Massaprotest in Tsjechië: premier-miljardair in het nauw na beschuldiging van fraude

Net als president Trump klaagt Babis, de op een na rijkste persoon in Tsjechië, dat hij het slachtoffer is van een politiek gemotiveerde ‘heksenjacht’. De 64-jarige premier, die sinds 2017 aan de macht is, raakt steeds verder in het nauw sinds de politie in april een fraudeonderzoek afrondde met het advies strafvervolging tegen hem in te stellen. Babis zou fraude met EU-subsidies hebben gepleegd bij de aanbouw van een luxehotel even buiten Praag.

De positie van de premier-miljardair werd nog lastiger nadat vorige week uitlekte dat OLAF, het antifraudebureau van de EU, tot de conclusie was gekomen dat het vroegere bedrijf van Babis, Agrofert Holding, tegen de regels in miljoenen euro’s aan EU-subsidies heeft ontvangen. Babis gaf het beheer van zijn bedrijf bij zijn aantreden in handen van een trustfonds dat deels op naam staat van zijn kinderen en zijn vrouw. Maar volgens een voorlopig rapport van OLAF staat Babis op onvoldoende afstand van het concern, dat 250 bedrijven omvat, waaronder twee kranten en een radiostation. 

Als premier is Babis betrokken bij de verdeling van EU-fondsen, terwijl hij als oprichter van Agrofert meeprofiteert van de aanzienlijk EU-subsidies die het bedrijf jaarlijks ontvangt. Europa hamert erop dat het rapport nog niet klaar is – er wordt nog gewacht op een weerwoord van Praag – maar volgens de anticorruptieorganisatie Transparency International ziet het ernaar uit dat Tsjechië ongeveer 19 miljoen moet terugbetalen aan Brussel. Babis verzekerde het parlement echter dat hij de EU geen cent zal terugbetalen.

‘Incompetente accountants’

De premier beschuldigde het antifraudebureau van een poging Tsjechië te destabiliseren. Hij sprak van een ‘aanval op Tsjechië’ en kondigde aan dat hij voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie bij de EU-top later deze maand zal vragen “hoe het kan dat hij zulke incompetente accountants in dienst heeft, omdat hun gedrag schandalig is”.

De oppositie beschuldigt Babis ervan dat hij het onderzoek tegen hem probeert te saboteren. Zo benoemde hij onlangs een nieuwe minister van Justitie, Marie Benesova, die als parlementariër tegen het opheffen van de immuniteit van Babis stemde. Eerder opende de inspecteur van de veiligheidsdiensten een onderzoek tegen Pavel Nevtípil, de rechercheur die het fraudeonderzoek tegen Babis leidde.

Bizarre wending

De kwestie kreeg een bizarre wending toen de zoon van Babis eind vorig jaar vertelde dat hij op de Krim door handlangers van zijn vader was ontvoerd om te voorkomen dat hij een belastende verklaring tegen hem zou afleggen. Babis overleefde het schandaal, maar zijn reputatie liep wel schade op.

De oppositie heeft inmiddels een motie van wantrouwen tegen de premier aangekondigd, maar het is de vraag of die het zal halen. Babis regeert samen met de sociaal-democraten die bij de Europese verkiezingen een flink pak slaag hebben gekregen en waarschijnlijk niet zitten te wachten op een nieuwe afstraffing. Ook de communisten, die voor het eerst weer een beetje meetellen als gedoogpartner van de minderheidsregering , zullen Babis niet snel laten vallen. 

Voor de EU brengt het gevecht met Babis risico’s met zich mee. De Tsjechische premier is veel pro-Europeser dan zijn collega’s in Polen en Hongarije, al houdt ook hij zijn poot stijf als het om immigratie gaat. Een slepend conflict met Brussel zou weleens als effect kunnen hebben dat Babis zich lastiger gaat opstellen binnen de EU.