"Professor Zonnebloem", diplomaat en harde werker: wie is Vincent Houssiau, de sterke man achter koning Filip?

Koning Filip beleeft weer drukke dagen nu de vorming van een federale regering andermaal in het slop zit. Gisteren en vandaag ontvangt hij voorzitters en kopstukken van verschillende partijen in de hoop een oplossing te vinden. Daarbij kan hij een beroep doen op Vincent Houssiau, sinds 2017 zijn kabinetschef en de sterke man achter de schermen.

Houssiau (57) is perfect tweetalig en is van opleiding filosoof. Hij begon zijn carrière als diplomaat en sindsdien loopt Europa als een rode draad door zijn carrière. Na een periode als Belgisch diplomaat in Athene, wordt hij in 2000 secretaris bij de permanente vertegenwoordiging van België bij de Europese Unie. 

Eind 2008 stapt hij over naar het Belgische niveau, als diplomatiek adviseur van premier Herman Van Rompuy en later van premier Yves Leterme (beiden CD&V). In 2011 schopt hij het tot kabinetschef van minister van Buitenlandse Zaken Steven Vanackere (CD&V), nadien vraagt Koen Geens (eveneens CD&V) hem als minister van Financiën en minister van Justitie voor dezelfde functie.

"Koning Filip is erg afhankelijk van wat politici of zijn kabinetschef hem vertellen", zegt royaltywatcher Mark Van den Wijngaert in "De wereld vandaag" op Radio 1. "De gesprekken met de politici die op bezoek komen, voert hij alleen, maar ik neem aan dat hij die met zijn kabinetschef voorbereidt."

Beluister hier het gesprek met Mark Van den Wijngaert in "De wereld vandaag" en/of lees hieronder voort:

"Nadien volgt mogelijk een kleine evaluatie van het gesprek, maar het onderhoud tussen de koning en politici blijft vertrouwelijk. In het Frans heet dat het "colloque singulier". Uit zulke gesprekken mag niks naar buiten komen omdat men anders eventueel bespiegelingen zou kunnen maken over de politieke voorkeuren van de koning."

"Houssiau heeft voor verschillende ministers gewerkt. Hij kent het politieke klimaat en hij kent sommige politici persoonlijk. Daarmee is koning Filip natuurlijk minder vertrouwd. Houssiau kan hem helpen om bepaalde structuren in de inner circle van de politiek te zien of door bepaalde combinaties als mogelijkheden naar voren te schuiven."

Het "CD&V-etiket" dat Houssiau draagt, is volgens Van den Wijngaert geen struikelblok. "Mensen die voor zo'n functie worden gekozen, hebben meestal al ervaring op kabinetten of in politieke kringen. Dat was ook het geval met zijn voorganger Frans van Daele. Een kabinetschef moet vooral ook goed kunnen luisteren en mogelijkheden zien om tot oplossingen te komen."

De Franstalige pers noemt Houssiau wel eens professor Zonnebloem (uit de strips van Kuifje), wegens zijn weelderige haardos en bril met ronde glazen. In elk geval wordt hij vaak beschreven als intelligent, niet enkel op vlak van inhoud en dossierkennis, maar ook (en vooral) op vlak van mensenkennis. Hij is ook een harde werker en hij plukt de vruchten van zijn verleden als diplomaat.

"Houssiau kan de koning helpen om op een efficiënte manier met politici om te gaan", zegt Van den Wijngaert. "Voor het Paleis een politicus officieel uitnodigt, tast hij misschien al even het terrein af in de kring rondom haar of hem. Gesprekken tussen de koning en politici duren nooit lang, dus het is een kwestie om een strikt schema te volgen en goede vragen te suggereren die de koning kan stellen. Het gaat nooit over koetjes en kalfjes."

"Ik zou dat geen macht noemen. Het is de expertise die Houssiau heeft en die hij ter beschikking van de koning stelt. Uiteindelijk is het de koning zelf die beslist of hij instemt met zijn advies of niet. Als hij een groot vertrouwen in zijn kabinetschef heeft, zal hij die adviezen volgen, maar altijd is een dialoog mogelijk en het advies van de kabinetschef is tegensprekelijk. Het is niet dat Houssiau zomaar bepaalt wie op bezoek komt waarna de koning er voor spek en bonen bijzit."

Yves Leterme legde enkele maanden geleden al aan VRT NWS uit waarom Houssiau volgens hem de geknipte kabinetschef voor koning Filip is. "Hij heeft een scherpe geest, maakt snel de analyse en ziet meteen waar de knoop ligt", zei de oud-premier toen. Hij bezit de vaardigheden om oplossingen te vinden, en houdt rekening met alle gevoeligheden."

Houssiau legt discreet, maar actief contacten. Hij wint het vertrouwen van zijn gesprekspartners en kan een evolutie in hun ideeën teweegbrengen, wist Leterme nog. "Je begint een gesprek met hem en aan het einde ervan merk je soms dat je eigen idee is bijgeschaafd, eigenlijk zonder dat je het zelf hebt gemerkt."

Ook volgens Leterme vormt het "CD&V-etiket" van Houssiau geen bezwaar en geniet hij een breed respect over de partijgrenzen heen, een respect waaraan hij jaren heeft gewerkt. "En werken deed hij. Hij was de eerste op kantoor en de laatste om weer te vertrekken. Hij werkte ook heel systematisch." 

"Houssiau heeft ook veel zin voor humor", vertelde een andere, anonieme bron enkele maanden geleden aan VRT NWS.  "Hij legt gemakkelijk contacten, en hij is een open persoon. Samen met zijn "communautaire" profiel, maakt dit hem tot de geknipte persoon om de koning wijze raad in te fluisteren."

Een opvallend verschil met het tijdperk van koning Albert II is dat koning Filip kort na de verkiezingen van 26 mei Vlaams Belang voor een gesprek uitnodigde. Zijn vader bande die partij altijd hermetisch uit het Paleis. "Bij koning Albert II had zijn kabinetschef Jacques van Ypersele de Strihou veel meer invloed", zegt Van den Wijngaert. "Hij liet veel meer zaken aan hem over."

"Van Ypersele was opgegroeid met politici van de generatie van Wilfried Martens en Jean-Luc Dehaene. Hij was absoluut niet vertrouwd met de nieuwe politici die zich bij de verkiezingen van 2007 en 2010 aandienden. Zijn persoonlijke afkeer voor de N-VA speelde toen een grote rol en hij probeerde die toen buitenspel te zetten. Dat was erg dom want de koning is pas geloofwaardig als hij op een objectieve manier probeert de wil van de kiezer te lezen en als hij daarmee in de mate van het mogelijke rekening houdt."

Volgens Van den Wijngaert roept koning Filip daarom helemaal niet de hulp van zijn vader in. "Ik denk dat hij en zijn raadgevers hebben onthouden dat koning Albert II zich bij de vorming van de regering-Di Rupo heeft vergaloppeerd. Voor koning Albert II was het een erg negatieve ervaring om machteloos te moeten toezien hoe alles verkeerd liep. Hij is toen een paar keer op de voorgrond getreden om initiatieven te nemen. Daardoor liet hij zich politiseren. Als iemand nu niet zal worden geconsulteerd, dan is het wel koning Albert II."