Nick Cave in gesprek met zijn fans in Antwerpen: "Schoonheid vind je overal", "werk hard" en "mediteer"

Het opzet van "Conversations with Nick Cave. An evening of talk and music" is geniaal in zijn eenvoud. Cave speelt aan de piano een selectie van zijn mooiste songs en beantwoordt vragen van het publiek. Die vragen beantwoorden, dat doet hij intussen al een hele tijd online op de website The Red Hand Files . De Conversations-avonden zijn er de live voortzetting van. 

Cave (61) heeft altijd al erg toegewijde fans gehad, maar zeker na de dood van zijn tienerzoon Arthur, die in 2015 van een klif viel in Brighton, lijkt het contact tussen de Australische bard en zijn aanhangers nog intenser. Dat was ook al te merken tijdens zijn vorige tournee toen hij zijn trouwe fans vanop de eerste rijen zelfs op het podium haalde. 

Waarom nu dan dit soort avond in een intiemere setting? Omdat Cave na al die jaren (met optredens in grote arena's en op festivals) zelf opnieuw uitgedaagd wil worden wanneer hij op het podium staat ("bringing the terror back to performing").  Maar tegelijkertijd wil hij een veilige omgeving creëren voor zijn fans. Daarom zijn camera's niet toegestaan tijdens deze avonden. "Wie de moed opbrengt om in deze zaal rechtop te staan en een vraag te stellen, moet dat in alle anonimiteit kunnen doen, zonder dat het meteen op het internet staat", vindt Cave. Applaus volgt. 

Drie uur duurt de avond. Zijn antwoord op een van de laatste vragen die gesteld worden ("Doe je dit om jezelf te redden of om ons te redden?") vat het doel ervan samen: "Het gaat mij om de verbinding, het medeleven. Ik heb het gevoel dat we in tijdsnood geraken. We moeten open en eerlijk zijn met elkaar, niet verdeeld zijn, maar verenigd, uit onze eigen cocon komen."  

De avond is een emotionele rollercoaster waarin grappige momenten en getuigenissen die als een mokerslag aankomen elkaar afwisselen. Maar de pijn wordt telkens verzacht door de intense vertolkingen van Cave van klassiekers als "The weeping song", "Far from me" en "Into my arms". 

Hoe vind je schoonheid in het dagelijkse leven, dat soms wat grijs is?, is een van de vragen die Cave krijgt. "Ik zit natuurlijk in een bevoorrechte positie, maar ik vind het overal", zegt Cave.

"Ik ervaar schoonheid ook meer dan ooit. Gisteren heb ik hier (in Antwerpen, red.) mosselen met frieten gegeten, ben ik langs het beeld van Brabo op de Grote Markt gewandeld en ben ik in de kathedraal naar een prachtige Rubens gaan kijken. En dat allemaal in een halfuur tijd. Dat is voor jullie ook allemaal toegankelijk." 

"Mijn vader heeft me geleerd oog te hebben voor de mooie dingen, in literatuur en in kunst. Kunst is er voor iedereen en hoe grijs het ook lijkt, die kunst er altijd." 

Iemand vraagt hoe Cave tegenover geloof en religie staat: "Ik doe heel de tijd alsof ik in God geloof, ik verlang naar iets dat mij overstijgt. Haal dat gegeven uit mijn songs en mijn hele oeuvre stort in elkaar."

Cave brengt in dit verband ook al vroeg op de avond zelf de dood van zijn tienerzoon Arthur ter sprake. "Na de dood van mijn zoon, voelde ik dat het universum onverschillig is voor het lijden van mensen. En ik denk niet dat er iemand is die over ons waakt, maar toch geloof ik op een bepaalde manier in iets dat waarschijnlijk niet bestaat. Maar de georganiseerde vorm van godsdienst is niets voor mij. Eén keer per jaar probeer ik nog eens naar een kerk te gaan en dan voel ik dat dat voor mij niet werkt." 

"Maar je moet in je leven geen keuze maken tussen het rationele en dat irrationele, het is er allebei. Ik ben zelf ook een rationele man, maar die dingen bestaan naast elkaar. Heel het creatieve proces is ook zo: irrationeel en absurd." 

Cave vertelt hoe hij en zijn vrouw Susie Bick na de dood van hun zoon ongelofelijk veel brieven en berichten van mensen gekregen hebben. 

"Mensen uitten zo hun medeleven, maar in die brieven stonden heel vaak ook hun persoonlijke verhalen van verlies. Die brieven hebben mij en mijn vrouw uit onze cocon van rouw gehaald. We zijn allemaal verbonden door het lijden. Als je diep liefhebt, dan zal zo'n groot verlies je ooit overkomen. Ieder van ons zal het ooit voelen. En dat verenigt ons. Er is altijd nog een pad voorbij dat grote verdriet. En vaak komt er uiteindelijk ook onvoorziene schoonheid uit voort. Door verlies leer je op een andere manier naar de wereld te kijken." 

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat enkele moedige mensen hun verhaal van het verlies van een kind of van een partner delen met Cave en het aanwezige publiek.

Zo krijgt "Far from me" (dat over zijn ex-partner PJ Harvey gaat) na een hartverscheurende getuigenis over de zelfmoord van een partner plots nog veel meer betekenis. 

Op de vraag wat er op zijn bucket list staat, antwoordt Cave: "Ik heb geen bucket list, ik doe dingen gewoon. Mijn creatieve werk is voor mij een enorme bron van zingeving. Ik werk heel hard en ik hou daarvan." 

Zo legt Cave nog eens uit dat songs schrijven voor hem echt zijn job is. "Ik ga elke dag naar mijn kantoor in mijn huis. Soms gebeurt daar weken niets, dat is pijnlijk, maar ik laat het los. Van alles wat ik doe, is songs schrijven het moeilijkste wat er is, maar ik haal er ook het meeste plezier uit. Maar wanneer ik die deur van mijn kantoor dichttrek, stopt het creatieve proces, daar val ik mijn familie niet mee lastig, dat doe je alleen." 

Aan stoppen met muziek maken, heeft Cave nog nooit gedacht. "Wat zou ik anders doen?" En voor enkele muzikanten en songschrijvers in de zaal, heeft hij de volgende goede raad: "Gewoon beginnen, en werken, hard werken, er de hele tijd echt voor gaan, niet wachten tot de inspiratie komt. Writer's block is zo'n verkeerde term, het lijkt alsof er iets in jezelf geblokkeerd zit, maar dat is het niet. Dat betekent dat je misschien gewoon niet genoeg openstaat voor wat er komt van buitenaf." 

Op aangeven van een vrouw in het publiek heeft Cave het ook kort even over het feit dat hij mediteert. Zelf doet hij aan transcendente meditatie, maar hij raadt iedereen ook de app "Waking up" van Sam Harris aan. 

"Tien minuten per dag ga je gewoon zitten met je ogen dicht en luister je naar zijn stem die je zegt wat je moet doen.  Gevoelens zoals woede kan je erdoor onder controle leren houden. En je raakt meer gefocust." 

Een bekende actrice vraagt Cave om samen "Push the sky away" te zingen (iets wat uiteindelijk niet gebeurt) in een poging om de verkiezingsresultaten van zondag (die niet zijn wat zij gehoopt had) een plaats te kunnen geven. 

Ze vraagt Cave wat het gekste is wat hij ooit voor een vrouw gedaan heeft ("een taxi van Edinburgh naar Londen nemen") en zegt dat ze hem op Werchter (archieffoto onderaan tekst) zag optreden.  Kan hij beschrijven hoe het voelt wanneer tienduizenden mensen je woorden meezingen? "Ik kan bijna niet beginnen met dat uit te leggen. Dat is zo'n ongelofelijk, onbeschrijfelijk goed gevoel. Daar heb je die verbinding. Voor mij redt dat letterlijk mijn leven. Zeker nu we helemaal geen plekken meer hebben waar we die verbinding met elkaar kunnen vinden." 

Tijdens deze avond is die verbinding er in alle richtingen overduidelijk wel, door de verhalen, maar nog meer door de muziek die voor iedere fan een unieke betekenis heeft, maar tegelijk zo universeel is en wereldwijd mensen aanspreekt. En dan lijkt de Roma even toch een soort hedendaagse "kerk", een spirituele gemeenschap met Cave als pastoor, goeroe of therapeut.