Het lijkt de grootste nachtmerrie voor de VRT: twee partijen die hun kritiek op de openbare omroep niet sparen, nemen vanaf 2020 de helft van de zitjes in de raad van bestuur in. En laat dat nu net het orgaan zijn waar de strategische lijn van de openbare omroep wordt bepaald. “Ik word alvast niet vrolijk van de nieuwe samenstelling”, zegt iemand uit de politieke wereld die het reilen en zeilen bij de VRT volgt.

Enkele N-VA’ers wrijven zich nu al in de handen. Ze maakten de voorbije dagen off the record grappende opmerkingen over “de nieuwe koers” die de VRT zou gaan varen. Bij Vlaams Belang klinkt het als muziek in de oren – ook on the record. “Dit is een uitgelezen kans om de vooringenomenheid bij sommige programma’s van de VRT opnieuw van binnen uit aan te klagen”, zegt Vlaams Parlementslid Chris Janssens. Zijn partij keert straks na vijf jaar afwezigheid terug in de raad, SP.A en CD&V verliezen een zitje.

“Linkse journalisten”

Ook N-VA heeft vaak kritiek op de koers van de openbare omroep. Op de avond van de verkiezingen kwam het nog tot een bits gesprek tussen VRT-journalist Stefaan Meerbergen en N-VA’er Theo Francken toen die eerste wou weten of N-VA de winst van Vlaams Belang niet in de hand had gewerkt. “Dat is de kritiek van een aantal linkse journalisten zoals er veel zijn bij de VRT”, beet Francken hem toe.

De vraag is dan ook of N-VA en Vlaams Belang elkaar straks vinden om te wegen op de VRT. “Ach, de voorzitter zal dat wel in goede banen leiden”, zegt Luc Van den Brande lachend, voormalig minister-president en al sinds 2010 voorzitter van de raad van bestuur. Toch kan hij niet ontkennen dat de strategische lijn van de VRT wel degelijk binnen zijn raad van bestuur bepaald wordt. “De regering bepaalt het mediabeleid, het Vlaams Parlement controleert dat. De raad van bestuur tekent de strategie uit waarmee het management dagelijks aan de slag kan.”

Zonder politieke kleur

Van den Brande hamert er wel op dat vertegenwoordigers hun politieke kleur verliezen eenmaal ze hun functie opnemen. “Aan nieuwkomers geef ik altijd mee: je bent hier niet als spreekbuis van je partij, maar als vertegenwoordiger van een nv van publiek recht. Ik snap dat iedereen zijn overtuiging houdt, maar het algemeen belang primeert.”

Bij andere vertegenwoordigers in de raad van bestuur valt een gelijkaardig geluid te horen. “Ik kan me voorstellen dat niet iedereen die samenstelling toejuicht”, klinkt het. “Maar je mag onze directe invloed ook niet overschatten. Journalistiek is die er niet, ook al overleggen we één keer per jaar met de nieuwsdienst. We bepalen het zendschema niet en beslissen ook niet of de uitzending van de eredienst geschrapt moet worden. Dat moet in de beheersovereenkomst bepaald worden.”

Financiële ruimte

“Veel belangrijker wordt de financiële ruimte die de VRT krijgt in de nieuwe regeringsonderhandelingen”, benadrukt een ander lid van de raad van bestuur. “Idem voor de discussie over de nieuwe beheersovereenkomst 2021-2025 die wellicht dit najaar in het Vlaams Parlement gevoerd wordt.” Als bijvoorbeeld beslist zou worden dat 50 procent van alle muziek op de VRT-radiozenders Vlaamse muziek moet zijn, dan is dat aan het Vlaams Parlement om dat in de beheersovereenkomst te zetten. De raad van bestuur kan alleen toezien of die overeenkomst nageleefd wordt.

Het doet wel vragen rijzen of een raad van bestuur überhaupt politiek samengesteld moet worden. “Voor zo’n orgaan is dat uitzonderlijk, maar het is belangrijk dat de politieke stromingen vertegenwoordigd zijn bij de openbare omroep”, benadrukt Van den Brande. “Daarom blijft het goed dat de raad van bestuur een afspiegeling is van de fracties in het Vlaams Parlement.”