De Wever: ‘Ik concentreer me op wat Van Grieken straks wil komen vertellen’

“Ik begin mijn opdracht als formateur met een wit blad. Iedereen kan zien welke uitslag de kiezer in de urne heeft achtergelaten”, benadrukt De Wever. ”Ik wil oprecht luisteren naar wat Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken me wil vertellen tijdens een onderhoud onder vier ogen. Dat hij tijdens zijn persconferentie vanochtend geen breekpunten naar voren heeft geschoven, aanzie ik als een positief signaal dat hij dat gesprek ernstig neemt. Net zoals ik.”

Volgens De Wever is een mannelijke politicus op twee momenten eerlijk: daags na een verkiezingsnederlaag en na een vrijpartij. Ervan uitgaand dat hij aan zijn eigen woord getrouw is, zal De Wever de komende dagen en weken dus met het Vlaams Belang onderhandelen over de vorming van een Vlaamse regering. Hij wil de extreemrechtse partij niet bij voorbaat uitsluiten - wat alle andere partijen wel doen. Zelf noemt hij dat een “onbegrijpelijk signaal na deze verkiezingen”.

Van Grieken

De Vlaams-nationalisten hebben het cordon sanitaire tegen Vlaams Belang nooit onderschreven. Na de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen vorig jaar mocht bijvoorbeeld ook Filip Dewinter op de koffie bij toekomstig burgemeester De Wever. Maar tot een samenwerking is het nog nooit gekomen. De N-VA heeft altijd afstand gehouden van extreemrechts. Een deel van de partij, vooral dat rond stamvader Geert Bourgeois, huivert voor meer toenadering.

“Het klopt dat wij een aantal programmapunten van Vlaams Belang onrealistisch vinden. Dat de partij vaak de stijl van een pestkop hanteert. En dat een aantal figuren het in het verleden erg bruin heeft gebakken”, zegt De Wever. “Maar ik concentreer me nu op Van Grieken en wat hij mij straks wil komen vertellen.”

De kans dat De Wever in zee gaat met extreemrechts lijkt dus nog altijd behoorlijk klein. Sowieso zou een toekomstige Vlaamse meerderheid met N-VA en het Vlaams Belang een derde partner nodig hebben. En die dient zich in de verste verte niet aan. In dit opzicht blijft de hele cordon-discussie momenteel virtueel. Een heruitgave van de centrumrechtse coalitie is wellicht het meest waarschijnlijk. Later deze week ontvangt De Wever alle Vlaamse partijvoorzitters, van klein naar groot. PVDA-kopman Peter Mertens mag de spits afbijten.

Confederalisme

De federale regeringsvorming lijkt voorlopig van ondergeschikte orde in het hoofd van De Wever. Er zit ook weinig tijdsdruk op: het is duidelijk dat die formatie wellicht nog maanden zal aanslepen door de politieke versnippering ten noorden en ten zuiden van de taalgrens. Centrumrechts voortzetten is onmogelijk. Ook met cdH komen de huidige coalitiepartijen niet aan een meerderheid. Omgekeerd is links of centrumlinks weinig of niets mogelijk. Paars-groen haalt een nipte meerderheid maar lijkt ideologisch doodgeboren. Naar alle waarschijnlijkheid wordt de nieuwe regering een bonte coalitie.

Op het federaal niveau blijft De Wever trouw aan wat hij in de campagne heeft gezegd. Hij wil een centrumrechtse coalitie of confederalisme. Een centrumregering vormen met de Franstalige linkse partijen PS, Ecolo of PTB: dat zal niet gebeuren, klinkt het. De verkiezingsuitslag van gisterenavond heeft hem alleen maar gesterkt in die overtuiging. De Wever: “Als mensen hun verstand zouden gebruiken, zou men nu massaal die confederale kaart trekken. Hoe lang gaan wij dit nog voortzetten? Wallonië wil naar links? Dat ze naar links gaan. Maar dan moeten ze hun eigen facturen betalen. Een blinde ziet dat het confederalisme nodig is.”

De Wever denkt er niet aan om zijn exclusieven tegenover de Franstalige linkerzijde te laten vallen. “Heeft u gezien hoe Zakia Khattabi, de voorzitster van Ecolo, over ons sprak als nazi’s? Zoiets kan ik niet aanvaarden (Khattabi had het op RTBF over N-VA als een ‘nationaal-socialistische partij, wellicht een verspreking, JVH). Ik ben een fatsoenlijke conservatief. Volgens mij was dat geen verspreking. Ze hebben Theo Francken ook al een keer afgebeeld in een nazi-uniform.”

Federaal is het aan koning Filip om het initiatief te nemen. De Wever zal zich daarnaar schikken. Tegelijk is duidelijk dat hij zich niet zomaar van het toneel wil laten spelen. Volgens De Wever ontstaat “een majeur probleem” in Vlaanderen als er straks een nieuwe federale coalitie komt zonder Vlaamse meerderheid. Zolang Vlaams Belang en PVDA democratisch buitenspel blijven staan, betekent dit dat N-VA in die redenering onvermijdelijk is om aan genoeg zetels te komen.

De Wever: “De onderhandelingen van de komende weken zullen niet eenvoudig zijn, Vlaams noch federaal. Zoveel is zeker. Nergens dienen zich evidente mogelijkheden aan. We zullen luisteren naar wat de rest zegt en dan zien wat kan en wat niet. Tout se tient - alles hangt aan elkaar.”