Onverwachte stemmenkanonnen kronen Vlaams Belang tot winnaars
Veel nieuwe parlementsleden van Vlaams Belang en ook Groen en PVDA komen binnen in het Vlaams Parlement en in de Kamer. Meer dan Dries Van Langenhove zijn Tom Van Grieken en Barbara Pas dé overwinnaars van deze verkiezingen. Herman De Croo mag zijn afscheid nog even uitstellen.
Het lijdt geen twijfel dat de winnaars van de verkiezingen een lidkaart op zak hebben van Vlaams Belang en in mindere mate Groen en PVDA.
Sommige lijsttrekkers hebben écht het onderste uit de kast gehaald voor hun partij. Peter Mertens bijvoorbeeld, die nu toch naar de Kamer mag, mogelijk neemt hij nog iemand uit Antwerpen mee.
Meyrem Almaci stelt met ‘slechts’ 1,3 procent winst op de Antwerpse Kamerlijst wat teleur, maar kan wel een extra zetel meenemen naar het Vlaams Parlement. Winnaar bij Groen lijkt dan eerder ‘wit konijn’ Jessika Soors, die ook een extra zetel wint, maar dat doet zonder veel airplay.
Het Vlaams Belang telt veel overwinnaars, maar Tom Van Grieken en Barbara Pas doen hun partij sterk groeien in de eigen provincie: respectievelijk plus 11,6 procent en plus 13,8 procent. Ook de onbekende Wouter Vermeersch neemt zijn partij op sleeptouw in West-Vlaanderen (plus 16,5 procent). Dries Van Langenhove verzekert zich van een zetel in Vlaams-Brabant, maar haalt niet dé grote winst die andere VB-kopstukken halen (plus 7 procent). Verder doet Guy D’Haeseleer zijn koud kunstje van de gemeenteraadsverkiezingen gewoon over (plus 14,6 procent). Hij haalt ook een persoonlijke monsterscore: meer dan 20.000 voorkeurstemmen (met nog niet alle stemmen geteld), méér dan Joke Schauvliege.
Voorkeurstemmen
Omdat er geen Vlaamse kieskring meer bestaat, kunnen we de persoonlijke scores van de politici enkel vergelijken per provincie. En dan valt op dat Bart De Wever (Vlaams Parlement) in Antwerpen almachtig blijft. Jan Jambon, die de Kamerlijst trok, komt aardig in de buurt, maar in zijn kielzog volgt Tom Van Grieken, die (met nog niet alle stemmen geteld) vlot over de 100.000 stemmen gaat. Hij doet beter dan Filip De Winter (Vlaams Parlement). De leerling treedt definitief uit de schaduw van zijn leermeester.
Maar ook in de andere provincies ontpoppen Vlaams Belangers zich tot ware stemmenkannonen. Barbara Pas moet voor de Kamer in Oost-Vlaanderen enkel Alexander De Croo voor zich laten. Chris Janssens doet in Limburg beter dan Jo Vandeurzen. Over Guy D'Haeseleer hadden we het al. Dries Van Langenhove wordt de vierde grootste van zijn provincie (in de Kamer), na Theo Francken, Koen Geens en Maggie De Block.
Verrassingen
Voor het Vlaams Parlement verzekert actrice Tine Van den Brande (Groen) zich van een zetel. Ze wipt zo over de nummer vier van de lijst. Ook Jan Peumans - de tweede populairste op zijn lijst - springt als lijstduwer over veel andere kandidaten, en is verkozen. Hij zal in zijn buurt Herman De Croo vinden, die ondanks een afscheid, weer verkozen is. In de Kamer zal Goedele Liekens haar opwachting maken voor Open VLD.
Hier kan u alle voorkeurstemmen voor het Vlaams Parlement vinden. Voor de Kamer vindt u alle informatie hier.
De Wever verliest dan wel, maar zijn analyse krijgt steeds meer vorm
In stemmenaantallen kent deze verkiezingszondag slechts één duidelijke winnaar. Vlaams Belang gaat er meer dan tien procentpunten op vooruit. N-VA verliest wel, maar blijft de grootste en heeft de sleutels in handen.
Hij droomde van 30 procent om incontournable te worden in Vlaanderen. Die dertig procent haalt de N-VA niet, behalve dan in het Antwerpen van voorzitter De Wever. Maar partijvoorzitter De Wever heeft een belangrijke troost en troefkaart: zonder hem lukt het niet.
Dat maakte De Wever ook duidelijk in zijn speech voor zijn partijgenoten. 'We blijven de grootste partij met kop en schouder.' En dus gaat hij het initiatief nemen in Vlaanderen.
De huidige Vlaamse coalitie verliest een pak zetels. De N-VA gaat er acht achteruit, CD&V ook acht en Open VLD drie. Toch hebben de huidige regeringspartijen nog een meerderheid van 70 op 124 zetels. CD&V inruilen voor SP.A, een coalitie maken zoals in Antwerpen, kan theoretisch. Maar de meerderheid is zo krap (64/124 zetels) dat die eigenlijk onhaalbaar is.
Belangrijker voor De Wever is dat een coalitie tegen hem (CD&V, Open VLD, Groen, SP.A) ook onmogelijk is. De vier komen één zetel te kort. En dus is De Wever ook met 24,9 procent incontournable. Zonder N-VA gaat het niet aan Vlaamse kant (tenzij de vier er ook nog de PVDA bijnemen).
Voor alle duidelijkheid: de N-VA en Vlaams Belang samen hebben evenmin een meerderheid.
De Wever gaat als leider van de grootste partij de andere partijen uitnodigen voor een gesprek over de vorming van een Vlaamse regering. Ook Vlaams Belang krijgt een uitnodiging. Maar de kans dat hij gaat voor een voortzetting van de huidige coalite met CD&V en Open VLD, is groot. Beide hebben net zoals N-VA verloren, wat hen niet te veeleisend zal maken.
Federaal wordt het nog moeilijker. Een voortzetting van Zweeds lijkt onmogelijk. De Vlaamse partijen verliezen op federaal niveau samengeteld 16 zetels. In Wallonië staat ook de MR duidelijk op verlies (- 6 zetels). Ook de PS verliest maar veel minder (- 3 zetels), en is nog steeeds de grootste in Franstalig België. Het verlies van CDH is fors: - 4 zetels. Ecolo wint zeven zetels, de PTB/PVDA zelfs tien.
Dit is waar De Wever voor waarschuwde tijdens de campagne. Wallonië kiest links. Als daar een linkse regering op de been wordt geholpen, wordt een federale regering als optelsom van de Vlaamse en Waalse regering haast onmogelijk.U weet dat De Wever twee veto's had bij het begin van de campagne: tegen de PS en tegen Ecolo.
De Wever weet natuurlijk dat het initiatief voor een federale regering bij de koning ligt. Maar ook daar probeert hij de sleutels in handen te houden. De N-VA-voorzitter sloot vanavond in zijn speech uit dat er een federale regering zonder Vlaamse meerderheid zou komen. 'Dat willen wij niet.' En, zei hij: 'nog nooit heeft de kiezer zo massaal Vlaams-nationaal gestemd.' Hij herhaalde dit nog eens tijdens het voorzittersdebat op de VRT.
De Wevers analyse klopt
Bart De Wever verloor dan wel de verkiezingen, tegelijkertijd ziet hij zijn analyse vorm krijgen: een onbestuurbaar land dat nieuwe hervormingen, wat hem betreft in confederale zin, nodig heeft. De groei van Vlaams Belang is een instrument voor hem. Net zoals de volgende door hem geleide Vlaamse regering een strijdros tegen de Belgische constructie wordt. Dat hij een federale regering zonder Vlaamse meerderheid niet zou aanvaarden, was een eerste schot voor de boeg.
Overigens leert een blik op de politieke families in de Kamer dat de socialistische familie van PS en SP.A duidelijk groter is dan de liberale: 29 tegen 26 zetels. CD&V en CDH samen hebben er 17 en staan pas vierde, want de ecologisten halen 21 zetels.
Vlaams Belang wint 17 zetels
Het Vlaams Belang hoopt dat de partij niet aan de zijlijn moet blijven staan na de zege van vandaag. De vooruitgang van de partij is alvast erg fors, met winsten van 10 procentpunten en meer. In zetels berekend klimt de partij van 6 naar 23 om zo de tweede partij van Vlaanderen te worden. Federaal wint Vlaams Belang 15 zetels.
Het herstel van Vlaams Belang was niet onverwacht, maar de uitslagen overtreffen nog de verwachtingen. De winst komt ook niet uitsluitend van de N-VA. Die partij lijdt wel bijna overal verlies, maar Vlaams Belang werft duidelijk ook bij de drie traditionele partijen, CD&V, Open VLD en SP.A.
De andere grote verrassing van 26 mei zijn de tegenvallende resultaten van Groen. De ecologische partij blijkt te vroeg te hebben gepiekt, net als de klimaatbeweging waarop ze surfte. Er is sprake van een lichte vooruitgang op de meeste plaatsen, maar niet de opmars die nog enkele weken geleden uit peilingen bleek. De groenen hebben traditioneel een groot kiezerspotentieel, maar slagen er zelden in het om te zetten in tastbaar succes. Ook dit keer weer was de campagne een tegenvaller. De vrees voor groene regelneverij en belastingverhogingen blijft een hindernis.
Twee elementen bieden troost aan de ecologisten. De kleine winst in percentages (+1,7) zou wel vier extra zetels betekenen voor Groen in het Vlaams parlement. In het federale parlement wint Groen twee zetels. Ecolo wint dan weer fors in Wallonië en zeker in Brussel, waar de partij even de grootste leek te worden maar strandde op de tweede plek.
Ook PVDA is een winnaar. In Vlaanderen haalt de partij met 5,4 procent uiterst nipt de kiesdrempel, het levert haar vier zetels op. Federaal is de winst (samen met de Waalse PTB) nog groter: de partij gaat van twee naar twaalf.
Hilde Crevits bergt ambities op
Het Hilde Crevits-effect waarop CD&V rekende, blijft uit. Zelfs in haar eigen West-Vlaanderen doet de kandidaat-minister-presidente het niet fantastisch. Haar lijst zakt 2 procentpunten, al wordt CD&V wel de grootste in West-Vlaanderen. Dat verschijnsel werkt minder door op de Kamerlijst, getrokken door Hendrik Bogaert. Ook in de thuisprovincie van voorzitter Wouter Beke, Limburg, blijft CD&V onder de verwachtingen met -4 procentpunten. Als de christendemocraten niet fors uitpakken in hun twee sterkste provincies, kan de globale uitslag niet sterk zijn. De uitslag van het Vlaams Parlement geeft CD&V amper 15 procent (min 5 procentpunten), lang niet de 20 procent waar de partij op hoopte.
Voorzitter Beke heeft al nederig de nederlaag erkend. 'Het resultaat is teleurstellend.' Hilde Crevits moest toegeven dat haar ambities voor het hoogste politieke ambt in Vlaanderen moeten worden opgeborgen.
Open VLD houdt stand, zegt Rutten
De uitslagen voor de SP.A zijn evenmin goed. In het Vlaams Parlement verliest de partij 4 procentpunten en strandt ze op 10,3 wat net iets meer is dan de 10,2 van Groen. Ook in de Kamer is de SP.A nog heel nipt groter dan de groene concurrent.
De droom van Gwendolyn Rutten om de tweede partij in Vlaanderen te worden, ging eveneens stuk vandaag. Open VLD staat vierde met 13 procent, een verlies van één procentpunt. De positieve, hoffelijke vibe waarop Gwendolyn Rutten rekende, is er duidelijk niet gekomen. De liberalen hebben zich niet kunnen onderscheiden van de N-VA. Maar wie de nederlaag van de andere partijen bekijkt, begrijpt dat voorzitster Rutten vindt dat haar partij heeft standgehouden.
