Vrijwillige versus gedwongen terugkeer: het verhaal van twee uit België teruggekeerde Senegalese migranten
Het aantal asielzoekers en migranten dat vrijwillig vanuit België naar het land van herkomst terugkeert, is de voorbije jaren gedaald van bijna 4.700 naar iets meer dan 3.000. Ook het aantal migranten dat gedwongen terugkeert, is gedaald, maar minder snel. Nochtans zijn migranten beter af bij een vrijwillige terugkeer. VRT NWS-journalist Stijn Vercruysse sprak in Senegal met twee uit België teruggekeerde migranten. De een gedwongen, de ander vrijwillig.
Pape Gueye is 25 en woont in de Senegalese hoofdstad Dakar. Net als veel landgenoten kwam hij in een bootje naar Europa om hier werk te zoeken. Hij reisde door naar België omdat hier al neven van hem woonden en verkocht tweedehandsschoenen aan toeristen in Brugge.
Gueye verbleef illegaal in ons land. Tot hij op een dag werd opgepakt in het station van Brugge. De volgende dag al werd hij - met de handboeien aan - op het vliegtuig gezet naar Senegal. Een gedwongen terugkeer, zeer tegen zijn zin. Hij voelde zich behandeld als een crimineel.
Ik heb mijn hele fortuin aan mijn reis naar Europa gespendeerd. 5.000 euro.
In Dakar heeft hij intussen een handeltje opgezet in het herstellen van defecte computers, waarmee hij met veel moeite zijn boterham verdient. Want geld heeft hij niet meer, alleen maar schulden: "Ik heb mijn hele fortuin aan mijn reis naar Europa gespendeerd. 5.000 euro."
Na zijn gedwongen terugkeer werd hij in Dakar aan zijn lot overgelaten, zonder bagage en zonder geld. Getraumatiseerd en beschaamd, durfde hij zijn familie pas maanden later opzoeken. Hij werd er niet met open armen ontvangen, want ze hadden veel in zijn reis geïnvesteerd. Een migrant die met lege zakken terugkeert, wordt gezien als een mislukkeling. En bij Pape Gueye was dat niet anders.
Terugkeerpremie van 800 tot 2.000 euro
Veel migranten die gedwongen naar hun land terugkeren, kunnen zich moeilijk reïntegreren. Bij vrijwilllige terugkeer is de situatie anders. Dat bewijst het verhaal van Badara Ndiaye.
Ndiaye kwam naar België met een toeristenvisum, maar toen dat na vier maanden verstreek, is hij gebleven. Hij verdween in de illegaliteit. Hij raakte goed geïntegreerd, werkte (in het zwarte circuit) en leerde Nederlands. Maar dat illegale verblijf leverde hem stress op en hij koos uiteindelijk voor een vrijwillige terugkeer.
Ik ben waardig teruggekomen, niet zoals anderen die geboeid op de luchthaven aankwamen.
Migranten die illegaal in het land verblijven en uitgeprocedeerde asielzoekers kunnen van het vrijwillige terugkeerprogramma gebruikmaken. De Belgische regering geeft zo'n 800 tot 2.000 euro per migrant die daarvoor kiest. Dat geld wordt niet cash gegeven, maar beheerd door de Internationale Organisatie voor Migratie in het land van herkomst. Het kan gebruikt worden om een taxi te kopen, of een handelspand voor een kapsalon bijvoorbeeld. De bedoeling is de teruggekeerde migrant een goede, nieuwe start te geven en hem of haar te helpen bij de reïntegratie.
"Ik ben waardig teruggekomen, niet zoals anderen die geboeid op de luchthaven aankwamen", getuigt Ndiaye. Hij stak zijn terugkeerpremie in een bedrijf dat bouwmaterialen verkoopt. Intussen heeft hij dat verkocht aan zijn neef en is hij nu zelf in vaste loondienst. Hij is gelukkig nu en woont met z'n vrouw en twee kinderen in een huisje in Dakar: "Het gaat goed ja, godzijdank. Ik doe mijn werk, van maandag tot zaterdag."
Bekijk hier de reportage uit "Het Journaal":
