‘Er is 0 procent kans dat het VB in de federale regering komt’: hoofdredacteur Bart Eeckhout beantwoordt lezersvragen
Waar bleef die voorspelde ‘groene golf’? Behoort een coalitie met Vlaams Belang tot de mogelijkheden? En komt het confederalisme in zicht? Hoofdredacteur Bart Eeckhout beantwoordt lezersvragen.
Live
Video: hoofdredacteur Bart Eeckhout beantwoordt lezersvragen
Zou het kunnen dat Bart De Wever bewust Vlaams Belang heeft geschoffeerd? Op die manier won VB federaal 3-4 procent stemmen terug en is er geen coalitie mogelijk. Zo kan N-VA bewijzen dat België niet meer werkzaam is... – Dries Janssens, Gent
Dat neigt toch wat te veel naar een complottheorie. Er is de bekende theorie van het ‘scheermes van Hanlon’. Die stelt: schrijf niet toe aan kwaadwilligheid wat perfect te verklaren valt door domheid. Ik denk dat dat hier ook geldt. Bart De Wever heeft een aantal steken laten vallen – zie ook: de pensioenbekentenis – en telkens heeft VB dat helemaal uitgebuit. Ik vermoed dat het niet de bedoeling was van De Wever om naar +/- 25 procent terug te zakken.
Beeld Dieter Telemans Wat met het klimaatbeleid?
Vanaf wanneer is wanhoop gerechtvaardigd? Zoals de kaarten nu liggen, lijkt een krachtige aanpak van de klimaatverandering verder weg dan ooit. – Tom Dilkens, Oostende
Los van de wanhoop: die analyse lijkt me correct. Het momentum om een effectiever klimaatbeleid te voeren is voorbij. Die kans is gemist. Gesteld dat er relatief vlot opnieuw een centrumrechtse regering in Vlaanderen gevormd wordt, dan zal dat naar alle waarschijnlijkheid geen regering worden die wel een ‘betonstop’ oplegt om de vrije ruimte te vrijwaren, die wel autopendelaars naar het openbaar vervoer lokt en die wel ambitieuze klimaatdoelstellingen vooropstelt voor 2030-2050. Voor vele kiezers is dat wellicht een opluchting. Het is niet verboden daar wanhopig van te worden, maar zo werkt het in een democratie.
Welke invloed hebben de stemtesten gehad op het kiesgedrag? – Jeannine Beckers, Hasselt
Die vraag kan enkel beantwoord worden door mensen met de data van de ingevulde stemtesten. Zijn veel twijfelkiezers richting Vlaams Belang geduwd door een stemtest? Zou kunnen, en een aantal getuigenissen wijzen voorzichtig in die richting. Maar dan nog zijn die getuigenissen tot nader order niet meer dan anekdotiek, die zonder feiten niet veralgemeend mag worden.
Waar bleef die groene golf?
Hoe kan het dat de verwachte groene golf uitbleef? – Joost Marynissen, Gent
Twee hypotheses. Eén: de partij beleefde een uiterst lastige campagne, met voortdurende aanvallen vanwege N-VA en Open Vld. Dat gezegd zijnde: Groen wist maar belabberd te repliceren op die aanvallen. Al bij aanvang van de kiesstrijd was duidelijk dat het plan van de partij in verband met de salariswagens onvoldragen was. Als je een maand later nog altijd geen deftige repliek klaar hebt, dan heb je gefaald als partij.
Twee: de groenen en de meeste observatoren hebben de steun voor een ecologisch programma overschat, zelfs in tijden van klimaatzorg. Die steun is er wel, maar blijft grotendeels beperkt tot een stedelijk, progressief, hoger opgeleid en ook zeer zichtbaar publiek. In landelijk Vlaanderen is die sympathie er duidelijk veel minder.
Blijdschap bij de groenen, hoewel de echte 'groene golf' in Vlaanderen uitbleef.Beeld BELGA Wat als Vlaams Belang in de regering raakt, wat is hier de impact van? Meer polarisatie? Of eerder een afschrikking? – Yorrik Oyen, Antwerpen
Deze vraag is vooralsnog uiterst hypothetisch. Federaal is er 0 procent kans dat VB in de regering raakt, vanwege een absoluut veto vanuit Franstalig België en een veto van zowat alle Vlaamse partijen ook. Alleen N-VA laat nog niet echt in de kaarten kijken, maar ook die partij heeft tot dusver op alle niveaus structurele samenwerking uitgesloten. Sowieso hebben N-VA en VB geen meerderheid samen, en een derde partner is er dus niet. Ook voor een formule met gedoogsteun vanwege VB, zoals Geert Wilders in Nederland met de regering-Rutte-I, is er geen animo.
Komt het confederalisme in zicht?
Wordt dit de aanzet tot confederalisme of ultiem een onafhankelijk Vlaanderen? – Sam Koremans, Linden
Moeilijk te zeggen. Zeker is wel dat de puzzel voor de vorming van een federale regering momenteel bijzonder moeilijk oogt. N-VA lijkt voorlopig niet geneigd een oplossing snel dichterbij te brengen. Als de partij erbij blijft dat ze enkel met (centrum)rechtse partijen in de regering wil, dan is er federaal simpelweg geen meerderheid mogelijk.
Een alternatief is dan inderdaad een grote onderhandeling over een confederale staatsvorm. Maar gaan andere partijen, en met name de Franstaligen, daartoe bereid zijn? Vooralsnog erg twijfelachtig.
Alle politieke partijen zijn democratisch (althans, zo moet het zijn). Is een cordon sanitaire dan een democratische idee? Dus N-VA en Vlaams Belang samen? Of is dat onmogelijk? – Isaï Pauwels, Mechelen
N-VA en VB hebben samen geen meerderheid in het Vlaams Parlement. Een derde partij vinden om dat duo te ondersteunen is onmogelijk. Dat is niet ongewoon in een democratie: partijen kunnen niet gedwongen worden samen te werken, als ze geen overeenstemming in de programma’s zien. Er zijn ook andere veto’s, bijvoorbeeld tussen N-VA en de Franstalige linkse partijen.
Hoe groot is de invloed van 'de media' op de perceptie van het migratieprobleem? Dat heeft m.i. een versterkend effect teweeggebracht bij het oordeel van vele rechtse kiezers. – Maarten De Cleene, Lochristi
Moeilijke vraag. De mediakritiek splitst zich in twee tegengestelde standpunten. Enerzijds klinkt er kritiek omdat de media het bedje gespreid zouden hebben voor uiterst rechts door de overdreven aandacht voor migratieproblemen. Anderzijds zijn er juist stemmen die stellen dat de media dit soort thema’s hebben proberen doodzwijgen. Het is wel het ene of het andere, natuurlijk.
Berichtgeving over bijvoorbeeld problemen met dakloze migranten in het Brusselse noordstation kunnen een polariserend effect hebben, maar in de mate dat er feitelijk en juist bericht is over die problematiek, hebben journalisten hier hun rol gespeeld.
Sowieso is het verstandig om ook de blik te werpen op de inzet van Vlaams Belang op de sociale media. De partij heeft voluit die kaart getrokken, waardoor ze een nieuw, jonger publiek heeft weten te begeesteren.
Is een coalitie van Groen, CD&V, Open Vld en sp.a op Vlaams niveau en diezelfde partijen met hun Waalse tegenhangers op federaal niveau haalbaar? – Hendrik Vandekerckhove, Antwerpen
Op Vlaams niveau komt deze coalitie een zetel te kort. N-VA is hier onmisbaar, gesteld dat VB en de PVDA aan de kant blijven staan. Op federaal niveau zou het wel kunnen, maar dit wordt voor de Vlaamse partijen dan wel een ongemakkelijk verhaal, met de twee grootste en meest rechtse partijen van Vlaanderen die buitenspel blijven.
Kan er in de analyse ook eens ingegaan worden op het feit dat het Vlaams Belang reeds 20 jaar op dit niveau scoort? Kamer 1999 ong. 17%, 2003 ong. 18%, 2007 ong. 19% en nu 18,9. Ik probeer het fenoneem van het populisme en het toenemend racisme zeker niet te verdedigen, maar nergens hoor ik dat deze uitslag niet nieuw is en dat dit proces al lang bezig is. Of zie ik het verkeerd? – Jean Paul Schietecatte, Zottegem
Dat klopt. De eerste ‘zwarte zondag’ dateert alweer van 1991, en toen haalde het toenmalige Vlaams Blok ‘maar’ dik 10 procent van de Vlaamse stemmen. De verkiezing van 2014 was eigenlijk een uitzondering, toen N-VA een groot deel van het VB-electoraat opzoog. Dat is nu ten dele weer omgekeerd.
Er is natuurlijk wel degelijk een belangrijke evolutie. Historisch neigt Vlaanderen sowieso veeleer naar recht-conservatief, maar die stemmen werden in ruimere centrumpartijen (CVP, later ook de VLD) ingebed. Nu zijn de twee grootste partijen rechts tot uiterst rechts. Met de nuance dat VB ook scoort met een behoorlijk links sociaal-economisch programma, weliswaar gekoppeld aan een sterk negatief verhaal over vreemdelingen, omdat die de sociale zekerheid zouden doen wankelen (wat overigens niet klopt).
Migratie
Vlaanderen heeft duidelijk een probleem met de immigratiekwestie, steevast benoemd als een ‘crisis’. Wallonië heeft dat probleem blijkbaar niet. Het lijkt alsof alle immigranten in Vlaanderen gehuisvest worden. Is dat ook het geval? – Jos Geusens, Diepenbeek
Helemaal niet. In steden als Brussel, Luik, Charleroi of La Louvière woont ook een grote migrantenpopulatie. Als je naar de Vlaamse kaart kijkt, kan je ook moeilijk stellen dat Vlaams Belang het sterkst scoort op plekken waar de meeste migranten wonen. Vaak is veeleer het tegendeel het geval, zoals bijvoorbeeld in Zuid-West-Vlaanderen, waar VB opvallend sterk scoort. Wat meespeelt is dan wellicht de negatieve verwachting over een toekomst waarin vreemdelingen zich ook meer gaan vestigen in dat eigen, bekende landelijk gebied. In grotere steden speelt het omgekeerde effect via de zogenaamde contacttheorie: nogal wat mensen die meer in contact komen met mensen met een andere achtergrond, zijn er minder bang voor of negatief over.
Heeft Bart De Wever geen slechte strategie gekozen door zo te focussen op Groen, waar ze niets bij te winnen hebben? – Wouter Duerinck, Antwerpen
Bart De Wever heeft wellicht geoordeeld dat een sterke groene opmars een bedreiging kon vormen voor een centrumrechts beleid. N-VA heeft de verkiezingen verloren, maar is zo goed als onmisbaar voor gelijk welke regeringsvorming. Je zou, met enig strategisch cynisme, dus kunnen stellen dat de keuze om Groen aan te vallen efficiënt is geweest.
Op Vlaams Belang focussen was voor N-VA riskanter. De partijen spreken ten dele hetzelfde publiek aan, en radicaler dan VB kan N-VA onmogelijk uit de hoek komen. Daar zat voor N-VA dus weinig winstkans. Toen Bart De Wever VB-voorzitter Tom Van Grieken op het eind nog ‘paljas’ noemde, is dat citaat meteen via sociale media rondgepompt door het VB.
Ziet u geen formulier? Klik dan hier.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
