iTunes (2001-2019), de software die de muziekindustrie radicaal veranderde
Apple kondigde maandagavond het einde aan van mediadienst iTunes. Bereidde de dienst bijna twintig jaar geleden nog de weg voor mediagebruik in het internettijdperk, inmiddels is hij achterhaald en toe aan vervanging.
“De beste en eenvoudigst bruikbare jukebox-software ter wereld”, zo beschrijft Apple de hagelnieuwe muziekdienst die het bedrijf in 2001 start: iTunes. De dienst is bedoeld om muziekbestanden netjes te ordenen, muziek van cd’s te halen of er juist op te branden. En om muziek over te zetten op mp3-spelers, zoals de eveneens in 2001 geïntroduceerde iPod, uiteraard.
Het punt is alleen: hoe komen mensen aan die muziekbestanden? Bij de introductie van iTunes veroorzaakt het steeds populairder wordende internet een crisis in de muziekindustrie. De verkoop van cd’s begint rond die tijd te dalen, illegale downloaddiensten tieren welig terwijl de verkoop van legale downloads nauwelijks zoden aan de dijk zet. Of en hoe labels en muzikanten fatsoenlijk geld kunnen verdienen in het ontluikende online tijdperk, is nog ernstig de vraag.
Misschien wel belangrijker dan de jukebox-software is daarom de iTunes Music Store, in 2003 uitgebracht in de VS, een jaar later ook in België. Gebruikers kopen voor 99 cent losse nummers uit een online winkel die in eerste instantie zo’n 200.000 tracks bevat. Het idee is om te concurreren met illegaal downloaden door meer gebruikersgemak te bieden.
Het is geen volledig nieuw concept, wel met afstand de succesvolste uitvoering: de online liedjeszaak verkoopt meer dan een miljoen verkochte nummers in de eerste week. De miljardste verkoop vindt plaats in 2006, vier jaar later zijn het er al 10 miljard. Apple bewijst als een van de eersten dat het mogelijk is om goed geld te verdienen aan de verkoop van muziekbestanden.
Video en film
En iTunes houdt het niet bij muziek. Vanaf 2005 worden ook podcasts en video’s ondersteund, terwijl muziekclips, tv-programma’s en later films in de iTunes Store verschijnen. ‘Music’ is tegen die tijd niet voor niets uit de naam verdwenen. iTunes ontpopt zich voor gebruikers tot algemene mediaspil.
Met Ping waagt Apple zich zelfs aan een soort sociaal medium waarmee gebruikers kunnen delen wat ze luisteren en kopen. Twee jaar later trekt Apple de stekker er alweer uit: het blijkt een flop, onder meer omdat het netwerk slechts in 23 landen beschikbaar is en vergeven zou zijn van de spammers.
Hoe onvermijdelijk iTunes inmiddels is, illustreert de toevoeging van The Beatles aan de muziekbibliotheek. De band ligt tot dat moment met Apple overhoop. Het mediabedrijf van The Beatles, Apple Corps, klaagde in de jaren zeventig (toen nog) Apple Computer aan vanwege de soortgelijke naam. In een schikking sprak Apple Computer vervolgens af zich niet met muziek bezig te houden. The Beatles zijn daarom in eerste instantie niet te spreken over iTunes, maar uiteindelijk blijken ook zij niet om digitale distributie heen te kunnen.
Misser van U2
Missers zijn er ook: een veelbesproken rel ontstaat als U2 en Apple in 2014 een deal sluiten waardoor het nieuwe album van de band automatisch in de iTunes van een half miljard mensen verschijnt. Het leidt tot massale irritatie en verontwaardiging, mensen blijken er niet van gediend dat ze een album wordt opgedrongen. In een Facebookgesprek geeft zanger Bono later toe dat het geen best idee was.
Ondertussen zijn de ontwikkelingen op gebied van muziek en andere media op internet doorgegaan. Netflix begint in 2007 met het streamen van series en films, een jaar later wordt muziekstreamdienst Spotify opgericht. Hamerde Apple er bij de introductie van de iTunes Music Store nog op dat een abonnement niet nodig was, deze nieuwe streamdiensten werken met het omgekeerde model: juist met abonnementen, waarna je onbeperkt gebruik kunt maken van het assortiment.
Dit laatste model, streamen in plaats van downloaden, groeit uit tot het succesvolste. Streaming zorgt inmiddels voor bijna de helft van alle wereldwijde inkomsten uit muziek, blijkt uit cijfers van belangenorganisatie IFPI.
Als Apple in 2015 Apple Music introduceert, een streamingdienst voor muziek en een van de concurrenten van Spotify, lijkt het einde van iTunes dan ook in zicht. Maandagavond, tijdens de jaarlijkse Worldwide Developers Conference, kondigde Apple dat einde officieel aan. Verschillende social media-accounts van iTunes zijn inmiddels leeggetrokken.
Apple brengt naast Apple Music twee nieuwe apps uit voor Mac-computers: Apple TV, een concurrent van Netflix, en Apple Podcasts, beide al beschikbaar voor mobiele apparaten. Het beheren van apparaten met hetzelfde account kan voortaan via de app Finder, onduidelijk is wat er met de iTunes Store gebeurt. iTunes mag dan ter ziele gaan, de legendarische muziekdienst heeft nakomelingen die beter voldoen aan de hedendaagse internetwetten.