Grijpt links in Denemarken de macht met rechtse standpunten?

De laatste jaren werd Denemarken geregeerd door een centrum-rechtse minderheidscoalitie met de liberale partij Venstre van premier Rasmussen en twee kleinere partijen Liberal Alliance en Det Konservative Folkeparti. In het parlement steunde ook de Dansk Folkeparti (Deense Volkspartij) de regering. Die rechts-populistische partij was met harde standpunten rond migratie in 2015 de tweede partij van Denemarken geworden.

Maar volgens de opiniepeilingen zou de Dansk Folkeparti woensdag nagenoeg de helft van haar aanhang kwijtspelen en uitkomen rond 11 procent. Dat zou de groep linkse partijen de kans geven om de macht te grijpen. De sociaaldemocratische Socialdemokratiet zou duidelijk de grootste partij worden met bijna 30 procent van de stemmen, wat van partijleider Mette Frederiksen de nieuwe "statsminister" zou maken.

De neergang van de rechtse populisten begon drie jaar geleden al, zegt politicoloog Rune Stubager van de universiteit van Aarhus. "Toen bleek dat de partij EU-fondsen verkeerd had aangewend. Een deel daarvan heeft de partij terugbetaald, maar er loopt nog altijd een onderzoek bij Olaf (het Europese anticorruptiebureau, red). De partij is toen een aanzienlijk deel van haar aanhang kwijtgespeeld en is dat niet meer te boven gekomen."

Maar Stubager wijst er ook op dat de sociaaldemocraten een scherpe bocht naar rechts genomen hebben rond migratie. Frederiksen pleit voor beperkingen op migratie uit niet-westerse landen, centra voor asielzoekers buiten Denemarken en de mogelijkheid om de Deense grenscontroles uit te breiden. Haar partij steunde vorig jaar ook een boerkaverbod in publieke ruimtes.

"De Dansk Folkeparti heeft veel voormalige sociaaldemocratische kiezers. De weg lag open voor hen om terug te keren", zegt Stubager. Dat de sociaaldemocraten ook nog eens van plan zijn om het systeem voor vervroegde pensioenen te versoepelen, overtuigt die kiezers volgens de professor nog meer om terug links te stemmen.
Voor Stubager is het duidelijk dat Frederiksen aan zet komt, ook al deed de partij van Rasmussen het nog verrassend goed bij de Europese verkiezingen van 26 mei. Venstre eindigde toen met 23,5 procent van de stemmen boven de sociaaldemocraten, die op 21,5 procent eindigden. Maar de winst bij de liberalen ging ten koste van de andere partijen uit het rechtse blok. De Dansk Folkeparti strandde op 10,8 procent.

De grootste uitdaging voor Frederiksen lijkt na de stembusgang te liggen. Haar harde standpunten rond migratie vallen immers niet goed bij de andere linkse partijen. De groene partij Alternativet trok al haar steun voor Frederiksen in, maar het ziet er niet naar uit dat die zetels noodzakelijk zullen zijn. “Ook de sociaal-liberale partij dreigde echter met een tegenstem bij de vertrouwensstemming als er geen toegevingen komen", zegt Stubager. "De onderhandelingen zouden dus spannender kunnen worden dan de verkiezingen.”