Zijn geheime farmadeals straks verleden tijd? België wil echte kostprijs van geneesmiddelen publiek maken

Wereldwijd swingen de kosten voor geneesmiddelen de pan uit. Farmabedrijven kleven steeds hogere prijzen op hun producten, maar weigeren inzage te geven in de kosten die ze gemaakt hebben om het geneesmiddel te ontwikkelen. Het voedt het vermoeden dat de kosten veel lager liggen dan de prijzen die de farmasector vraagt. De druk om komaf te maken met die geheimzinnigheid, wordt groter. Dat bleek deze week in Genève, waar de Wereldgezondheidsorganisatie een resolutie goedkeurde die alle VN-lidstaten oproept dringend maatregelen te nemen die tot meer transparantie leiden. Ons land keurde de tekst goed en dat brengt het Belgische systeem van de geheime farmadeals in het gedrang.

‘Gepaste maatregelen’ 

De WHO stelt expliciet dat alle lidstaten ‘gepaste maatregelen nemen om informatie over de nettoprijzen van geneesmiddelen publiek te maken.’ Het woordje ‘nettoprijzen’ is belangrijk. Voor heel wat geneesmiddelen onderhandelt de overheid kortingen op de brutoprijs, maar die worden angstvallig geheimgehouden. Het gaat vaak om geneesmiddelen waarvan de sector zweert dat ze baanbrekend zijn, maar waarvoor nog te weinig wetenschappelijke bewijs is. 

Overheden worden echter gevraagd het geneesmiddel al toe te laten op de markt zodat patiënten ze snel kunnen gebruiken. Onder het motto: baat het niet, dan schaadt het niet. De verleiding toe te happen is groot omdat het vaak om kankergeneesmiddelen gaat: geen minister die deze patiënten wil laten wachten. De farmasector buit die positie uit en bengelt een korting voor de neus van de overheid.

Ultrageheime deals

De kortingen worden neergeschreven in zogenaamde ‘artikel 81-overeenkomsten’. Het zijn ultrageheime deals waar zelfs het Rekenhof of het parlement geen inzage in krijgen.

Enkel een handvol mensen op het kabinet van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) kent de echte cijfers. Dat zorgt al jaren voor hevige kritiek. Niemand weet hoeveel belastinggeld we uitsparen. Of hoeveel meer we betalen dan pakweg Nederland. De farmasector misbruikt de geheime deals om overal een andere prijs te onderhandelen. Er zijn tal van voorbeelden waar achteraf blijkt dat land X voor hetzelfde geneesmiddel jarenlang veel meer heeft betaald. “In 2015 ontdekten we dat Marokko en Tunesië ongeveer 200 euro betaalden om een kind volledig te vaccineren tegen pneumokokken, terwijl Frankrijk 175 euro betaalde”, zegt Dimitri Eynikel van Artsen Zonder Grenzen. “Ook binnen Europa koopt men dezelfde geneesmiddelen in verschillende landen met enorme prijsverschillen aan, tot meer dan 25.000 euro per patiënt verschil.”

Eynikel stelt dat alle landen die de tekst goedkeurden, zich ertoe verbinden voortaan de nettoprijzen publiek te maken. Lees: iedereen mag weten hoeveel korting er gegeven is. “Dat betekent in België het einde van de geheime prijsovereenkomsten.”

Deur open voor farmalobby

Alleen is de tekst van de WHO niet juridisch afdwingbaar. Het is een principiële overeenkomst tussen VN-lidstaten, zoals het Klimaatakkoord. Dat zet de deur open voor de farmalobby om bij de opvolger van minister De Block te pleiten voor het behoud van de geheime deals. De hamvraag is: plooit een nieuwe regering voor de sector of wordt ze een voorloper in de strijd om meer transparantie? België was alvast een van de ­landen die in Genève vroeg een belangrijk ­onderdeel over prijstransparantie uit de resolutie te schrappen. 

Ngo’s vragen wereldwijd dat farmabedrijven kenbaar maken wat ze echt uitgeven aan de ontwikkeling van hun geneesmiddelen en hoeveel staatssteun ze ontvangen, om te weten of de prijzen kunstmatig hoog blijven. Die paragraaf is echter geschrapt na hevig protest van verscheidene landen – waaronder ook België.