CdH geeft premier Michel een cadeau en doet er een mooie strik rond

Een grote verrassing is de zet van cdH niet. Voorzitter Maxime Prévot had eerder al aangegeven dat hij de oppositie verkiest. Dat werd bevestigd op een partijbureau. De humanisten verloren de voorbije verkiezingen zwaar en werden slechts de vierde partij in Franstalig België. Op geen enkel niveau willen ze deelnemen aan de macht.

Een cadeau met een mooie strik rond voor de MR van ontslagnemend premier Charles Michel (MR). De Franstalige liberalen zien zich nu zo goed als verzekerd van een regeringsdeelname op Waals en Brussels niveau, waar een paars-groene coalitie steeds waarschijnlijker wordt. 

Het gaat om simpele rekenkunde. De PS, als grootste partij aan zet in Brussel en Wallonië, wil Ecolo er absoluut bij “om de wil van de kiezer te respecteren”, klinkt het intern. De groenen gingen er op 26 mei duidelijk op vooruit. Alleen, de twee linkse partijen halen geen meerderheid. Met cdH uit de weg komt de MR automatisch in zicht om de coalitie aan te vullen, zowel in Brussel als Wallonië.

De PVDA, die fors aan zetels won, is in theorie ook een optie. Maar het wederzijdse wantrouwen tussen PS en de communisten is groot. PVDA doet zijn uiterste best om minder radicaal over te komen en de overeenkomsten met de socialisten te benadrukken. Alleen, de PS gelooft er weinig van. “Op het eind van de rit zullen ze hun radicale gezicht tonen”, zegt een goedgeplaatste socialistische bron. “We laten ons niets wijsmaken. Ze zijn niet in staat te besturen.” 

Paars-groen front

Zo vormt zich een paars-groen front in Franstalig België en dat heeft ook gevolgen voor de federale formatie. Zowel bij MR als bij de PS geven ze aan dat de onderhandelingen op alle mogelijke niveaus aan elkaar verbonden zijn. Bij MR maken ze er geen geheim van dat ze op die manier willen inbreken in alle regeringen. En ondanks een felle campagne zijn de lijnen met PS-voorzitter Elio Di Rupo altijd open gebleven, klinkt het in beide kampen.

Wat ook duidelijk is: het vertrek van cdH heeft de positie van de CD&V verder verzwakt. De Vlaamse christendemocraten verliezen hun partner aan de overzijde van de taalgrens en zullen zo minder kunnen wegen op de federale onderhandelingen. “Onze positie blijft ongewijzigd”, zegt partijwoordvoerder Steffen Van Roosbroeck. “We stellen ons bescheiden op.”

Alleen, het is lang niet gezegd dat een paars-groene coalitie zich ook doorzet op federaal niveau. Die regering zou amper één zetel op overschot hebben en bovendien geen meerderheid hebben aan Vlaamse kant. Vooral voor Open Vld zou het bijzonder moeilijk uit te leggen zijn dat ze wél in zee gaat met de PS maar N-VA aan Vlaamse kant uitsluit. Het is vragen om vijf jaar lang harde oppositie uit Vlaams-nationale hoek tegen een door links gedomineerde regering.

Het is nog veel te vroeg voor speculaties, klinkt het bij alle partijen. Zo is het niet uitgesloten dat de groenen op federaal niveau alsnog overboord worden gekieperd. Ook is het wachten op het moment dat PS en N-VA elkaar diep in de ogen kijken. Valt er te praten om een traject op te zetten richting confederalisme, zoals N-VA-voorzitter Bart De Wever wil, als hij met de Franstalige socialisten aan tafel gaat? 

Voorlopig lijkt N-VA alleen te staan met die piste aan Vlaamse kant. “Confederalisme is als de brexit: klinkt mooi, maar brengt weinig bij en kost veel geld”, zei Open Vld-topper Alexander De Croo op Terzake. En dan nog blijft de vaststelling: dat N-VA en PS samen regeren wordt bijzonder moeilijk. Over zowat alle federale thema’s liggen de standpunten mijlenver uit elkaar. 

Stroomversnelling

Voorlopig kijken ze elkaar allemaal hardnekkig in de ogen, op alle niveaus. De Wever temporiseert met de Vlaamse formatie, ook in Brussel en Wallonië is officieel nog niets beklonken. Niemand wil de fout maken van Di Rupo in 2014. Die besloot toen onverwacht snel om met de cdH in Brussel en Wallonië in zee te gaan. Van de weeromstuit sloot de MR de PS uit van het federale niveau. Elke partij is ervoor beducht om al te vroeg uit haar kot te komen, maar op een gegeven moment zal het tot een schok moeten komen waarbij iedereen kleur bekent.

Zo ver zijn we nog niet. De federale formateurs Didier Reynders (MR) en Johan Vande Lanotte (sp.a) zijn stilaan klaar met hun eerste verkenningsronde. Ze brengen donderdag een eerste keer verslag uit bij de koning, maar veel wordt er niet verwacht. Een week lang hielden ze discrete contacten met bijna alle partijen. Enkel PVDA en Vlaams Belang waren nog niet gehoord. De andere partijvoorzitter hullen zich in een mysterieus stilzwijgen. Allicht krijgen de formateurs nog wat extra tijd van de koning, valt te horen.

Mogelijk krijgen ze hulp vanuit Franstalig België om meer klaarheid te scheppen. De informateurs Di Rupo (in Wallonië) en Laurette Onkelinx (in Brussel) hebben na een eerste gespreksronde aan alle partijen gevraagd om vrijdag hun inhoudelijke eisen op tafel leggen. Volgende week woensdag hakken ze allicht de knoop door met wie ze in zee gaan, zeggen meerdere bronnen. Komen de andere formaties dan ook in een stroomversnelling?