Vlaams Belang haalt een kwart méér stemmen dan PS, maar krijgt twee zetels mínder: hoe kan dat?
Het zijn opvallende vaststellingen als je de cijfers van de federale verkiezingen van zondag in detail bekijkt: de PS kreeg in totaal 641.623 stemmen, en krijgt daar 20 zetels voor in de Kamer. Vlaams Belang, dat 810.177 kiezers kon verleiden, 170.000 méér dus dan de PS, krijgt in ruil net twee zetels mínder: 18. Ook met CD&V is het verschil groot: die partij haalde 602.520 stemmen, 6,5 procent minder dan de PS, maar krijgt daar amper 12 zetels voor terug, 66,6 procent minder dan de PS er heeft. Toch zijn er logische verklaringen en is er niets ondemocratisch aan, zegt politicoloog Dave Sinardet.
Nog een frappant voordeel vinden we in de groene familie: Ecolo kreeg 416.452 stemmen, Groen 413.836. Een verschil van amper 0,63 procent. Maar Ecolo krijgt wel 13 zetels , Groen 8, een verschil van 62,5 procent. En wat te denken van sp.a? 455.034 stemmen, meer dus dan Ecolo, maar 4 zetels minder.
Visueel ziet dat er zo uit: je zou verwachten dat in de grafiek de balken in beide kolommen gelijk moeten lopen, maar dat is dus niet het geval. PS, MR en Ecolo springen uit de band.
Hoe kan dat?
Kijken we eerst naar het aantal stemmen per behaalde zetel. Berekeningen laten zien dat het Ecolo en de PS zijn die het minste aantal stemmen nodig hadden per zetel: ongeveer 32.000. Groen had daarentegen bijna 52.000 stemmen nodig per zetel, en de Franstalige partij DéFI meer dan 75.000.
Kiesdrempel
Klinkt vreemd, en toch is het dat niet. We verkiezen onze parlementsleden via kieskringen, elf in totaal voor de Kamer (de provincies + Brussel). Er zullen altijd een hele hoop stemmen zijn die uit de boot vallen omdat er per kieskring maar een beperkt aantal zetels te verdelen zijn.
Zeker bij de kleine partijen geeft dat een vertekend beeld, zoals we effectief bij DéFI zien: die partij kreeg in totaal in zes kieskringen 150.000 stemmen, maar haalde enkel in Brussel genoeg stemmen (51.000) om twee zetels op te rapen. In de vijf andere kieskringen kwam de partij nergens boven de kiesdrempel uit, 99.000 stemmen gingen 'verloren’.
Als we alle stemmen van de partijen met een zetel volledig evenredig zouden verdelen, dus in één grote kieskring, zou iedereen behalve de PS, Ecolo en de MR er zetels bij krijgen. De PS zou er zelfs een kwart verliezen en van 20 naar 15 terugvallen. (Dat is echter een louter theoretische oefening, aangezien de stemverhoudingen in dat geval ook compleet anders zouden zijn.)
Ondemocratisch?
Is het dan toeval dat het enkel Franstalige partijen zijn die zetels zouden moeten afgeven? Bij N-VA en Vlaams Belang valt regelmatig de bedenking dat Franstalige zetels ‘goedkoper’ zijn en dat dat “ondemocratisch” is. Vanmorgen tweette N-VA-fractieleider Peter De Roover bijvoorbeeld nog eens dat “als de zetels voor N-VA even goedkoop waren als voor Ecolo, we er geen 25 maar 34 hadden”.
Maar politicoloog Dave Sinardet (VUB) noemt dat “quatsch”. Want je kan evengoed die redenering omdraaien: als de zetels voor N-VA even duur waren als voor DéFI, had de N-VA er maar 14 gehad. Hij ziet vier logische verklaringen voor de huidige zetelverdeling.
Er is ten eerste het feit dat het aantal zetels per kieskring wordt verdeeld volgens de totale bevolking, en niet volgens het aantal mensen dat mag stemmen. De parlementsleden vertegenwoordigen nu eenmaal de hele bevolking, niet enkel de kiezers.
“Dat is vooral in het voordeel van provincies als Luik, Henegouwen en Brussel, die een jongere bevolking hebben (meer minderjarigen die niet mogen stemmen) en meer niet-Belgen”, zegt Sinardet. In Brussel woont ongeveer 10,5 procent van de bevolking (met 15 van de 150 heeft de kieskring ook effectief 10 procent van de zetels), maar het gewest heeft maar 7,6 procent van alle stemgerechtigde kiezers. Brussel zou in dat geval ‘maar’ 11 zetels krijgen, met dus al meteen minder zetels voor de Franstaligen.
Meer afwezigen en blanco
Een tweede belangrijke verklaring ligt in het feit dat er in Wallonië en Brussel veel meer afwezige, blanco- en ongeldig-stemmers zijn. Ook dat trekt de verhouding behoorlijk scheef: als er minder kiezers zijn, heeft een partij er sowieso minder nodig om aan een zetel te komen.
Derde reden: er komen in de Waalse kieskringen meer partijen op die weinig stemmen halen. Zo waren er zondag in Luik en Henegouwen 15 lijsten, in Namen 14. In Antwerpen waren dat er bijvoorbeeld maar 12, in Oost-Vlaanderen 10 en in West-Vlaanderen 8. Dat heeft als gevolg dat er in de Waalse provincies veel stemmen 'verloren' gaan aan kleine partijen die geen zetel halen. Opnieuw hebben partijen die wél een zetel halen daardoor dus minder stemmen nodig.
“Daar komt tot slot nog bij dat de Waalse kieskringen kleiner zijn dan de Vlaamse”, zegt Sinardet. “In Luxemburg vallen maar vier zetels te verdelen, waardoor de stemmen van de kleine partijen daar ook alweer verloren gaan.”
“Logisch en democratisch, maar met sociologische verschillen”
Sinardet noemt het huidige verkiezingssysteem dan ook “perfect logisch, maar er zijn nu eenmaal sociologische verschillen” in de kieskringen. De scheeftrekking zou in theorie bijvoorbeeld al kleiner gemaakt kunnen worden door ook de blanco-stemmers zetels te geven naargelang hun aantal, zoals af en toe wordt geopperd.
Overigens ziet Sinardet in ons kiessysteem maar één echte oververtegenwoordiging, en dat is bij de Vlamingen in het Brussels parlement. Die krijgen sowieso 17 van de 89 zetels, ook al stemt maar maximaal 10 procent van de Brusselaars voor een Vlaamse lijst (dat aantal steeg afgelopen zondag wel naar meer dan 15 procent). “Dat is een legitieme keuze, maar de bescherming van de Vlamingen in Brussel is daarmee wel veel groter dan die van de Franstaligen in België.”
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
71
HET DUEL. Vandendriessche (Vlaams Belang) en Tobback (Vooruit) clashen over migratie: “U en uw collega’s van extreemrechts schuiven last door”
-
PREMIUM7
PORTRET. Wie is Jessica, de dochter van superster Bruce Springsteen die een Belgische ruiter aan de haak sloeg?
Ze kennen elkaar al jaren, maar sinds kort zijn ze ook een koppel: de Belgische topruiter Nicola Philippaerts (30), zoon van Ludo, heeft het hart veroverd van de Amerikaanse amazone Jessica Springsteen (32), dochter van Bruce. Maar hoe komt de dochter van een Amerikaanse superster bij een Belgische ruiter terecht? -
HLN Shop
Oprukkend onkruid klein krijgen? Dit is hét ultieme wapen
Met het warme weer in het verschiet, verheugt ook het sluimerende onkruid zich alvast op een stevige opmars. Wil je deze ongewenste plantjes een halt toeroepen voor ze de overhand nemen? Dan schiet je best zo snel mogelijk aan het wieden. HLN Shop tipt hoe je onkruid milieuvriendelijk en moeiteloos verwijdert. -
-
“Vijf jongeren opgepakt” nadat truckchauffeur sterft door van brug gegooid riooldeksel: “Ze hadden lachgas genuttigd”
-
PREMIUM157
Elke Vlaming betaalde 1.259 euro aan Wallonië, maar krijgen Vlamingen er ook iets voor terug? Expert legt uit
Elke Vlaming stortte in 2023 gemiddeld 1.259 euro aan Wallonië. Goed voor in totaal 8,5 miljard euro aan transfers – een record. Maar is dat één grote geldstroom van het noorden naar het zuiden? Wat gebeurt er met dat geld? En krijgt de Vlaming er ook iets voor in ruil? We vroegen het aan professor Willem Sas (KU Leuven), die de geldstromen tussen de gewesten onderzocht. -
HLN Shop
Het graspollenseizoen is officieel begonnen: deze toestellen voorkomen gesnotter
Ben je een hooikoortslijder? Dan kan je heel wat doen om klachten te voorkomen en verminderen: van vaker stofzuigen en een zonnebril dragen tot pillen slikken. Onder de efficiëntste wapens in de strijd bevinden zich ook luchtreinigers. HLN Shop focust op twee toestellen nu het seizoen van de graspollen echt begonnen is. -
HLN Shop
Verleng de levensduur van je e-bike: dit betaal je voor een nieuwe transmissie en een onderhoud
-
Flakkadoodrijder (32) bekent brandstichting in woning van eigen broer
Houthulst -
PREMIUMUpdate
Omkoopzaak rond flamboyant ex-politiehoofd opnieuw uitgesteld: “Die 100.000 euro was geen smeergeld, maar een cadeau”
5 jaar cel: die straf hangt ex-politiebaas Glenn Audenaert boven het hoofd. Dinsdag startte normaal het proces waarin hij zich moet verantwoorden voor onder meer openbare omkoping, witwassen, schending van het beroepsgeheim en valsheid in geschrifte, maar de zaak werd opnieuw uitgesteld. Audenaert zou 1.000 euro ontvangen hebben om de hoofdzetel van de federale politie in Brussel te verhuizen, naar de eigendom van een kennis. Smeergeld of een cadeau? Het kan de flamboyante oud-politiedirecteur wel eens zuur opbreken. “In afgeluisterde telefoongesprekken hoorden de speurders hoe het geld tot bij hem moest geraken.”Dendermonde -
PREMIUM
“Mannen en vrouwen beschikken niet over dezelfde ‘motor’”: waarom lezen we alleen over plotse dood bij mannelijke (top)sporters?
Christian Eriksen die ineenstuikt op het veld tijdens het EK voetbal in 2021, Sep Vanmarcke die een punt achter zijn carrière moest zetten door hartritmestoornissen of Sergio Agüero van FC Barcelona die noodgedwongen moest stoppen met voetballen door hartproblemen. Topsport blijkt niet zo onschuldig voor het hart. Maar geldt dat ook voor topsportsters? Uit onderzoek blijkt dat negen op tien plotse sterfgevallen bij jonge sporters mannen zijn. Cardioloog Kaatje Goetschalckx legt uit. -
Waals Gewest getroffen door datalek: meer dan 100 gigabyte aan gevoelige gegevens voor het grijpen
220 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageerluc vanuytsel
PAUL DALEMANS
Jean Lazoore
Theo Van Hoof
D. Vandegoede