Hoe vermijd je een blikseminslag?

Het is geen toeval dat de hevigste onweders zich  vooral tijdens de zomer voordoen. Want voor onweer is een groot temperatuurcontrast nodig. Dat kan bijvoorbeeld ontstaan als koele zeelucht na een warme dag over het vasteland trekt.  De warme lucht gaat stijgen, er ontstaan verticale luchtstromen, en zo de typische torenhoge onweerswolken. De ijsdeeltjes in zo een wolk raken elektrisch geladen, een beetje zoals statische elektriciteit ontstaat als je bij droog weer een trui uittrekt. In het donker zie je dan ook vonkjes.  

In een onweerswolk gebeurt hetzelfde.  En de ijsdeeltjes gaan daarna verschuiven.  De lichte, positief geladen ijsdeeltjes bevinden zich bovenaan de wolken, de zwaardere negatief geladen hagelkorrels onderaan. Dat geeft spanning, die kan oplopen tot enkele miljoen volt, en dan volgt een bijhorende ontlading. Meestal tussen wolken onderling, maar soms zoekt de bliksem ook een weg naar de grond. Een inslag. 

Op jaarbasis zijn er volgens het KMI gemiddeld 180.000 bliksemontladingen, waarvan ongeveer 10% inslaat. Een hevige onweersdag, zoals gisteren, is goed voor tienduizenden ontladingen en meer dan duizend inslagen.  De meeste daarvan, uiteraard, van mei tot september.

De gevaarlijkste schade die iemand kan oplopen is uiteraard elektrocutie, vaak met brandwonden, maar door de inslag kan ook ons hart stoppen met kloppen. Als de elektrische stroom door ons lichaam gaat, kunnen ook andere organen geraakt worden.  

Help daarom ook altijd iemand die door de bliksem getroffen is. Mensen slaan geen elektriciteit op. Het is ongevaarlijk om een slachtoffer van een inslag aan te raken. Een snelle reanimatie kan het verschil maken tussen leven en dood.  

De bliksem kiest de gemakkelijkste, meestal de kortste, weg naar de grond. Ga dus zeker niet schuilen onder bomen, en vermijd hoge torens of lantaarnpalen. Stap van de fiets. Gebruik in geen geval een paraplu, of loop niet rond met vislijnen. 

Schuil dus het beste binnen, in huis, met de ramen gesloten. Ook een auto biedt bescherming: het metalen koetswerk is een zogeheten kooi van Faraday die de elektriciteit aan de buitenkant houdt. Wie niet kan schuilen, hurkt best op de grond. Voeten dicht bij elkaar. Ga ook uit open water.

De bliksem kan uiteraard ook schade veroorzaken. De oude raad: trek stekkers uit het stopcontact geldt nog altijd. De elektriciteit van een bliksem die inslaat op of in de buurt van een huis is nefast voor de moderne elektronica. Ook een bliksemafleider op het dak kan helpen.

Nog dit tot slot: de kans om getroffen te worden door een bliksem is ongeveer 1 op 3 miljoen per jaar. Je elke dag in ons verkeer begeven is een veel groter risico.

Bekijk hieronder de explainer: