Niemand kan nog naast Theo Francken kijken

In de laatste aflevering van Jambers in de politiek over de verkiezingen zitten twee veelzeggende scènes. In de ene haalt N-VA-voorzitter Bart De Wever zijn leesbril boven om op de achterbank van zijn auto de allereerste verkiezingsuitslag te bekijken. "Heist-op-den-Berg, Vlaams Belang 21 procent, een kiesbureau geteld. (...) Voor een Antwerpse uitslag, als dat waar is, dan wordt het echt een hele zwarte zondag, amai."

In de andere is De Wever op het partijhoofdkwartier aangekomen, waar hij samen met een kransje vertrouwelingen de uitslagen ziet binnenkomen op een tv-scherm. Het is intussen duidelijk dat de verkiezingen op een nederlaag zullen uitdraaien. De vraag is alleen hoe hoog de schade zal oplopen. Dan wordt de uitslag van het kanton Glabbeek in Vlaams-Brabant aangekondigd. Terwijl het gele balkje de hoogte in schiet, verschijnt een gelukzalige lach op het gezicht van Theo Francken. "Yes, woehoe!", juicht die. De Wever, die naast hem staat, knikt: "Goed!"

Verkiezingen halen de machtsverhoudingen tussen partijen door elkaar. Maar ook de machtsverhoudingen binnen partijen worden erdoor veranderd. Sinds zondag kent elke politicus zijn beurswaarde voor de komende jaren. Bij sommigen piekt die - dankzij zijn spectaculaire overwinning is Tom Van Grieken voortaan de onbetwiste leider van Vlaams Belang. Bij anderen crasht die - dit najaar zal Wouter Beke zichzelf niet meer opvolgen als CD&V-voorzitter. Hoewel de N-VA zondag haar eerste verkiezingsnederlaag sinds mensenheugenis heeft geïncasseerd, behoort Francken toch tot die eerste groep.

In zijn thuisprovincie Vlaams-Brabant zet Francken een prima resultaat neer. Hij houdt stand op 28 procent van de stemmen. Ondanks de neerwaartse trend van zijn partij in de rest van Vlaanderen - zelfs in het machtsbastion Antwerpen ziet N-VA een aantal torens instorten. En ondanks de concurrentie van Maggie De Block (Open Vld), Koens Geens (CD&V) en Dries Van Langenhove (Vlaams Belang). Die laatste, de posterboy van extreemrechts, haalt in Vlaams-Brabant uiteindelijk 'maar' 13 procent van de stemmen. In alle andere provincies eindigt Vlaams Belang in de buurt van 20 procent. Een significant verschil. Francken heeft nochtans niet de gemakkelijkste maanden achter de rug. De exit uit de regering kostte hem zichtbaarheid, de affaire-Kucam geloofwaardigheid.

Vanwaar dan die uitslag? Zelf ziet Francken meerdere verklaringen voor zijn succes. In de eerste plaats heeft hij zijn campagne voluit gericht op het migratiethema, in de overtuiging dat dat het best zou renderen. "Klimaat was geen thema deze verkiezingen, sorry dat ik het moet zeggen. Dat is wat de pers en de linkse bobo's hebben proberen te pushen, maar zonder succes", reageert hij. "Migratie, dat was een thema. Ook in Vlaams-Brabant. We hebben de aanslagen gekend op de luchthaven van Zaventem. De Syriëstrijders uit Vilvoorde. Dat waren de zaken waarover ik werd aangesproken."

Francken beroept zich ook op een volkse campagne. Samen met zijn ploeg schuimde hij zowat elke markt in Vlaams-Brabant af, van Scherpenheuvel tot Halle. Francken: "We hebben geluisterd naar de mensen op de markten en in de cafés. Dat volkse aspect is heel belangrijk als je het opneemt tegen een partij als het Vlaams Belang."

Ministersportefeuille

Het is afwachten in welke mate Franckens nieuw verworven status de koers van de N-VA in de toekomst zal beïnvloeden. Bijvoorbeeld voor de aanpak van extreemrechts, een cruciaal vraagstuk voor de N-VA de komende jaren. Francken is een fervente aanhanger van de 'we moeten de problemen durven te benoemen'-doctrine. De kritiek dat die strategie net opnieuw zuurstof heeft gegeven aan het Vlaams Belang, een gevoel dat ook op een aantal plaatsen binnen de N-VA leeft, veegt hij van tafel met zijn eigen verkiezingsuitslagen.

Voor het overige wil Francken niet te veel kwijt: "We moeten de impact van deze verkiezingen intern nog verder bespreken. Sowieso: in het partijbureau heeft men altijd al goed naar mij geluisterd." Over een mogelijke samenwerking met Vlaams Belang op het Vlaamse niveau spreekt hij zich nog niet uit.

Wat wel al vaststaat: Francken zal samen met Jambon het federale onderhandelingsteam van de N-VA vormen. Als die gesprekken straks ook tot machtsdeelname leiden, maakt hij sowieso aanspraak op een belangrijke ministersportefeuille. Zelf heeft hij al openlijk gesolliciteerd voor een nieuwe doortocht op het departement Migratie en Asiel. Ook de andere veiligheidsdomeinen, zoals Binnenlandse Zaken of Defensie, vallen wellicht binnen de mogelijkheden.

Onderwijs is wat uit beeld. Daar kan Francken ook minder renderen als tegengewicht voor extreemrechts, lijkt het. Vorige zondag is aangetoond: de N-VA kan hem gebruiken in die rol.