Het gesprek tussen De Wever en Van Grieken wordt niks. Maar niemand durft het zeggen

Dommeriken, debielen, racisten, fascisten, mestkevers. De kiezers en mandatarissen van Vlaams Belang zijn de afgelopen dertig jaar meer met scheldwoorden bestreden dan met argumenten. Een aanpak die de partij vaak alleen maar populairder heeft gemaakt. Liefde voor de vernepelingskes zit in onze volksaard.

Het is deze fout die N-VA absoluut wil vermijden na de verkiezingsnederlaag van zondag. Vlaams Belang is de tweede partij van Vlaanderen en vertegenwoordigt bijna 20 procent van het electoraat. Extreemrechts verdient het dus om gehoord te worden in de Vlaamse formatie, vinden de geel-zwarten. Intern is men het erover eens: je kan het niet maken om die kiezers meteen uit te sluiten. Net om die reden heeft N-VA ook nooit het cordon sanitaire onderschreven.

In een lange Facebook-post vertelt Zuhal Demir, de Limburgse kopvrouw, dat ze zich “niet wil verschuilen” achter het cordon sanitaire. Dat heeft volgens haar de oplossingen geen stap dichter gebracht. “Ik hoef niet blij te zijn met de overwinning van het Vlaams Belang om ze te erkennen als politieke realiteit.”

Voormalig staatssecretaris Theo Francken stuurt een gelijkaardig boodschap uit. “Ik ben nooit een fan geweest van het cordon sanitaire”, zei hij gisterenochtend op Radio 1. “Iedereen zal correct uitgenodigd worden en er zal geluisterd worden naar concrete voorstellen (...) Het is niet omdat een voorstel van Vlaams Belang komt dat het d’office in de schuif moet. Dat is niet meer van deze tijd. Ze hebben ook wel een aantal voorstellen die het bekijken waard zijn.”

Geen appetijt

Ergo: N-VA is klaar om over het muurtje te springen? Neen, dat ook weer niet. De Vlaams-nationalisten zijn het er dan wel over eens dat Vlaams Belang gehoord moet worden in de formatie, maar tegelijk beseft iedereen dat daadwerkelijk besturen met die partij eigenlijk uitgesloten is.

Dat heeft te maken met de wiskundige realiteit. N-VA en Vlaams Belang hebben samen geen meerderheid in het Vlaams Parlement. Er moet nog een derde partner bij. Die dient zich nergens aan: geen enkele andere partij overweegt het nog maar. Los hiervan bestaat ook bij N-VA weinig appetijt voor een samenwerking met Vlaams Belang. Navraag van deze krant leert dat tijdens het partijbureau maandag niemand pleitbezorger was van zo’n alliantie.

Waarom niet? Wat vaststaat: binnen N-VA heeft men respect voor de manier waarop Tom Van Grieken zijn partij wegstuurt van de bruinste ranzigheid. Met hem valt te spreken, valt te horen, net zoals met zijn secondanten Chris Janssens en Barbara Pas. Alleen slepen zij nog een legioen aan onfrisse figuren achter zich aan.

In de eerste plaats gaat het dan om oud-strijder Filip Dewinter en zijn clanleden. Hoewel hun macht op het nationaal niveau aanzienlijk is verkleind de laatste jaren, blijft hun aanwezigheid problematisch voor N-VA. Met een ongeleid projectiel als Dewinter krijg je gegarandeerd ellende, luidt het. Zijn onaangekondigde bezoekjes aan de Griekse neonazi’s van Gouden Dageraad en de Syrische dictator Bashar al-Assad: zo’n stunts doen een regering kapseizen. 

Om nog te zwijgen over Dewinters banden met Rusland. Bij N-VA is men ervan overtuigd dat die er wel degelijk zijn. In de partij circuleren genoeg smeuïge verhalen. Bijvoorbeeld over Frank Creyelman, een kompaan van Dewinter, die graag ongegeneerd in het restaurant van het Vlaams Parlement luncht met hoogblonde Russische bimbo’s op zijn schoot.

Donkerrood

Een ander probleem is puur inhoudelijk. N-VA en Vlaams Belang hebben een aantal raakpunten, onder meer rond inburgering. Maar er zijn ook fundamentele verschillen. In de partij wordt vooral verwezen naar het sociaal-economische. Terwijl de Vlaams-nationalisten daar resoluut voor de centrumrechtse recepten kiezen, vertoont het partijprogramma van Vlaams Belang vooral gelijkenissen met dat van sp.a en zelfs dat van de PVDA.

Als het over de identiteit gaat, het stokpaardje van De Wever, is het water eveneens kniediep. Een voorbeeld: N-VA gelooft dat er een probleem is in de islam, meer bepaald met de radicale stromingen. Vlaams Belang is ervan overtuigd dat er een probleem is mét de islam. De Koran wordt beschreven als een bron van het kwaad.

Voor wie ze kent, schemeren deze bezwaren ook door in de reacties van Demir en Francken. “Dezelfde mensen die mij – en duizenden kinderen als mij – wilden terugsturen naar waar ik niet thuis was, zijn nog steeds actief binnen de partij”, schrijft Demir op haar Facebook-pagina. Francken benadrukt dat als Van Grieken vandaag aanschuift bij De Wever “het gedaan moet zijn met het populistisch gedoe, zoals de migratiestop, dat juridisch totaal geen steek houdt”.

Theater

Formateur De Wever en Van Grieken beginnen dus aan een expeditie door een doodlopend straatje. De Wever heeft er niets bij te winnen om de gesprekken snel af te breken. Hij moet eerst aantonen dat met Vlaams Belang écht niet te besturen valt. En ook Van Grieken zal zich vasthaken. De jonge marketeer wil namelijk net bewijzen dat Vlaams Belang geen haveloze bende meer is. Hij beseft maar al te goed dat De Wever hem zal laten vallen bij de eerste uitschuiver. 

De moeilijke situatie waar N-VA zich in bevindt, vertoont trouwens grote gelijkenissen met die van de aartsrivaal PS na de gemeenteraadsverkiezingen in oktober. Door de opkomst van de PTB werden de Franstalige socialisten toen gedwongen om in aantal gemeenten – Molenbeek, Luik, Charleroi – onderhandelingen op te starten met hun extreme broertjes. Om toch op zijn minst de schijn hoog te houden dat hun kiesoverwinning serieus genomen werd.  

Uiteindelijk werd PTB overal buiten gebonjourd omdat ze “geen blijk gaven van een verantwoordelijke houding”.