Politicoloog Karen Celis: "De kiezer wil antwoord, inhoud. Laat ons hopen dat de stilte niet te lang duurt"
Een week na de verkiezingen zien we vooral politici en partijen die op zichzelf terugplooien. Dat is niet wat de kiezer verwacht en wat hij nodig heeft. Dat zegt Karen Celis, professor politieke wetenschappen aan de VUB, in "De ochtend" op Radio 1. "Hij wil inhoud, beleid, een antwoord op de verzuchtingen die hij bij de verkiezingen geuit heeft." En: "We moeten snel schakelen. Een heel lange regeringsvorming kunnen we ons vanuit democratisch oogpunt niet permitteren."
Exact een week geleden trokken we naar de stembus om een nieuw Vlaams, federaal en Europees parlement te kiezen. De uitslag heeft indruk gemaakt, de kiezer heeft het politieke landschap helemaal hertekend, zoals dat dan heet. Vlaanderen koos rechts, Wallonië koos links, de partijen in de Zweedse federale coalitie verloren. Over "het signaal van de kiezer" is de voorbije week al veel gezegd, zowel door politici als door experten. Welke boodschap heeft hij gegeven?
"Voor mij is het duidelijk: de kiezer geeft heel duidelijk te kennen dat hij de politics as usual niet meer smaakt. Een heel grote groep heeft gestemd tégen het huidige politieke bestel, tegen het huidige establishment", zegt Karen Celis, professor politieke wetenschappen aan de VUB, in "De ochtend" op Radio 1. "Er is gestemd vanuit een gevoel van wantrouwen, een afkeer van hoe de politiek vandaag opereert. Wat ook blijkt: een grote groep mensen stemde blanco, een grote groep mensen is niet gaan stemmen."
"Politiek die in zichzelf keert, waardoor kiezer nog meer vervreemdt"
Politici en partijen interpreteren het verkiezingsresultaat elk op hun eigen manier, maar wat nu? "Het thema van de campagne, dat was asiel en migratie. Daarrond hebben de partijen zich gepositioneerd, daarrond hebben de kiezers gestemd. En dat is hetgeen waar we als burger nu een antwoord op moeten krijgen. Hoe gaan we hier beleidsmatig mee voort?"
Wat de kiezer nu verwacht? "Inhoud. Hij wil antwoorden zien op de verzuchtingen die geformuleerd zijn tijdens de verkiezingen. Er gaat nu radiostilte zijn, de communicatie wordt even stilgelegd, dat is geen antwoord", vindt Celis. "Ik snap wel waarom, maar dat is niet het antwoord op het vraagstuk dat de kiezer vorige week op tafel heeft gelegd."
Veel mensen stemden vanuit een negatieve emotie ten opzichte van de politiek. Als zij kijken naar de voorbije week, worden ze nog meer versterkt in hun negatieve perceptie.
De afgelopen week is het vooral gegaan over de politieke spelers op het schaakbord, zag Celis: wie wordt informateur, wie spreekt met wie, schijnkandidaten, al dan niet een nieuwe voorzitter in sommige partijen, confederalisme... "We zien nu een politiek bestel dat in zichzelf keert, dichtklapt, zelfonderzoek gaat doen naar hoe ze eruit geraken. Maar de kiezer wil iets anders."
"Veel mensen hebben gestemd vanuit een negatieve emotie ten opzichte van het politieke bedrijf. Als zij kijken naar de voorbije week, zij raken nog meer vervreemd van de politiek, zij worden nog meer versterkt in hun negatieve perceptie. De kiezer wil antwoord, inhoud. We hebben echt wel regeringen nodig, beleid, voor de grote uitdagingen die op ons afkomen. Laat ons hopen dat die stilte niet te lang duurt."
"Confederalisme? Daar heeft de kiezer geen mandaat voor gegeven"
Donderdag stelde koning Filip Johan Vande Lanotte (SP.A) en Didier Reynders (MR) aan als informateurs voor een federale regering. "Mensen met ervaring die voldoende afstand kunnen houden om verkennende gesprekken te voeren. Het biedt ook gelegenheid om achter de schermen het een en ander te bekijken", zegt Celis. "Anderzijds: het is geen creatieve en innovatieve zet om te tonen: beste burger, wij hebben u begrepen, er is vermoeidheid en teleurstelling, we proberen het op een andere manier aan te pakken."
Is Vlaams Belang een racistische en ondemocratische partij? Maak dat dan ook hard. Klaag die partij aan.
Over het al dan niet doorbreken van het cordon sanitaire rond Vlaams Belang is al veel inkt gevloeid. Celis is daar stellig in. "Het cordon sanitaire is een afspraak uit het verleden om niet samen te werken met een racistische, ondemocratische partij. Waar het in essentie over gaat: is Vlaams Belang een racistische en ondemocratische partij? Maak dat dan ook hard, als je dat zegt. Daar zijn middelen voor. Klaag die partij aan en laat onderzoeken of ze effectief racistische en ondemocratische uitspraken doet en zo'n programma heeft."
De burger heeft geen nood aan vier, vijf jaar discussies over staatsstructuren, instellingen, bevoegdheden. Dat was niet het signaal van de kiezer.
Afgelopen week kwam het confederalisme plots weer op de tafel, maar dat is volgens Celis geen antwoord op de verzuchtingen van de kiezers. "Confederalisme was niet het thema van de campagne, de kiezer heeft daar geen mandaat voor gegeven. Die discussie maakt deel uit van de op zichzelf terugplooiende politiek."
"De burger heeft écht geen nood aan vier, vijf jaar van discussies over staatsstructuren, instellingen, bevoegdheden. Dat was en is niet het signaal van de kiezer. Asiel en migratie, negatieve perceptie, dat wel, maar confederalisme is daar niet het antwoord op."
"Pas een regering in 2020? We hebben die tijd niet"
De regeringsvorming belooft een moeilijke dobber te worden, zowel op federaal als op regionaal vlak. Hoe ziet Karen Celis het als professor politieke wetenschappen evolueren? "Ik vrees dat het wel eens lang zou kunnen duren, ja. Er zijn ernstige stemmen die zeggen dat we er pas in 2020 uit zouden geraken. Ik vrees dat we ons die termijn vanuit democratisch perspectief niet kunnen permitteren."
"We hebben die tijd niet. We moeten snel schakelen. We hebben beleid nodig, een regering, krachtdadigheid. Dat is wat onze democratie nodig heeft."
Beluister het volledige gesprek met Karen Celis in "De ochtend" (twee delen):