Nadat koning Filip vertegenwoordigers van alle partijen heeft gesproken, zijn om 16 uur de Franstalige liberaal Didier Reynders en de Vlaamse socialist Johan Vande Lanotte op audiëntie gekomen. Het paleis heeft daarna een verklaring rondgestuurd dat de twee ervaren politici samen informateur worden voor de federale regeringsvorming.

Ze krijgen de informatieopdracht ‘om de uitdagingen waar ons land voor staat te identificeren en om de mogelijkheden en de noodzakelijke voorwaarden tot de vorming van een federale regering na te gaan’. In het kader van hun opdracht ‘onderhouden zij contacten met de verantwoordelijken voor de onderhandelingen in de gewesten en gemeenschappen’, klinkt het in de mededeling van het paleis.

Beiden hebben de opdracht aanvaard. Een eerste vorderingsverslag wordt uitgebracht aan de koning op 6 juni.

Didier Reynders is vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken en Defensie in de ontslagnemende regering-Michel. Johan Vande Lanotte is voormalig minister. De taak van de informateur is om coalitiemogelijkheden af te toetsen bij de woordvoerders van de verschillende partijen. Wanneer hij zijn opdracht als voltooid beschouwt, schrijft hij een informateursnota voor de koning, die dan gewoonlijk een formateur aanstelt om een federale regering te vormen.

De koning kan zelf beslissen wie hij als informateur aanstelt. De traditie wil dat hij iemand van de grootste partij kiest of de winnaar van de verkiezingen. De grootste partij van het land is de N-VA, maar N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft zijn handen vol aan het vormen van een Vlaamse regering. De Franstalige liberalen hebben ook kiezers verloren. Langs Franstalige kant eindigen ze net achter de PS. Het MR-kopstuk Didier Reynders is dus niet de meest logische keuze als informateur. De grootste verrassing is echter Vande Lanotte. De SP.A heeft kiezers verloren en is pas de vijfde partij langs Vlaamse kant, maar ze heeft wel een goede band met de PS, die de eerste werd in Franstalig België.

Lastige taak

De informateurs zullen het niet gemakkelijk hebben. De voorzitter van de grootste partij, Bart De Wever, wil geen federale regering zonder meerderheid langs Vlaamse kant, maar hij wil ook niet besturen met ‘linkse partijen’. Die laatste voorwaarde laat niet toe om een regering te vormen die langs beide kanten van de taalgrens een meerderheid van de kiezers achter zich heeft. Grondwettelijk is dat ook niet nodig. De aftredende regering-Michel had geen meerderheid langs Franstalige kant. Elio Di Rupo (PS) zou dit keer graag een regering zien zonder Vlaamse meerderheid. Maar De Wever is niet de enige die dat niet wil. Open VLD heeft zich daar ook al tegen uitgesproken.

Reynders en Vande Lanotte hebben al eerder een rol gespeeld in de federale regeringsvorming, met name na de verkiezingen van 13 juni 2010. De regeringsvorming duurde 541 toen dagen en kende twee informateurs. Bart De Wever (ook toen al N-VA-voorzitter) werd onmiddellijk na de verkiezingen aangesteld en maakte na drie weken plaats voor ‘preformateur’ Elio De Rupo (PS). Na Di Rupo volgden ‘bemiddelaars’, een ‘verduidelijker’ (opnieuw De Wever) en nog een bemiddelaar, Johan Vande Lanotte. Vande Lanotte gaf in januari 2011, na meer dan drie maanden proberen, zijn opdracht terug aan de koning. Tijdens een persmoment verklaarde hij zijn mislukking met een Engels gezegde: 'You can lead a horse to water, you can't make it drink'. Didier Reynders (MR) werd daarna informateur, Wouter Beke (CD&V) onderhandelaar en Di Rupo formateur en uiteindelijk regeringsleider.