Dit zijn de voornaamste kandidaten om Theresa May op te volgen
Premier Theresa May is niet meer. De Britse Conservatieven buigen zich binnenkort over haar opvolging. In de roerige tijden van brexit zijn er meer dan genoeg kandidaten voor de meest onmogelijke betrekking in het Verenigd Koninkrijk.
De strijd om de onmogelijkste betrekking in het Verenigd Koninkrijk, het premierschap, krijgt de contouren van een massasprint. Met de aankondiging van de Conservatieve vice-partijvoorzitter James Cleverly dat ook hij interesse heeft − gebrek aan ervaring geen probleem − is het aantal troonpretendenten woensdag al op elf gekomen. En meer zullen er volgen voor de deadline van de aanmelding van 10 juni.
Drie van de kandidaten − Boris Johnson, Michael Gove en Andrea Leadsom − deden drie jaar geleden ook mee. De meeste gegadigden proberen zich zo pro-brexit mogelijk op te stellen, wat speelruimte laat voor een gematigde politicus als Rory Stewart die veel waardering krijgt voor zijn eigenzinnige optredens. Maar het kiezerspubliek bestaat uit 314 Conservatieve Kamerleden en vervolgens uit naar schatting 125.000 partijleden met een gemiddelde leeftijd van 57 jaar. Zij bepalen voor een deel de toekomst van het Verenigd Koninkrijk. Maar wie zijn de zeven voornaamste kandidaten en wat beloven ze?
Boris Johnson (54)
Ervoor zorgen dat Boris Johnson bij de laatste twee komt, zodat hij door de achterban tot premier kan worden gekroond, is het voornaamste doel van Johnsons campagne. Zijn strateeg is Lynton Crosby, de Australiër achter zijn succesvolle campagnes voor het Londense burgemeesterschap. Onlangs hielp Crosby de Conservatief Scott Morrison aan een onverwachte zege bij de Australische verkiezingen. Johnson is de grote favoriet, maar heeft veel tegenstanders, binnen en buiten zijn partij. Hij heeft al beloofd dat het Verenigd Koninkrijk de EU op 31 oktober gaat verlaten, met of zonder akkoord. Hij heeft de steun van prominenten, zoals de pas door May ontslagen minister Gavin Williamson en Jacob Rees-Mogg, maar ook van zijn eurogezinde broer Jo.
Michael Gove (51)
Geef EU-burgers een gratis Brits paspoort. Dit is de opvallendste belofte van Michael Gove, de brexiteer die tijdens de vorige strijd om het leiderschap, na het referendum in 2016, de hoofdrol speelde door zijn vriend Boris Johnson de pas af te snijden. Het heeft de Schot het imago van een slang gegeven. In het kabinet-May heeft hij dat beeld proberen recht te zetten door, met succes, zo loyaal mogelijk te zijn aan zijn belegerde bazin en haar gedoemde akkoord. Hij is een scherpe debater en heeft zich een visionaire bewindsman getoond op drie ministeries: Onderwijs, Justitie en Milieu. Hij profileert zich als de eenheidskandidaat. Zijn handreiking naar de EU-burgers, door Theresa May gebruikt als onderhandelingsmiddel, getuigt daarvan.
Dominic Raab (45)
Harde brexiteers die geen vertrouwen hebben in een kabinet-Johnson kunnen opteren voor Dominic Raab. De voormalige brexitminister vindt dat May en haar onderhandelaar Ollie Robbins het spel niet hard genoeg hebben gespeeld. Raabs eerste ontmoeting met de Franse EU-onderhandelaar Michel Barnier liep uit op een ruzie. Als de Britse voorstellen werden afgewezen, zei Raab, en er een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland kwam, dan zou de schuld bij Brussel liggen. Raab adverteert met het fragment uit de documentaire Brussels: Behind Closed Doors waarin dit te zien is. Om de Thatcher-Tories te paaien pleit hij voor belastingverlagingen. Het probleem van de jurist is zijn saaiheid en het vermoeden dat hij het zal afleggen tegen Jeremy Corbyn van Labour.
Rory Stewart (46)
Where’s Rory? Dat is aan het uitgroeien tot een nationaal gezelschapsspel. Minister van Ontwikkelingssamenwerking Rory Stewart reist met een camera door het land, niet in een pak maar informeel. Hij tweet een locatie, en nodigt mensen uit om te komen praten. Het hoeft niet in het Engels. Te zien was dat hij in Oost-Londen in het Dari converseerde met een Afghaan. Zijn missie is Leave-supporters ervan te overtuigen dat een compromis de enige weg voorwaarts is en dat het eindelijk tijd is voor serieuze politiek, een steek naar collega Boris Johnson. Voordat hij de politiek inging heeft de jongensachtige Schot lange tijd in Afghanistan en Irak gewerkt. ‘Ik heb in Irak onderhandeld’, zei hij in een interview met The Evening Standard. ‘Ik kan de Tories aan.’
Jeremy Hunt (52)
Dat de Europese Commissie nieuwe onderhandelingen over de scheidingsakte heeft uitgesloten deert Jeremy Hunt niet. Overtuigd van zijn diplomatieke kwaliteiten heeft de minister van Buitenlandse Zaken, die de EU met de Sovjet-Unie heeft vergeleken, beloofd om een betere deal uit het hellevuur te slepen dan May. Een No Deal is volgens hem ‘zelfmoord’. Dat is opmerkelijk, want enkele dagen terug zei Hunt nog dat een No Deal zeker tot de mogelijkheden behoorde. Deze verandering van gedachten staat niet op zich. De reborn brexiteer was voorheen ook voor het lidmaatschap van Interne Markt en voor een tweede referendum. Hunt, een verre neef van de koningin, is populair bij collega’s maar wordt buiten Westminster gezien als een windvaan.
Esther McVey (51)
De hardste van alle Brexitvoorstellen komt van Esther McVey. Voor deze voormalige presentatrice van The Heaven and Earth Show is een No Deal de automatische keuze. Als er een akkoord wordt gevonden, dan is dat meegenomen. Deze voormalige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die opstapte uit protest tegen Mays brexitbeleid, vormt als telg van een arbeidersgezin een fraai contrast met de kostschooljongens Hunt, Johnson en Stewart. Haar plan is om van de Conservatieve Partij een soort partij van de arbeiders te maken. Daarom profileert de katholieke McVey zichzelf als kampioen van de somewheres, de benaming die de cultuurbeschouwer David Goodhart gaf aan gewone Engelsen die waarde hechten aan gemeenschap, familie en vaderland.
Sajid Javid (49)
Team Saj is er klaar voor, zo was dinsdag het bericht. De kandidatuur van de minister van Binnenlandse Zaken betekent dat de Conservatieven opnieuw de kans krijgen om geschiedenis te schrijven: de eerste Britse premier van Aziatische origine. Of het zover komt, valt te bezien. Javid was populair toen hij een jaar geleden aantrad, maar hij verspeelde krediet bij zijn collega’s door zichzelf, wat overmoedig The Saj te noemen. Tevens komt hij wat houterig over. De voormalige bankier heeft beloofd om de brexit in goede banen te leiden en het vertrouwen in het politieke systeem te herstellen, maar dat doen zijn rivalen ook. Op de vraag hoe precies heeft deze zoon van een buschauffeur nog geen concrete antwoorden kunnen vinden.
