Van studentenleider tot reclamejongen en winnaar van de verkiezingen: wie is Tom Van Grieken?
Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken mag zich met zijn partij de grote winnaar van deze verkiezingen noemen. Van Grieken is met zijn 32 jaar de jongste van alle Belgische partijvoorzitters. Sinds hij eind 2014 het roer overnam van Gerolf Annemans, bouwde hij in een nieuwe stijl aan de gestage opmars van Vlaams Belang. En hoewel Van Grieken niet echt uit een politiek nest komt, is hij al sinds zijn tienerjaren erg geëngageerd.
De politieke carrière van Tom Jozef Irène Van Grieken, zoals de Vlaams Belang-voorzitter voluit heet, begint in 2003. De jonge Van Grieken koopt als tiener een partijkaart van het toenmalige Vlaams Blok. "Nochtans werd er bij ons thuis zelden of nooit over politiek gesproken", vertelt zijn vader Luc voor de gemeenteraadsverkiezingen in het Eén-programma "Iedereen kiest".
Vader Van Grieken is gepensioneerd rijkswachter en leidde destijds bij de BOB (Bijzondere Opsporingsbrigade, red.) de sectie openbare orde en terrorisme. In die hoedanigheid krijgt vader Van Grieken geregeld te horen dat zijn zoon administratief wordt aangehouden op uiteenlopende manifestaties. De eerste politierapporten over Tom Van Grieken worden nota bene door zijn eigen vader opgesteld.
Moeder en vader Van Grieken hebben tijdens zijn jeugd geen partijlidkaart. "Ik ben niet racistisch opgevoed. Mijn moeder was bloemiste en heeft een lidkaart gekocht zodra ik politiek actief werd. Mijn vader was commissaris bij de federale politie en heeft de dag na zijn pensioen een lidkaart gekocht", vertelt Van Grieken in De Morgen. De moeder van Van Grieken overleed vorig jaar. Op verkiezingsdag bezocht hij haar graf.
Preses
Het blijft niet bij manifesteren alleen. In 2006 raakt Van Grieken als 20-jarige verkozen als gemeenteraadslid in Mortsel. Dat blijft hij tot in 2018, want in 2012 wordt hij als lijstduwer opnieuw verkozen. Sinds 2018 woont Van Grieken in Schoten, waar hij recent nog volop in de verbouwingen zat. Hij heeft een vriendin. Van Grieken heeft geen kinderen, maar is zelf wel peter van een meisje. Hij pikt in zijn vrije tijd graag een concert of festival mee. En ook een voetbalmatch of wedstrijdje basketbal kan hem bekoren.
De jonge Van Grieken studeert communicatiemanagement aan de Plantijn Hogeschool in Antwerpen. In die periode schopt hij het tot voorzitter van de Nationalistische Studentenvereniging NSV. Tussen 2009 en 2011 leidt hij de vereniging en raakt de NSV officieel erkend aan verschillende universiteiten. Dat betekent dat de uiterst rechtse beweging bijvoorbeeld de lokalen van de universiteit mag gebruiken.
"De winter is voorbij"
Na zijn periode als studentenleider werkt Van Grieken een tijdje in de reclamesector. Daar leert hij het klappen van de communicatiezweep kennen. In 2012 stelt Van Grieken zich kandidaat als jongerenvoorzitter van Vlaams Belang. Hij raakt verkozen en volgt Barbara Pas op.
De slogan die zijn kandidatuur kracht bijzet, is het veelzeggende "de winter is voorbij", een duidelijke verwijzing naar partijboegbeeld Filip Dewinter, die hem onder zijn vleugels neemt. Zowel Van Grieken als Dewinter zijn zogenoemde "hardliners", die controversiële acties niet schuwen. Ze vallen bijvoorbeeld in de zomer van 2012 binnen op een barbecue waar enkel halalvlees wordt geserveerd, om de aanwezigen op varkensworsten te trakteren. Van Grieken wordt al snel "baby Dewinter" genoemd, al neemt hij afstand van de harde stijl van de oude garde Vlaams Belangers.
Wij zijn niet beschaamd over ons verleden.
In 2014 wordt Van Grieken herverkozen als jongerenvoorzitter en zet hij de stap naar het Vlaams Parlement. In september 2014 stelt hij zich kandidaat om partijvoorzitter Gerolf Annemans op te volgen, die na een zware verkiezingsnederlaag een stap opzij zet. Van Grieken - amper 28 - wordt met grote steun van de partijraad van Vlaams Belang als enige kandidaat voorgedragen en verkozen. Hij staat symbool voor de verjonging die de partij wil doorvoeren.
In zijn allereerste speech als voorzitter trekt Van Grieken meteen hard van leer. Hij zegt meermaals dat zijn partij "zich niet schaamt" voor het collaboratieverleden. Gerolf Annemans draagt zijn ambt over met de woorden "dat alleen diegene die zich vernieuwt en zich flexibel weet aan te passen, deel kan uitmaken van de nieuwe tijden".
Vlaams Belang 2.0 is fier én online
Van Grieken vaart meteen een andere koers: het uiterst rechtse imago van Vlaams Belang wil hij temperen, door thema's zoals onderwijs en zorg naar voren te schuiven. "Nieuwe mensen, een nieuwe stijl en nieuwe thema's, zonder onze corebusiness te verwaarlozen", zo verwoordt hij het zelf. Onder Van Grieken zet Vlaams Belang sterk in op sociale media. In livesessies op Facebook gaat Van Grieken in debat met geïnteresseerden, en de partij verspreidt ook meer en meer advertentiefilmpjes.
We moeten complexloos rechts en radicaal zijn. En ik wil graag verkiezingen winnen.
Van Grieken steekt zijn ambitie niet onder stoelen of banken: hij moet en zal zijn partij uit het slop halen. Met nieuwe mensen, onder wie Dries Van Langenhove. De voorzitter van de uiterst rechtse beweging Schild & Vrienden, tegen wie een gerechtelijk onderzoek loopt na onthullingen over racistische en discriminerende berichten achter de schermen, wordt als onafhankelijke kandidaat gebombardeerd tot federaal lijsttrekker.
"Groots zijn in de overwinning, zonder leedvermaak"
Het resultaat van de vernieuwingsoperatie is intussen bekend: Vlaams Belang haalt 23 zetels in het Vlaams Parlement (een winst van 17 zetels) en 18 in de Kamer (een winst van 15 zetels).
De stijlbreuk met de vorige generatie Vlaams Belangers is duidelijk: zo zien we in het hoofdkwartier van de partij geen Vlaamse Leeuwen om de overwinning te vieren, wel witte vlagjes met het partijlogo. Van Grieken wordt op het podium geflankeerd door de jonge garde, niet door de gevestigde waarden. En hij vraagt zijn partijgenoten "om geen leedvermaak te tonen tegenover de verliezers".
Eerst werden we genegeerd, dan werden we uitgelachen, dan werden we bestreden. En dan wonnen we.
Herbekijk hier de overwinningsspeech van Tom Van Grieken:
