New York Times stopt met politieke spotprenten na rumoer over ‘antisemitische’ cartoon

Een overwinning van de ‘moralistische meutes’, zo verzuchtte cartoonist Patrick Chappatte nadat zijn krant The New York Times maandag besloot om politieke spotprenten in de ban te doen. De wereldberoemde cartoons van Chappatte en het werk van zijn collega’s verdwijnen met dat besluit uit de internationale editie, website en de sociale media-kanalen van de kwaliteitskrant. In de Amerikaanse editie verschenen al nooit politieke spotprenten.

In een verklaring rept de The New York Times met geen woord over de gewraakte spotprent van de Portugees António Moreira Antunes die twee maanden geleden leidde tot veel ophef. Hierin werd een blinde Trump, met een keppel op het hoofd, afgebeeld terwijl hij wordt geleid door de Israëlische premier Netanyahu. Deze prijkt op de cartoon als een blindengeleidehond, compleet met Davidster.

“Wij overwogen al meer dan een jaar om de internationale uitgave in lijn te brengen met de binnenlandse editie”, was het enige wat Opinie-chef James Bennet over de beslissing kwijt wilde. Maar voor iedereen was duidelijk dat Antunes tekening, die voor het eerst verscheen in een Portugese krant, tot het besluit had geleid.

The New York Times werd overladen met kritiek van onder andere Israëlische politici en joodse organisaties in de VS nadat de spotprent eind april de internationale editie van de krant had gehaald. “Een beerput van vijandigheid”, zo noemde de Israëlische ambassadeur in de VS Ron Dermer de krant.

Voor het gebouw van de redactie werd gedemonstreerd. “Schaam je diep”, zo riepen demonstranten, onder wie de bekende advocaat Alan Dershowitz. “Het toont stereotypes over Joodse controle”, aldus voorman Jonathan Greenblatt van de Anti-Defamation League die strijdt tegen antisemitisme over de spotprent.

Boze menigte

New York Times-uitgever A.G. Sulzberger erkende dagen na de publicatie al dat er een grote fout was gemaakt. “Verschrikkelijk”, noemde hij de tekening. Ook de opinieredactie ging door het stof en bood haar excuses aan. “Wij weken in deze zaak flink af van onze waarden en normen”, aldus Sulzberger.

Volgens hem had een dienstdoende productiechef, die disciplinair wordt gestraft, in zijn eentje besloten de spotprent te publiceren. Het was afkomstig van een bureau gespecialiseerd in spotprenten waarmee de krant al jaren samenwerkt. De chef had echter volgens de krant direct moeten inzien hoe omstreden de cartoon was en dat het tot veel ophef zou leiden. Dat de krant vervolgens politieke spotprenten in de ban zou doen, hadden weinigen echter kunnen bevroeden.

Chappatte onthulde de onheilstijding maandag op zijn blog. De omstreden spotprent had nooit de krant mogen halen, erkent ook de cartoonist, die ruim twintig jaar voor de krant werkt. Maar cartoons weren in een van de weinige grote kranten waar internationale politieke spotprenten nog worden gepubliceerd na wat kritiek? Onbegrijpelijk, vond de cartoonist.

Tekenaar ontkent

“Ik ben bang dat dit niet alleen gaat over de spotprenten, maar over de journalistiek en opinie in het algemeen”, aldus Chappatte. “Twitter is een plek voor boosheid, niet voor debat. De meest verontwaardigde personen bepalen nu het gesprek waarna de boze menigte volgt.” Zijn Washington Post-collega Nick Anderson haalde vorig jaar ook uit. “Het is het grote dilemma van cartoonisten vandaag de dag”, twitterde Anderson. “Wij worden waarschijnlijk meer gelezen dan ooit, dankzij sociale media. En toch, de sociale media vernietigen ons.”

Tekenaar Antunes, die al tientallen jaren actief is, ontkent nog altijd dat zijn cartoon antisemitisch is. Hij geeft rechtse joodse organisaties de schuld van de ophef. “Zij willen niet bekritiseerd worden”, aldus Antunes tegen CNN. “Wanneer ze kritiek krijgen, zeggen ze: ‘Wij zijn een volk dat vervolgd is, wij hebben veel geleden, dit is antisemitisme.’ Niet alle kritiek op Israël is antisemitisme.”

Chappatte denkt dat met name dictators wereldwijd hebben gewonnen met het besluit van zijn krant. “Spotprenten trekken zich niets aan van grenzen”, betoogt hij. “Wie zal keizer Erdogan laten zien dat hij geen kleren heeft, als Turkse cartoonisten dat niet meer kunnen doen? Tekenaars uit Venezuela, Nicaragua en Rusland werden gedwongen in ballingschap te gaan. Politieke spotprenten werden geboren met de democratie. En ze worden aangevochten als er vrijheid is.”