaanderen doet de kandidaat-minister-presidente het niet fantastisch. Haar lijst zakt 2 procentpunten, al wordt CD&V wel de grootste in West-Vlaanderen. Dat verschijnsel werkt minder door op de Kamerlijst, getrokken door Hendrik Bogaert. Ook in de thuisprovincie van voorzitter Wouter Beke, Limburg, blijft CD&V onder de verwachtingen met -4 procentpunten. Als de christendemocraten niet fors uitpakken in hun twee sterkste provincies, kan de globale uitslag niet sterk zijn. De uitslag van het Vlaams Parlement geeft CD&V amper 15 procent (min 5 procentpunten), lang niet de 20 procent waar de partij op hoopte.
Voorzitter Beke heeft al nederig de nederlaag erkend. 'Het resultaat is teleurstellend.' Hilde Crevits moest toegeven dat haar ambities voor het hoogste politieke ambt in Vlaanderen moeten worden opgeborgen.
Open VLD houdt stand, zegt Rutten
De uitslagen voor de SP.A zijn evenmin goed. In het Vlaams Parlement verliest de partij 4 procentpunten en strandt ze op 10,3 wat net iets meer is dan de 10,2 van Groen. Ook in de Kamer is de SP.A nog heel nipt groter dan de groene concurrent.
De droom van Gwendolyn Rutten om de tweede partij in Vlaanderen te worden, ging eveneens stuk vandaag. Open VLD staat vierde met 13 procent, een verlies van één procentpunt. De positieve, hoffelijke vibe waarop Gwendolyn Rutten rekende, is er duidelijk niet gekomen. De liberalen hebben zich niet kunnen onderscheiden van de N-VA. Maar wie de nederlaag van de andere partijen bekijkt, begrijpt dat voorzitster Rutten vindt dat haar partij heeft standgehouden.
