Europese Commissie kritisch over begrotingsbeleid, maar strafbank voorlopig afgewend

De rapporten die de Commissie over België en enkele andere landen heeft geschreven, vallen samen met de publicatie van de jaarlijkse beleidsaanbevelingen. De toekomstige federale en regionale regeringen weten meteen met welke Europese richtsnoeren ze rekening moeten houden.

Waar die regeringen wel van vrijgesteld zijn, is een streng Europees toezicht op de begroting. Niettemin stelt de Commissie vast dat de totale Belgische overheidsschuld, die eind 2018 102,0 procent van het bbp bedroeg, te traag wordt afgebouwd. De Commissie voorspelt dat de schuldgraad eind dit jaar 101,3 en volgend jaar 100,7 procent zal bedragen, respectievelijk 1,7 en 1,9 procent meer dan volgens de Europese afspraken zou moeten.

Nochtans nemen de verschillende regeringen van ons land - in het Belgische stabiliteitsprogramma dat dit voorjaar werd ingediend - zich voor om de schuldgraad af te bouwen tot 100,6 procent dit jaar en 98,5 procent volgend jaar. Maar, stipt de Commissie aan, dat is omdat België uitgaat van een structureel begrotingsevenwicht in 2021. Die doelstelling is evenwel “niet onderbouwd door voldoende gedetailleerde maatregelen”.

Ook al schendt België strikt genomen dus de begrotingsdoelstellingen, er zijn wel tal van “groeibevorderende structurele maatregelen” die in rekening moeten worden gebracht. Onder meer de taxshift, de jobsdeal, de hervorming van de vennootschapsbelasting, het nationaal investeringsplan en de pensioenhervormingen kunnen niet buiten beschouwing worden gelaten. De Commissie ziet er dan ook geen graten in dat België een beroep doet op de in het stabiliteits- en groeipact voorziene ‘flexibiliteitsclausule’ voor structurele hervormingen, die wat meer marge biedt om de begrotingsdoelstellingen te halen.

Volgens Europees commissaris voor Economische Zaken Pierre Moscovici is België “te veel een borderline-geval” om een verwijzing naar het begrotingsstrafbankje te rechtvaardigen. Belgisch Commissaris voor Werk en Sociale Zaken Marianne Thyssen wijst erop dat, ondanks het te lage tempo, het begrotingstekort en de schuldgraad structureel blijven verbeteren. “Maar met een regering met volheid van bevoegdheden zou het natuurlijk beter gaan.” De regeringsvorming hoeft van Thyssen dan ook niet opnieuw 541 dagen te duren, zei ze met een knipoog.

Volgens uittredend minister van Financiën Alexander De Croo (Open VLd) is de boodschap van de Commissie duidelijk. “Zet de sociaaleconomische hervormingen verder, zorg voor meer mensen aan het werk en investeer. En vooral: ga zo snel mogelijk aan het werk.” Hij ziet ook meteen een link met de huidige regeringsonderhandelingen, die vooral federaal moeilijk beloven te worden. “Wie denkt dat men opnieuw 500 dagen tijd kan verliezen met communautaire avonturen vergist zich. Een communautaire hold-up staat gelijk aan sociaaleconomische achteruitgang.”

Volgens De Croo blijft de absolute prioriteit van de volgende federale regering om het “sociaaleconomisch weefsel te versterken”. “Dat betekent onder meer het verderzetten van belangrijke hervormingen in de arbeidsmarkt en het verder laten dalen van de belastingen op werk”, zegt hij. “Deze hervormingen mogen niet op de lange baan worden geschoven.”

De Belgische schuldgraad zit ondertussen wel in dalende lijn en zou volgend jaar kunnen zakken tot onder de 100 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat is gezegd bij de voorstelling van het jaarverslag van het Agentschap van de Schuld. Vorig jaar daalde de schuldgraad met 1,4% tot 102%. In vier jaar tijd is de schuldgraad gedaald met 5,5%.

Het zou de eerste keer zijn sinds 2010 zijn dat de schuld onder de grens van 100% zakt. In 2007 stond de schuldgraad op 87%, maar door de bankencrisis en de daaruit volgende eurocrisis steeg de schuldgraad jaar na jaar, tot 107,5% van het bbp in 2014. Sindsdien vertoont de schuldgraad terug een dalende lijn. Die zou zich dit en volgend jaar doorzetten. Dit jaar zou België afklokken op 100,6%, volgend jaar op 98,5%.

De daling van het tekort de voorbije jaren is vooral een gevolg van een daling van de uitgaven. De primaire uitgaven daalden tussen 2014 en 2018 met 1,9% van het bbp, de rentelasten daalden met 1% van het bbp. Vorig jaar zakten de rentelasten voor het eerst onder de 2% van het bbp. Verwacht wordt dat ze blijven dalen.

De rentevoeten op overheidsobligaties blijven laag en vertonen dit jaar zelfs een dalende lijn, ondanks het einde van het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank. “Die dalende lijn is goed nieuws voor de schuld, maar betekent misschien minder goed nieuws voor de economie”, zei Alexandre De Geest, administrateur-generaal van de Schatkist.