‘Het allerergst waren de dingen die kinderen worden aangedaan’: ex-moderator van Facebook klapt uit de biecht

Sjarrel de Charon heeft in Berlijn acht maanden als content moderator voor Facebook gewerkt – in de praktijk voor Arvato Bertelsmann, één van de bedrijven die het vuile werk voor Facebook opknappen. Dat is lang, want zijn collega’s houden het gemiddeld een half jaar vol. Content moderators moeten het platform netjes houden. Ze beginnen hun werkdag met het lezen van zogenaamde high priority tickets. Een ticket is een post op Facebook die andere gebruikers hebben gesignaleerd als ongepast. Die moeten de moderators bekijken en eventueel wissen. High priority wijst op gruwelijke beelden, zoals van martelingen, kinderporno en extreme pesterijen. Daarna volgden de ‘normale’ tickets, met haatberichten en bedreigingen. Elke werknemer moet tweeduizend tickets per dag verwerken, tegen gemiddeld 12 seconden per ticket, voor een hongerloon.

De vacature voor de job klonk onschuldig: ‘If you wanna help make sure that all citizens of the world can come together in a safe online environment, we would be delighted to meet you.’ Het had om liefdadigheidswerk kunnen gaan.

Sjarrel de Charon: “Toen leek het me ook echt een nuttige job. Mensen roepen vaak maar wat op het internet, vooral als het over politiek gaat, en gaan veel te ver. Hun een halt toeroepen, of in ieder geval laten weten dat zoiets niet hoort: ik kon me daar wel iets bij voorstellen.”

Maar na je eerste sollicitatiegesprek werd je niet verteld dat het om een baan bij Facebook ging.

“Nee, al had ik natuurlijk een vermoeden. Wat kon het anders zijn?”

Je zou voor het Horizon Project werken. Waarom die codenaam?

“Enerzijds om de medewerkers schrik aan te jagen: ‘Pas op, het is gevoelig werk. Praat hier met niemand over.’ Anderzijds willen ze de content moderators beschermen. Het ís gevaarlijk werk. Een paar jaar geleden heeft het Europese hoofdkantoor van Facebook in Dublin per ongeluk gegevens van de content moderators van de terreurafdeling gelekt, waar posts over Syriëstrijders behandeld worden. Na dat lek zijn medewerkers met de dood bedreigd. Eén van hen, een Irakese vluchteling, is moeten onderduiken.”

“Véél mensen koesteren rancune tegenover Facebook. ‘De klootzakken hebben mijn account geblokkeerd!’ Niet dat een account blokkeren veel zin heeft: dan maken ze gewoon een andere aan.”

Er is toch een afdeling die valse accounts moet ontmaskeren?

“Daar is geen beginnen aan. De hoeveelheid werk is overweldigend. Toen ik begon, hadden we in de Nederlandstalige afdeling 33.000 tickets in de wachtrij staan. Dat moesten wij wegwerken met een team van zeven Nederlanders en één Vlaming. Bij YouTube hebben ze hetzelfde probleem. Elke minuut wordt voor vijfhonderd uur aan video’s geüpload: daar mag je nog een miljoen content moderators op zetten, je kunt het niet bolwerken.”

Je geeft in je boek aan dat je misschien niet de beste man voor de job was: ‘Wat is een meme, wat is een influencer, wie is Pepe the Frog? De Kardashians, hoeveel zijn het er en hoe herken ik ze?’

(lacht) “Elke content moderator heeft problemen: niemand kan álle gezichten onthouden. Ik had het zelf moeilijk met Arabische namen. Als het posts van of over terroristenleiders waren, wist ik dat niet. Ik moest dat checken in een lijst van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Maar daar had ik geen tijd voor. En dan maak je fouten: het zou best kunnen dat ik een Syriëstrijder over het hoofd heb gezien.”

“Van memes (humoristische cartoon of film, red.) dacht ik eerst dat ze onschuldig waren. Dat dat niet klopt, heb ik tot mijn schande geleerd.”

Hoezo?

“Af en toe begon een filmpje met iets grappigs, maar plots ging het over in beelden van een passagiersbus die van een viaduct stortte. Je zag de mensen in die bus door de lucht vliegen en op de grond te pletter slaan. Er zijn mensen die die filmpjes monteren, en er genoegen in scheppen om ze met elkaar te delen. Ik ben er nog altijd niet achter wat voor soort mensen dat doet.”

Beelden van executies door IS waren ook vaste prik.

“Een aantal filmpjes kwamen de hele tijd terug. Dat van een man die opgesloten werd in een kooi en daarna levend werd verbrand, heb ik vaak gezien. Ook onthoofdingen, natuurlijk, en een man die verpletterd werd door een tank. Het was altijd professioneel gefilmd, en alle slachtoffers hadden oranje overalls aan. Op den duur werd ik al misselijk als ik zo’n overall zag.”

Toen jou op het sollicitatiegesprek werd gevraagd of je een sterke maag had, vertelde je dat je twaalf jaar met vluchtelingen en asielzoekers had gewerkt en dus wel het één en ander had gehoord en gezien.

“Ik had geen idéé. Volgens mij heb ik al die jaren in een bubbel geleefd. Het allerergst waren de dingen die kinderen worden aangedaan. Extreme pesterijen. Kinderen die gechanteerd worden met naaktfoto’s. Tieners die in elkaar geslagen worden op het schoolplein. De zogenaamde challenges, waarbij kinderen aangespoord worden zichzelf te verminken of van een dak te springen. Noem maar op.”

Heb je zelf kinderen?

“Nee. Maar ik heb vrienden met kinderen, en ik zeg hun vaak: ‘Pas in godsnaam op. Maak tijd voor je kind. Wat met veel kinderen gebeurt, is absoluut vreselijk.’ Ik herinner me een filmpje van een kind dat hard werd gepest en in elkaar geslagen op de speelplaats van zijn school. Ik verwijderde het, maar het kwam telkens opnieuw terug. De medeleerlingen bléven het maar posten.”

Worden hun gegevens niet doorgespeeld aan de politie?

“Dat zou wel moeten, maar daar houdt Facebook zich niet mee bezig.”

Eén keer was je er mee schuldig aan dat een jongen zichzelf verminkte en daarover op Facebook berichtte. Als iemand hem rapporteerde bij jullie, kreeg hij een mail. En dan sneed hij zich nog eens vijf keer.

“Dat gebeurde in zo’n groep voor zelfverminkers. Waarom staat een platform toe dat zoiets bestaat?”

Van je overste moest je blijven optreden, ook al betekende dat dat de jongen zich urenlang bleef snijden. ‘Let him cut,’ zei ze. Is zo iemand haar moreel kompas kwijt?

“Misschien volgde ze de regels blind om haar werk te kunnen blijven doen? Sommige mensen kunnen makkelijker een knop omdraaien. Ik heb het er later met een andere manager over gehad, en die zei: ‘Als je mij toen had gesproken, had ik gezegd: ‘Stuur dat ticket door naar het hoofdkwartier in Dublin. Dan dragen zij de verantwoordelijkheid en blijf jij niet met een klotegevoel achter.’’”

Content moderators grijpen naar alcohol en drugs om het werk aan te kunnen. Zelf ben je ook steviger gaan drinken, maar niet zo hard als een collega die elke avond met een fles wodka ging slapen.

(stil) “Die Zweedse jongen...”

“Toen ik mijn eerste executie zag, was ik anderhalf uur in shock. Maar mijn collega’s van de Thaise afdeling begonnen dan altijd keihard te lachen. Op een gegeven moment kreeg ik een video van vijf geboeide mannen in een oranje overall in een bootje, die geëxecuteerd werden met een raketwerper. Later vroegen enkele collega’s: ‘Heb je dat filmpje nog? Kun je het eens doorsturen?’ Zij waren daar benieuwd naar! Is dat een sadistisch genoegen? Het zou ook cultureel bepaald kunnen zijn. Bij de jongens uit Latijns-Amerika zag ik dat ook. Daar zijn de drugskartels een enorm probleem, dus misschien zijn ze gewend geraakt aan dat soort extreem geweld?”

Non-stop bagger

In die sector blijken Nederlandstalige werknemers zeldzaam en daardoor erg gewild. Alle Nederlandse en Vlaamse kandidaten werden meteen aangenomen, ook als ze amper geschikt waren voor de job.

“De Grieken waren jaloers op ons: omdat wij schaars goed waren, kregen we elke maand een bonus van 100 euro. In Berlijn krioelt het van de werkloze Grieken. Daarom wilden zij graag ’s nachts werken: daar word je extra voor betaald.”

Waarom zijn Nederlandstaligen zo moeilijk te vinden?

“Geen idee. Ik weet wel dat wij het meestal drukker hadden dan de anderen. Nederlanders en Vlamingen zijn erg actief op het internet: onze landen staan technologisch verder dan pakweg Portugal, Brazilië of zelfs Duitsland. In Berlijn moet je zoeken naar een café met wifi. Daarnaast woekert de haat jegens migranten in de Lage Landen veel meer dan elders, heb ik ondervonden.”

Vooraf dacht je nog dat het wel zou meevallen met die haatberichten en extreme content.

“Misschien was ik naïef. Ik dacht: Nederland is een welvarend land, waar hebben we over te klagen? Oké, rond de PVV van Geert Wilders en over Zwarte Piet laaien de gemoederen weleens op, maar ik had nooit kunnen denken dat het zo erg zou zijn. Facebook heeft een lijst met alle verwensingen, in alle talen van de wereld, die verboden zijn, zoals ‘makak’, ‘zandneger’, ‘kopvod’, ‘vuilniszak’ en ‘downie’. De Nederlands-Vlaamse lijst is met voorsprong de langste ter wereld. Ik ben enorm geschrokken van wat mensen allemaal schrijven. Uitschelden en vloeken met het woordje ‘kanker’: dat heb ík sinds de lagere school niet meer gedaan, maar je ziet het overal. Wacht, ik heb enkele zinnetjes opgeschreven: ‘Ik scheur je kaak en je kut open tot er vaginale schimmel uit je ogen komt druppelen.’ Ik was in shock toen ik dat las. En die bagger komt non-stop op je af.”

Woorden als ‘neger’ en ‘poepchinees’ staan vreemd genoeg níét op de verboden lijst.

“Mijn Griekse, Portugese, Duitse en Franse collega’s waren stomverbaasd, en de Engelsen al helemaal. Toen ze ons over Zwarte Piet hoorden praten, snapten ze er nog minder van: ‘Het kan toch niet dat dat bij jullie nog een discussie is?!’ De wereld kijkt met afschuw en verbazing naar onze zogenaamde traditie. Oktober en november zijn doorgaans de maanden waarin de meeste Nederlandstalige werknemers ontslag nemen. Iedereen werd onwel telkens als die pietendiscussie weer werd aangezwengeld. En het wordt elk jaar erger.”

Puur en ondubbelzinnig racisme wordt verwijderd, maar scheldpartijen over vluchtelingen en immigranten worden getolereerd. ‘Vluchteling zijn is geen ras,’ is de logica.

“Je mag hen niet letterlijk dood wensen, maar voor het overige mag je alles roepen wat je wilt. Ik zag ontmenselijkende memes passeren, en veel nepnieuws om vluchtelingen in een slecht daglicht te plaatsen.”

Zegt dat iets over de politieke stempel van de Facebook-top?

“Goede vraag. Facebook schermt voortdurend met de vrijheid van meningsuiting, maar ze weten niet waar ze de grens moeten trekken. Al die white supremacy-groepen hebben veel te lang een platform gekregen. Pas na gruwelijke aanslagen en incidenten werd het ineens een groot probleem en probeerde Facebook zo veel mogelijk groepen te sluiten. Maar toen was het natuurlijk te laat. Zoals Facebook altijd te laat is. Neem de aanslag in Las Vegas. Het standpunt van Facebook was: ‘Dat is een massamoord, géén terreur.’ Maar waarom? Omdat de dader een blanke man was, en geen moslim? Pas toen ze de publieke opinie tegen zich kregen, keerden ze alsnog hun kar.”

“Nu zeggen ze dat artificiële intelligentie dat in de nabije toekomst zal kunnen opvangen, maar daar geloof ik niets van. AI ziet de context niet, en snapt satire en cynisme niet. Mark Zuckerberg, de CEO van Facebook, heeft zelf gezegd: ‘Artificiële intelligentie moet eerst honderdduizenden filmpjes als dat van de schietpartij in Christchurch zien passeren, voor ze het probleem herkent.’ En dan nog kan de gebruiker het systeem makkelijk voor de gek houden door het beeld iets korreliger te maken, of door het filmpje te laten beginnen met reclame.”

Hoe vallen Vlaamse Facebookers verder nog op?

“Het viel me op hoeveel posts werden gerapporteerd van mensen die puppy’s te koop aanbieden. Altijd van Vlamingen. Het gaat om illegale hondenfokbedrijven, dat is in Vlaanderen blijkbaar een groot probleem. In de Oostbloklanden zijn illegale hondengevechten dan weer schering en inslag.”

“Wat overal problematisch is: gokken en drugshandel. Drugs te koop aanbieden mag natuurlijk niet, maar over drugs praten wél. Mensen weten dat een zinnetje als ‘Ik heb diazepam en temazepam te koop’ verwijderd zal worden. Dus schrijven ze: ‘Diazepam en temazepam. DM.’ DM staat voor direct message – ‘Stuur me een berichtje’. En dat mag je volgens het Facebook-beleid niet verwijderen.”

Net zoals jullie posts moeten deleten waarin marihuana wordt aangeboden, ook voor medische doeleinden. Handleidingen om vuurwapens te maken zijn dan weer geen probleem.

“Omdat de regels zo ingewikkeld en onlogisch zijn, heeft Facebook het zichzelf en de content moderators erg moeilijk gemaakt. Als je je gevoel en moraal probeert te volgen, heb je een probleem.”

“Van alle publieke personen in Nederland wordt niemand zo hard aangepakt als Sylvana Simons (linkse politica, red.). ‘Heb je de neus van Sylvana Simons gezien? Als je die omdraait, heb je een dubbele pisbak.’ Toen ik dat las, zei ik: ‘Dit moeten we toch verwijderen?’ Ze had het trouwens zelf gerapporteerd. Maar mijn overste zei: ‘Nee. Ze is een publieke persoon, ze heeft meer dan honderdduizend volgers. Mensen mogen dat over haar schrijven. Dat staat in het beleid.’ – ‘Maar zo’n opmerking is toch schandalig?!’ – ‘Dat mag jij vinden.’ Facebook stond mij m’n eigen mening toe, maar ik mocht me er in mijn werk niet door laten hinderen.”

Engeltjesporno

Je toonde daarnet een boekje met aantekeningen, maar Facebook-werknemers mogen niets noteren.

“Ze zijn als de dood dat iets naar de buitenwereld zou lekken. Zeker twee keer per week kregen we van onze teamleider te horen: ‘Jongens, er staan journalisten bij de metrohalte. Onthoud dat jullie een overeenkomst getekend hebben. Praat met niemand. Als iemand jullie aanspreekt, rapporteer dat dan aan mij.’”

“Een pen op je bureau laten liggen kon je op een berisping of een waarschuwing komen te staan. Want met een pen kun je op je hand schrijven, dat is dus een risico. Collega’s gingen dan op het internet in incognitomodus. Zo kun je het hele Facebook-beleid kopiëren en naar jezelf mailen, zonder dat iemand het ontdekt.”

'Facebook in Berlijn: 'Volledig zichtbare tepels moesten we verwijderen, tenzij er een haartje op stond: dan mocht het wel. Soms zat ik zeker een minuut naar mijn scherm te staren: haartje of niet?''

In de toiletten hangen geen papieren handdoekjes, want ook daar kun je op schrijven, maar wel dure Dyson-handdrogers. Alleen het toiletpapier is nog een probleem.

(lacht) “‘They are still looking for a solution for toilet tissue,’ zeiden ze me in mijn eerste week. Bloedernstig. Het is de totale waanzin. Dat weten ze zelf ook wel. Maar Facebook is een heel grote klant van Arvato Bertelsmann, en dat contract wordt om de twee jaar opnieuw bekeken. Omdat Arvato Facebook te vriend wil houden, willen ze kunnen zeggen: ‘Kijk eens hoe goed we beveiligd zijn.’”

Over toiletten gesproken: een content moderator in een centrum in Arizona vertelde dat daar zo weinig sanitaire voorzieningen zijn dat hij vaak tien minuten moest wachten. Tijd waarvoor hij niet betaald werd.

“De tijdsbesteding van een content moderator wordt tot op de seconde gemeten. Je mag een short break nemen, bijvoorbeeld om naar het toilet te gaan, maar dan moet je dat aangeven. Als het tien minuten duurt, word je op het matje geroepen. ‘Tien minuten op het toilet? Dat is geen short break. Daar gaan wij niet voor betalen. Facebook betaalt voor je wérk.’ En zodra je je toetsenbord of muis anderhalve minuut niet hebt aangeraakt, ga je automatisch in een break. Als ik even ging roken, vroeg ik altijd aan een collega of hij mijn muis af en toe kon bewegen.”

Er vlamt af en toe een kleine controverse op als er een kunstwerk uit de renaissance wordt gecensureerd omdat er een tepel op te zien is.

“Werk van Rubens en Rembrandt mag ondertussen wel, maar er is een periode geweest dat pakweg de cherubijntjes op barokke schilderijen als kinderporno werden beschouwd. En werk van een groot kunstenaar als Robert Mapplethorpe, die weleens foto’s heeft gemaakt van zwarte mensen met een erectie, wordt nog steeds verwijderd.”

Een regel uit het handboek: ‘Een vrouwentepel moet volledig zichtbaar zijn om verwijderd te kunnen worden: een haar over de tepel of een piercing telt niet als volledig zichtbare tepel.’ Handig om te weten.

“Maar als er een schaduw over de tepel valt, wordt hij beschouwd als volledig zichtbaar (lacht). Soms zat ik een minuut naar mijn scherm te turen: haartje of schaduw? Als je dan tweeduizend tickets per dag moet behandelen, red je het niet.”

Tijdens je opleiding werd ook aandacht besteed aan wat Facebook als een erectie beschouwt.

“Een blote penis moet er altijd uit, maar als je de contouren ziet in een onderbroek, een zwembroek of een strakke jeans, moet de moderator beoordelen of het om een penis in opgewonden toestand gaat of niet.”

“Ook voor de Hitlergroet is er een aparte regel. Als de gestrekte arm lager hangt dan een hoek van 90 graden, moet je die negeren. Ik herinner me een foto van enkele Vlaamse rechts-extremisten. Achter hen hing een vlag met daarop een soort hakenkruis: de context was dus duidelijk. Allemaal stonden ze met gestrekte arm op de foto, maar omdat de armen laag genoeg hingen, mocht het van Facebook.”

Daarnet had je het over kinderporno. Een korrelig filmpje van een meisje van ongeveer 11 jaar dat anaal werd verkracht door een onherkenbare man, was voor jou de spreekwoordelijke druppel. Daarna ben je gestopt met die job.

“Nadat ik van de schok was bekomen, was ik echt woedend dat ik dat had moeten zien. Er werken daar ook mensen met kinderen. Die nemen een uur later de metro naar huis, met beelden die ze nooit meer uit hun hoofd gewist krijgen.”

En dat voor 8,9 euro per uur.

“Het loon was voor mij maar een deel van het probleem. Dat van jou wordt verwacht dat je zulke dingen aankunt na twee weken opleiding, dat je tweeduizend posts per dag correct moet beoordelen en dat je geen deftige psychologische bijstand krijgt: dat is het ergste. En daar werken vooral twintigers en dertigers. Die ervaringen dragen ze voor de rest van hun leven mee. Facebook zegt: ‘De ene persoon gaat er anders mee om dan de andere.’ Dat geloof ik niet: zoiets vreet aan iedereen.”

Vorig jaar werd de pers uitgenodigd in een centrum van Facebook in Barcelona. Journalisten mochten met zes werknemers praten. Volgens hen was het er geweldig: ‘Gratis fruit, drinken en lunches. Pingpong- en tafelvoetbaltafels, PlayStation, poolbiljarts, yogalessen en psychologische hulp: het kan niet op.’ Zou het in Barcelona beter zijn dan in Berlijn?

“Vooraf had een journalist mij gebeld: ‘Wat vind jij daarvan?’ Ik vroeg: ‘Hoelang is dat centrum al open? Drie weken of drie jaar? Dat scheelt.’ Het hangt ook af van het soort werk: Facebook heeft begin vorig jaar een centrum geopend in het Duitse Essen, maar daar checken ze geen haatpraat en geen kinderporno. Misschien moeten ze ook in Barcelona alleen maar nepaccounts en nepnieuws controleren.”

Geldmachine

Tijdens de opleiding kreeg je te horen: ‘Je zult gruwelijke dingen zien, maar alles bij elkaar gaat het om een bijzonder klein deel van de samenleving.’

“Toen ik begon, stonden er 33.000 haattickets in de wachtrij. Hoezo, een klein deel van de samenleving? Als je daarnaar zit te kijken, denk je vanzelf: de wereld zit vol haat. Facebook geeft die haat niet alleen een platform, het tolereert het ook.”

“Ik sprak ooit met iemand die voor YouTube heeft gewerkt. Hij herinnerde me eraan dat het verdienmodel van YouTube en Facebook erin bestaat zo veel mogelijk aandacht te trekken. Wat genereert aandacht? Extreme content. En waarom wordt dat soort dingen gemaakt en gepost? Omdat wij kijken. Er zijn mensen die extreem geweld en de dood van anderen fantástisch vinden.”

“Als ik op straat wandel, weet ik niet wat zich achter de gevels van de huizen afspeelt. Wat papa, mama, zoon- of dochterlief doen en bekijken op hun laptop. Aan de buitenkant ziet alles er prachtig uit, maar binnen woekert de haat. Waarom schelden mensen op het internet andere mensen uit voor makakken of woestijnnegers? Ik ben het ook niet altijd eens met Geert Wilders, maar ik haal het niet in mijn hoofd om met stenen naar hem te gooien, en al evenmin om hem online uit te schelden.”

Heeft die job je cynischer gemaakt?

“Nu ik ermee ben gestopt, ben ik weer zachter geworden. En strijdlustiger. Nu wil ik vooral dat de mensen wéten hoe Facebook wordt gerund. En ik wil jullie een spiegel voorhouden. We zijn niet zo tolerant en liberaal als we graag beweren. Ondanks onze rijkdom en onze welvaart hebben we blijkbaar aan veel mensen een schurfthekel, zelfs aan onze buurman.”

Vóór je job bij Facebook werkte je een tijdje in een callcenter van PlayStation, evenmin een aangename baan. ‘PlayStation is een werktuig van Satan,’ schrijf je.

“Een verschríkkelijk bedrijf. Een geldmachine die niemand ontziet, en altijd maar meer geld wil binnenharken. Hoeveel telefoontjes heb ik niet gekregen van ouders die de wanhoop nabij zijn, omdat hun zoontje via hun kredietkaart voor 2.000 euro FIFA-punten had gekocht en het gezin daardoor in grote financiële problemen dreigde te komen. Die mensen mochten wij niet helpen. Nooit, want PlayStation moet ook geld verdienen. Alleen doen ze dat op een heel foute manier.”

“Ik moest eens een account blokkeren omdat ik erachter was gekomen dat een jongetje van 8 ‘Call of Duty’ aan het spelen was. Daarop kreeg ik een woedende vader aan de lijn. Eigenlijk wilde ik hem zeggen: ‘Waarom sta jij toe dat je 8-jarige zoontje andere mensen doodschiet in een spelletje?’ Maar ik bleef beleefd en geduldig, en legde hem uit dat PlayStation met de Nederlandse en Vlaamse overheid heeft afgesproken dat de minimumleeftijd voor spelers van ‘Call of Duty’ 16 jaar is. Waarop die man: ‘Ik bepaal zélf wel wat er in mijn huis gebeurt!’ Ondertussen hoorde je dat kind janken op de achtergrond.”

In je boek vraag je je af waarom zoveel mensen geloven dat Facebook, Instagram, Twitter en Google goedaardiger en minder commercieel zijn dan Bayer of BASF.

“Ik denk dat er nu wel een omslag aan de gang is. Ik lees in de kranten dat de reputatie van Facebook gekelderd is. Maar als mensen hun account verwijderen, beginnen ze op Instagram, bijvoorbeeld.”

“Mark Zuckerberg zegt nu: ‘De toekomst van Facebook is privacy.’ Hij heeft jarenlang onze data verkocht, en nu het vuur hem aan de schenen wordt gelegd, klinkt het ineens: ‘Privacy is alles.’ Hoezo? Het hele businessmodel van Facebook is gestoeld op de verkoop van onze data. En de advertentie-inkomsten moeten blijven binnenstromen. Echte verantwoordelijkheid voor wat op hun platform gebeurt, wijzen ze af. De overheid zou hen supranationaal ter verantwoording moeten roepen, want voor pakweg Christchurch is Facebook mee verantwoordelijk.”

Je hebt twee hoorapparaten en je bent blind aan één oog. Daarom ben je jaren geleden je goedbetaalde job bij een Amsterdams ontwerpbureau kwijtgeraakt. Bedrijven als Arvato Bertelsmann maken misbruik van de zwakkeren in de samenleving: ze wéten dat sommige mensen wanhopig op zoek zijn naar werk.

“Ze zoeken altijd landen waar ze werknemers kunnen lokken met een minimumloon voor jobs zonder veel rechten. Waarom heeft Facebook ook zo’n centrum in Manila, in de Filipijnen?”

“Berlijn is een stad die veel jongeren aantrekt, maar als je geen vloeiend Duits spreekt, heb je een probleem. Hier zitten veel Grieken, die door de economische malaise hun land ontvlucht zijn. Maar ze spreken de taal niet, en dan zijn callcenters hun enige optie.”

Volgens jou lopen er in Berlijn een aantal Robin Hoods rond die outsourcingbedrijven zoals Arvato Bertelsmann een neus zetten.

“Ieder callcenter – of het nu van Zalando, PlayStation of Sixt is – geeft elke nieuwe werknemer standaard twee weken betaalde training. Dat levert al snel 500 euro op. Ik ken iemand die één na één al die opleidingen volgt, en aan het einde van die twee weken zegt hij telkens: ‘Sorry, het is toch niets voor mij.’ Ik wou dat ik er zelf op was gekomen (lacht). Je moet wel lef hebben, én goed bijhouden waar je al bent geweest.”

Arvato heeft in eigen huis banners hangen waarop staat: ‘Werkgever van het jaar’.

“Ja, geen flauw idee wie dat heeft beslist.”

“Ik kwam onlangs een Braziliaanse ex-collega tegen. Hij zat in een metrostation te bedelen. Ik ben een koffie met hem gaan drinken en hij noemde zichzelf compleet fucked up. Nadat hij zich langdurig ziek had gemeld, hebben ze zijn contract niet meer verlengd. Daarop verviel zijn verblijfsvergunning en kon hij nergens meer aan de slag, want hij spreekt geen Duits.”

In 2016 boekte Arvato een omzet van 3,84 miljard euro: geld genoeg om beter voor de werknemers te zorgen, zou je denken.

“Dat is geen prioriteit. Toen ik er werkte, was er één bedrijfspsycholoog voor zeshonderd man. Dat is dweilen met de kraan open. Zijn adviezen waren ook gemakzuchtig: ‘Kijk eens of yoga iets voor jou is? Eet genoeg quinoa en drink granaatappelthee, daar word je rustig van. En beweeg wat meer: sla de dichtstbijzijnde halte van de metro over en loop naar de volgende. Dan voel je je een stuk beter.’ Dan denk ik: ben jij niet verplicht om mensen écht te helpen?”

Zelf kwam je na vier maanden bij een psychiater terecht.

“Hij zei meteen dat hij iets over mijn werk had gelezen in de Süddeutsche Zeitung: ‘Ik zat al te wachten op de eerste content moderator die mijn praktijk zou binnenlopen.’”

We konden dit interview niet bij je thuis doen, want je huisgenoot is doodsbang voor eventuele represailles van Facebook. Dat stadium ben jij voorbij.

“Ik ben niet bang meer. Ik kijk zelfs uit naar de dag dat Facebook en Arvato een proces tegen me aanspannen, want dan trek ik écht mijn scheur open. En met mij een pak andere content moderators.”

De achterkant van Facebook door Sjarrel de Charon is verschenen bij Prometheus.