Na de forse winst van Vlaams Belang: blijft het cordon sanitaire overeind?

Met 18,2 procent van de stemmen, een gemiddelde stijging van méér dan 12 procent, wordt het uiterst-rechtse Vlaams Belang de tweede grootste partij in de federale Kamer na de N-VA, dat met 27,8 procent wel de grootste formatie blijft. Volgens de eerste prognoses op basis van gedeeltelijke uitslagen. Het Vlaams Belang wordt dus groter dan CD&V. Eenzelfde trend zet zich door in de uitslagen voor het Vlaams Parlement, waar ze 23 zetels zouden halen.

Het Vlaams Belang ging in sommige kieskringen 15 tot 20 procent vooruit. Ze haalden opvallende monsterscores op het platteland, van West-Vlaamse gemeenten als Diksmuide en Menen, tot het Vlaams-Brabantse Zoutleeuw en het Limburgse Beringen. In het Oost-Vlaamse kanton Ninove, waar onafhankelijk kandidaat Guy D’Haeseleer voor het Vlaams Belang opkwam, haalde ze zelfs 46,5 procent.

Zowel in de kieskring als de stad Antwerpen gaat de partij van voorzitter Tom Van Grieken er met rasse schreden op vooruit, en wordt ook tweede grootste partij. In kantons als Oostende, Sint-Niklaas en Dendermonde rivaliseren ze met N-VA zelfs voor de eerste plaats. De winst voor Vlaams Belang betekent vooral verlies voor N-VA, maar de partij haalt ook kiezers op bij andere partijen zoals CD&V en Open Vld.

KU Leuven-professor Rik Torfs, inwoner van Heist-op-den-Berg waar het Vlaams Belang hoog scoorde, duidt de uitslag in een reactie aan VTM Nieuws op een ‘ondertoon van onvrede, waar te weinig wordt over geschreven’. “De mensen nemen revanche in het stemlokaal. Dit wijst op een dieperliggende malaise.” Ook wees Torfs er op dat het Vlaams Belang opvallend meer aanhang krijgt bij jongeren, vooral mannen.

Cordon sanitaire?

Torfs pleitte ook meteen voor het opheffen van het cordon sanitaire, sinds de eerste ‘zwarte zondag’ van 24 november 1991 het pact van andere partijen om niet met het Vlaams Belang samen te werken. “Het is heilloos om een partij uit te sluiten, dat heeft men destijds ook niet gedaan in Nederland met Geert Wilders (PVV).”

In dezelfde uitzending werd hij meteen bijgetreden door Dries Van Langenhove, de onafhankelijke Vlaams Belang-lijsttrekker in Vlaams-Brabant (naar wie een gerechtelijk onderzoek loopt voor een chatgroep met racistische en antisemitische posts van zijn organisatie Schild & Vrienden). “Het cordon moet worden gebroken”, zei Van Langenhove. “We moeten de democratie haar werk laten doen, we moeten ook die mensen die voor het Vlaams Belang stemden een stem geven. Dat is in het verleden niet gebeurd en heeft daarom tot meer problemen geleid.”

Ook Antwerps Vlaams Belang-kopstuk Filip Dewinter zegt nu te hopen dat andere partijen de Rubicon oversteken. “Ik hoop dat men de kiezer niet opnieuw negeert”. Dewinter zegt een ‘déjà-vu te hebben’, verwijzend naar de resultaten van 1991 en 2004 die een Zwarte Zondag voor de democratie zijn genoemd. “Dit is voor ons een Witte Zondag maar de andere partijen gaan zwarte sneeuw zien”, sneerde hij.

Als verklaring voor de goede score geeft Dewinter aan dat ‘de mensen zich in de steek gelaten voelen’. “De N-VA heeft geprobeerd ons te kopiëren maar heeft vooral niet gerealiseerd wat ze hebben beloofd. Wij zijn als origineel altijd beter dan de kopie. Men mag niet in het gezicht van de kiezer spuwen.”

Kiezer kiest voor het origineel

De Vlaams Belang-kopstukken wonnen met hun oproep voor het einde van het cordon al sympathie op de rechtervleugel van N-VA en Open Vld. Jean-Marie Dedecker, onafhankelijk burgemeester van Middelkerke, zegt het cordon ook de wacht aan. “Dit is een collectief opsteken van de middelvinger”, zei hij. “De wil van de bevolking moet gerespecteerd worden. Dat is democratie. Anders gaan we nog veel pekelzwarte zondagen zoals vandaag meemaken.” Bij Open Vld zei Kamerlid Luk Van Biesen: “We moeten kijken of het cordon in deze tijd nog realiseerbaar en nuttig is.”

VRT-commentator Walter Zinzen legt de verantwoordelijkheid voor deze zwarte zondag bij de communicatie van de N-VA in de voorbije jaren. “Migratie, het thema dat ontbrak in de campagne, is nu in de uitslag te zien”, zei hij. “Als je vijf jaar lang vluchtelingen, migranten en transmigranten,… als vijanden beschouwt die onze samenleving bedreigen, als je de publieke opinie negatief beïnvloedt, dan geef ik Dewinter gelijk: de kiezer kiest voor het origineel.”