“We gaan je vermoorden”: exact 30 jaar geleden transformeerde studentenprotest op Tiananmenplein in bloedbad

Twee maanden bezetten Chinese studenten in 1989 het Tiananmenplein. De inzet? Meer vrijheden en openheid van de Chinese regering. De protesten ontstonden na het overlijden van Hu Yaobang, de hervormingsgezinde Secretaris-generaal van de Communistische Partij. De Chinese leiders die vervolgens aan de macht kwamen, waren minder hervormingsgezind en hadden het al snel gehad met de aanhoudende protesten.

Op 4 juni, nadat studenten, ouders en hun kinderen hun protest twee maanden koppig hadden volgehouden, werd het verzet van de Chinese bevolking hardhandig beëindigd. Het Chinese leger, tanks en paracommando’s bestormden het plein. Wie geen plaats wilde ruimen, werd neergeschoten. Er zouden daarbij 1.500 tot 3.000 doden zijn gevallen. 

De ‘onbekende tankman’ werd wereldwijd de belichaming van het hardhandige optreden van de Chinese overheid. De man ging ongewapend voor een indrukwekkende tank staan in een poging ze tegen te houden. Wat er daarna gebeurde, werd niet gefilmd. Vermoedelijk werd de man eveneens gefusilleerd.

(Lees verder onder de foto)

“Ofwel reden de tanks over de betogers , ofwel werden ze gearresteerd”, aldus Jonathan Mirsky, toenmalig correspondent in China voor de Britse krant The Guardian. “Ikzelf vreesde voor mijn leven”, vertelt de correspondent. “Het was nog donker, maar je zag het vuur van de geweerschoten. Een student zei me dat ik me geen zorgen moest maken. Volgens hem zaten er geen kogels in de geweren. Enkele seconden later zakte hij dood in elkaar, met een natte rode cirkel op zijn borst.”

Dat was voor de journalist het teken om zich zo snel mogelijk uit de voeten te maken. “Ik vroeg enkele gewapende agenten om me niet te slaan, ik zei dat ik een journalist was”, aldus Mirsky. “Hun officier brulde in het Chinees: ‘Fuck you, we vermoorden je’”. Mirsky dacht dat het daarmee afgelopen was voor hem.

Gelukkig kreeg hij de hulp van een Britse collega, ook aan de slag in China. “Ze begonnen me te slaan met rubberen knuppels: mijn linkerarm was gebroken, en talrijke tandden werden eruit geslagen. Intussen schoten ze gevallen demonstranten dood. Plots, uit het niets, greep een collega mijn arm beet en leidde me weg.”

Nadat alle demonstranten uit de weg waren geruimd, en een groot deel studentenleiders ter dood werd veroordeeld, volgde de wereldwijde veroordeling. Die veroordeling maakte bitter weinig indruk, want de Chinese leiders hadden hun machtsbasis verstevigd en ook het communisme stond sterker dan ooit. Intussen deed men alsof het bloedvergieten nooit had plaatsgevonden.

Nog steeds wordt er in China met geen woord gerept over het drama dat zich dertig jaar geleden op het Tiananmenplein afspeelde. Wat de overheid vandaag wel doet, is strenge maatregelen treffen. 

Verschillende mensenrechtenactivisten zijn preventief opgepakt, bepaalde websites werden gecensureerd, en sinds gisteren zijn er op het plein extra veiligheidsmensen in uniform ingezet. Agenten controleren auto’s, voetgangers moeten zich identificeren en er staan busjes gereed om eventuele demonstranten meteen af te kunnen voeren.

Verder herinnert niets op het plein aan de studentenprotesten in 1989 voor meer democratie en vrijheid en tegen de corruptie.