Wat hebben de namen van de stranden in Normandië te maken met goudvissen, kwallen en het liefje van een officier?
Gold, Sword, Juno, D-day... met de grote herdenkingen en ceremonies ter ere van de landing in Normandië tijdens de Tweede Wereldoorlog hoort u al die merkwaardige namen nog eens voorbij komen. Maar waar komen ze vandaan? Jens Franssen legt het uit in "Nieuwe feiten" op Radio 1.
Zeg niet D-day, maar ‘Overlord’
De landing in Normandië was het begin van operatie ‘Overlord’, de militaire onderneming van de geallieerden om het door de nazi's bezette West-Europa te bevrijden. Minder bekend is de codenaam van de landing zelf: operatie 'Neptune'.
Vandaag wordt echter vooral over D-day gesproken. Dat is een generieke militaire afkorting voor een grote operatie (D), voor de aanduiding voor het uur wordt H gebruikt. D-2 H-3, staat zo voor twee dagen en drie uren voor het begin van de operatie. Zo konden planners van complexe militaire operaties, los van een concrete datum, operaties plannen en de logistieke lijnen uittekenen.
De D staat dus niet voor ‘disembarkation day’ of ‘demolition day’. In het Duits wordt bijvoorbeeld de letter X gebruikt. In het Nederlands is het ‘uur U’ ook gangbaar.
Vissoorten, liefjes en geboorteplaatsen: Omaha, Utah, Sword, Gold en Juno
Tijdens de landing werd gebruik gemaakt van vijf stranden op de Normandische kust. Toen de Amerikaanse generaal Omar Bradley een benaming zocht voor de twee stranden waarop de Amerikanen zouden landen, sprak hij twee officieren aan die in de controlekamer aanwezig waren tijdens het opmaken van de plannen, en vroeg hun waar ze vandaan kwamen: ‘Omaha' en 'Utah’. De rest is geschiedenis.
De stranden waar de Britten en Canadezen zijn geland, zijn vernoemd naar… vissoorten: Swordfish (zwaardvis), Goldfish (goudvis). Of kortweg Sword en Gold. Bedoeling was om de derde landingsplaats Jelly(fish) (kwal) te noemen. Maar tegen die laatste heeft Winston Churchill zich naar verluidt heftig verzet, wetende dat heel wat Britse en Canadese soldaten mogelijk zouden omkomen op die plek. Die landingsplaats werd dan maar ‘Juno’ genoemd, naar het liefje van de aanwezige Canadese Luitenant-Kolonel Dawnay, Juno.
Hoezo, we vieren D-day een dag te laat?
Tijdens het plannen moesten de generaals rekening houden met de getijden van de zee. Er moest vroeg in de ochtend, net bij dag, aan land worden gegaan, bij laagtij. Op die manier waren heel wat van de mijnen zichtbaar die op het strand waren opgesteld.
De bedoeling was om op 5 juni de landing in Normandië in te zetten. Door een zware storm bleek het echter te gevaarlijk om de operatie door te zetten. Er zouden meer dan 6.000 schepen worden ingezet, parachutisten zouden in de storm omkomen en de zweefvliegtuigen zouden te veel uit koers raken. Toen de dag nadien het weer iets beter leek, werd de operatie toch ingezet.
Door het slechte weer speelde uiteindelijk toch nog het verrassingsvoordeel. De Duitsers hadden immers via hun spionnen de codes gekraakt die aangaven dat er een invasie op til was. Maar door de storm dachten ze dat de geallieerden nooit zouden doorzetten.