Bij één bedrijf in het Gentse bleek er een genetische overeenkomst te zijn tussen het staal uit de koeltoren en de legionellakiemen die bij vijf patiënten waren vastgesteld. De naam van het bedrijf was bekend bij het parket, maar omdat er een gerechtelijk onderzoek loopt, mocht die niet bekendgemaakt worden. Het bedrijf heeft nu beslist om de informatie zelf vrij te geven.

'We wilden dit bekendmaken, zodat we ook kunnen zeggen welke maatregelen we genomen hebben', legt communicatieverantwoordelijke van het bedrijf, Lissa Nyyssönen, aan de telefoon uit. 'We voldoen aan alle internationale en lokale regelgeving, we hebben geen regels overtreden.'

In een statement richt de directeur van de fabriek in Langerbrugge Chris De Hollander zich tot de slachtoffers. 'Onze gedachten gaan naar de slachtoffers en hun familie.' Hij voegt er nog aan toe: 'Wij werken volledig samen met de autoriteiten.'

Het Finse beursgenoteerde Stora Enso is een van de grootste papierproducenten ter wereld. In de fabriek in Langerbrugge maken ze vooral kranten- en magazinepapier. 'We komen vaak in de pers door onze inspanningen op het vlak van groene stroom en de circulaire economie. We hebben een prachtig verhaal', vertelt De Hollander aan Belga. 'Als zoiets gebeurt, is dat een ramp. Dit is zeker ongewild.'

Maatregelen

In het statement somt het bedrijf op welke maatregelen ze nemen, zoals desinfecties en bemonsteringen. Ze doen dat naar eigen zeggen in nauwe samenwerking met de autoriteiten en met nationale en internationale legionalla-experten. De koeltoren werd stilgelegd om een grondige 'offline' reiniging en desinfectie door te voeren. De koeltoren zal pas heropgestart worden na inspectie van het Agentschap Zorg en Gezondheid. De drie koeltorens van Stora Enso zijn officieel geregistreerd bij het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. Eén van die drie torens is de waarschijnlijke bron van de legionella-uitbraak, maar bij de verplichte tweejaarlijkse controles zijn nooit alarmerende hoeveelheden van de besmetting vastgesteld.

De bewuste koeltoren staat dus in het register en heeft geen problematische voorgeschiedenis. De registratie betekent ook dat het bedrijf over een legionellabeheersplan beschikt, waarin het aangeeft hoe het de groei van legionella probeert in te perken.

'Stora Enso werkt hard om legionella-besmetting te voorkomen in haar fabrieken', klinkt het nog. 'We volgen strikte instructies met betrekking tot bijvoorbeeld waterbehandeling, risicobeoordelingen, bemonstering en strikt gebruik van beschermingsmiddelen en -apparatuur. Dit alles om werknemers, aannemers en derden te beschermen tegen blootstelling aan legionella.'

De besmette koeltoren van het bedrijf lag in het afgebakende gebied, en stond dus meteen toen het onderzoek startte op de radar van het Agentschap Zorg en Gezondheid. Daardoor werd de koeltoren van Stora Enso, net zoals alle koeltorens van de andere bedrijven, al gedesinfecteerd nog voor de bron werd vastgesteld. Zo was er vanaf 15 mei geen risico meer op besmetting. In totaal zijn er in Vlaanderen 844 koeltorens geregistreerd. De registratie is verplicht, maar het agentschap geeft toe dat niet alle bedrijven hun koeltorens aanmelden. Dat was dus bij de koeltorens van Stora Enso wel het geval.

Dat er een besmettingsbron is vastgesteld, betekent nog niet dat er een strafrechtelijke fout is gebeurd, zei de burgemeester van Evergem Joeri De Maertelaere eerder al. Het bedrijf in kwestie zal moeten aantonen dat het voldoende voorzorgen heeft genomen om besmetting te voorkomen. De Maertelaere had het bedrijf opgeroepen om actief te communiceren. 'Dat zou goed zijn naar de inwoners toe. Men hoeft niet te wachten tot de onderzoeksrechter inzage verleent.'

Volgens Nyyssönen probeert Stora Enso een verantwoordelijk bedrijf te zijn. 'We hebben een lange traditie in Gent.'

Slachtoffers

Het totale aantal patiënten staat op 32, twee slachtoffers zijn overleden. De grote meerderheid van de patiënten is intussen alweer thuis, twee slachtoffers liggen nog op intensieve zorgen.

Het Agentschap Zorg en Gezondheid verwacht geen nieuwe besmettingen meer, omdat de bron al gedesinfecteerd werd. Het is niet volledig uitgesloten dat er zich nog nieuwe slachtoffers aandienen. Legionella heeft een incubatietijd van tien tot maximaal negentien dagen.

Schadevergoeding

Indien een rechtbank zou oordelen dat het bedrijf effectief verantwoordelijk is voor de dodelijke legionella-uitbraak, riskeert de bedrijfsleiding effectieve celstraffen. Dat zegt jurist Tom Vander Beken van de Universiteit Gent aan Het Nieuwsblad.

Indien onderzoek zou uitwijzen dat de oorzaak ligt bij een ontoereikend onderhoud van de bewuste koeltoren, zal de bedrijfsleiding zich moeten verantwoorden voor inbreuken op de milieuwetgeving. Maar ook indien er geen sprake is van inbreuken op de milieuwetgeving, kan het bedrijf aansprakelijk worden gesteld.

Bovendien kunnen slachtoffers ook een schadevergoeding vragen wanneer de misdrijven bewezen worden. 'Zeer grote schadevergoedingen (zoals we in de VS kennen) zijn dit in de regel niet', zegt Vander Beken. 'Het principe is dat de werkelijke schade wordt vergoed. Dit kan materiële schade zijn, zoals ziekenhuiskosten of loonverlies, en morele schade, zoals het verlies van een partner.'