Voor de grootste partij van Vlaanderen, de N-VA, stelt de terugkeer van het VB vooral een menselijk probleem

Hij was aangekondigd, en hij is er gekomen. Verkiezingszondag 26 mei is een zwarte zondag geworden. De zoveelste in een rij die in 1991 begon en sindsdien nog maar een enkele keer onderbroken werd.

Groen doet het in de steden niet slecht en PVDA haalt voor het eerst zetels in Vlaanderen, maar deze verkiezing telt in Vlaanderen maar één echte winnaar: Vlaams Belang.

De massale stem op Vlaams Belang is een woedende stem. Vele Vlamingen menen reden te hebben om boos te zijn op politiek en/of samenleving. Daar valt ook enig begrip voor op te brengen.

Die boosheid kan vele oorzaken hebben. Woede over de aanpak van migratie en asiel bijvoorbeeld. Onder de hoede van N-VA werd een gespierd beleid gevoerd, maar de communicatie was vaak nog zoveel gespierder. Zo werd radicaal-rechts weer wakker gekust uit de politieke dood.

Maar er is ook woede over het tumultueuze en troosteloze einde van de federale regering, na jaren van gekibbel en sabotage binnen de coalitie. Behalve N-VA gaat ook CD&V en in mindere mate Open Vld flink de boot in.

Breuklijn

De regering-Michel is een regering geweest die veel met zichzelf bezig geweest is. In de kiescampagne was het vaak niet anders. Leuk voor de debatprogramma’s, minder voor de mensen thuis op de bank, die het dagelijks spektakel met onbegrip gadeslaan en ’s anderendaags vroeg op moeten, met een kop vol zorgen over koopkracht en facturen. Zie ook: de winst voor PVDA.

En welja, wellicht is er ook woede over de overvloedige aandacht voor nieuwe thema’s als klimaat of schone lucht. De bekommernis daarover blijft zeer terecht, maar, zo blijkt uit de stembusresultaten, ze wordt toch vooral door een stedelijk, progressief en hoger opgeleid publiek gedeeld. Net als in vele andere landen, tekent zich een breuklijn af tussen een stedelijk en landelijk electoraat, ook al dringt VB overal stevig door.

Van al die gramschap, handig onderhuids aangewakkerd via sociale media, plukt het Vlaams Belang de vruchten.

Onmisbaar

Voor de grootste partij van Vlaanderen, de N-VA, stelt de terugkeer van het VB vooral een menselijk probleem. Voorzitter Bart De Wever had zich tot doel gesteld het Vlaams-nationalisme te heroveren op radicaal- en extreemrechts. Tot zondag 26 mei was hij in die opdracht geslaagd. Die erfenis is nu grotendeels verkwanseld.

Strategisch stelt er zich minder een probleem. Juist doordat VB zo stevig doorschiet en de middenpartijen alweer terugzakken blijft N-VA, ondanks het verlies, zo goed als onmisbaar om een meerderheid te vormen in Vlaanderen. Als Bart De Wever echt minister-president wil worden, dan kan niemand hem tegenhouden.

Al wacht De Wever nog wel een mogelijk splijtend dilemma. Wat met het cordon sanitaire? Jean-Marie Dedecker, parttime-N-VA’er, was er als de kippen bij om het cordon onverdoofd te slachten. Het valt te verwachten dat die roep nog wel breder gedeeld gaat worden aan de N-VA-basis. Ook bij Open Vld borrelt er al wat op.

Cordon

N-VA heeft het cordon sanitaire nooit onderschreven, maar in de praktijk wel altijd gehandhaafd. Hoe groot de druk nu ook mag zijn, te hopen valt dat die houding standhoudt.

Of je nu principiële of een pragmatische houding aanneemt, vaststelling blijft dat er voor democratische partijen met het Vlaams Belang geen gemeenschappelijke grond te vinden valt.

Niet over een onmenselijke migratiepolitiek, niet over een onzinnige splitsing van het land, niet over de budgettaire waanzin waarop VB het programma schraagt. Gewoon: niet.

Natuurlijk mag er ook over het cordon van mening verschild worden. Natuurlijk dient er goed geluisterd te worden naar de motivatie van zovele kiezers om de zondag zwart in te kleuren. Maar een Vlaanderen dat radicaal-rechts in het bestuur zou toelaten, is een Vlaanderen dat zich internationaal en nationaal isoleert. In een cordon, zo u wil.