Al 60 doden bij neerslaan protesten Soedan, onder leiding van nieuwe sterke man Hemedti
Bij de aanvallen waarmee Soedanese veiligheidstroepen sinds maandag een einde proberen te maken aan vreedzame protesten, zijn al zeker 60 doden gevallen. Dat hebben de demonstranten in de nacht van dinsdag op woensdag gemeld. De afrekening is vermoedelijk aangezwengeld door één man: generaal Mohamed Hamdan Dagalo, bijnaam Hemedti. Wie is hij?
Als vice-voorzitter van de militaire overgangsraad TMC (Transitional Militairy Council) is Hemedti de afgelopen weken nadrukkelijk op de voorgrond getreden. Nu lijkt de 44-jarige ‘generaal’ plotseling genoeg te hebben van de burgerprotesten en heeft hij zijn para-militie de Rapid Support Forces (RSF) erop af gestuurd. Deze militie, die onder de oude naam Janjaweed verantwoordelijk was voor de oorlogsmisdaden in Darfur, wordt nu ‘uitgeleend’ aan Saudi-Arabië om op te treden tegen de Houthi-rebellen in Jemen en met miljoenensteun van de EU ingezet langs de grens om migranten richting Europa tegen te houden.
De demonstranten hoopten met hun protestacties af te dwingen dat de militairen in zouden stemmen met de oprichting van een civiele regering. De hoop dat de Soedanese Lente (die in april leidde tot het einde van drie decennia president Omar al-Bashir) een nieuw tijdperk van vrijheid en democratie zou inluiden, is daarmee nu al de bodem ingeslagen. Een burgeroorlog is nabij.
Aanvankelijk steunde Hemedti de burgerprotesten in hun roep om democratie en hielp hij met het afzetten van Bashir en diens vermeende corrupte islamistische politieke clan. Hij wist miljardensteun uit Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten te vergaren voor de nieuwe militaire overgangsraad om samen met de burgerorganisaties te werken aan een driejarige overgangsregering.
Bezoekje
Vorige week riep Hemedti de demonstranten ineens op een einde te maken aan de sit-ins omdat zij de orde en veiligheid in Soedan zouden bedreigen. Hemedti was toen net teruggekeerd van een bezoekje aan de Saudische kroonprins Bin Salman. Sindsdien wordt alom gespeculeerd over een mogelijke machtsgreep door Hemedti. “Hemedti is van plan de eerste man in Soedan te worden. Zijn ambities zijn oneindig”, zo zei een lid van de oppositie tegenThe Guardian.
Volgens de Soedanese journalist en sympathisant van de protestpartij Soedanese Vereniging voor Professionals (SPA), Mohammed Abdelrahman, worden Hemedti’s acties in belangrijke mate bepaald door Saudi-Arabië, Egypte en de Emiraten. Deze landen zijn er sowieso niet happig op dat de macht wordt overgedragen aan burgers – uit angst voor burgeropstanden in eigen land – en willen dat het leger een stevige vinger in de pap houdt. “Hemedti heeft veel geld van ze gekregen in ruil voor zijn militiesteun in Jemen. Binnen de oppositie is veel weerstand tegen de Soedanese betrokkenheid in Jemen dus daarom probeert Hemedti ze nu het zwijgen op te leggen”, zegt de in Nederland woonachtige Abdelrahman aan de telefoon. “Bovendien zitten er ook veel Darfuri’s in de oppositie waartegen hij kansloos is als er verkiezingen komen.”
De militaire overgangsraad TMC heeft dinsdagochtend na de clash met de oppositie aangekondigd over negen maanden nieuwe verkiezingen te organiseren. De Declaratie van Krachten van Vrijheid en Verandering (DFCF), de alliantie van alle protestpartijen, heeft dit voorstel verworpen en roept op tot een algemene staking en ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ totdat de overgangsraad de macht heeft overgedragen.
Al Jazeera verboden
Negen maanden tot aan de verkiezingen is veel te kort voor de oppositiepartijen om zich te organiseren en voor de overheid om de verkiezingen überhaupt te regelen na dertig jaar dictatuur, legt Abdelrahman uit. “Het is zeker dat dan de oude clan van Bashir de macht weer grijpt.” De journalist verwacht dat de oppositie weer van zich zal laten horen na het einde van de ramadan woensdag. Ook sluit hij niet uit dat het leger zich tegen Hemedti zal keren. “Zij zijn ook niet gelukkig met een militieman die zich opdringt.”
Een belangrijke splijtzwam voor de veiligheidstroepen en de gevestigde politieke clan vormt de houding ten opzichte van de politieke islam. Onder oud-president Bashir werd de politieke islam ingevoerd, waartegen veel burgers zich nu juist keren. Ook heulde Bashir volgens zijn oude bondgenoten, Saudi-Arabië en de Emiraten, te veel met landen als Turkije en Qatar die hun aartsvijand de Moslimbroeders zouden steunen.
Hemedti presenteert zich nu richting zijn bondgenoten Saudi-Arabië, de VEA en Egypte als de sterke man die extremistische islamisten buiten de deur zal houden. Een eerste bewijs vormt het feit dat de Qatarese nieuwszender Al Jazeera vorige maand plotseling werd verboden. Maar of Hemedti er in eigen land in slaagt om zijn eigen koers te varen en zo verkiezingen te winnen, is de vraag. “Hemedti is geen man van de langetermijnstrategie. Hij heeft nu met de protestgroepen afgerekend, wat er daarna gebeurt ziet hij dan wel weer”, zo verwacht Abdelrahman.