Na de belabberde verkiezingscampagne zijn de ego’s en persoonlijke ambities weer helemaal terug bij Open Vld

Ooit was hij de jongste burgemeester van het land, en met 31 jaren op de teller zou hij ook als voorzitter erg jong en relatief onervaren zijn. Toch wil Francesco Vanderjeugd een gooi doen naar de hoogste functie in de partij. 

Maar de liberalen zouden de liberalen niet zijn als een voorzittersverkiezing niet gekruid werd met een flinke scheut intrige. De partij heeft op dat vlak een traditie te verdedigen. Dit keer is de interne spanning te vinden aan de kust, in het Oostende van Bart Tommelein. De voormalige Vlaams minister van Financiën heeft al enige tijd zijn oog laten vallen op het voorzitterschap. Laat Tommelein nu net de ‘mentor’ zijn van Vanderjeugd. “Bart was boos”, gaf Vanderjeugd toe op Radio 1. Hij hoopt ook dat Tommelein zich niet meer zal mengen in de strijd om het voorzitterschap. 

In ieder geval is het nog wachten tot begin 2020 voor er nieuwe voorzittersverkiezingen komen. “Het is een beetje raar dat dit allemaal prominent ontstaat voor er zelfs een vacature uitgeschreven is”, zegt liberaal Egbert Lachaert, die in 2012 de strijd om het voorzitterschap verloor van Rutten. Hij weet uit ervaring dat voorzittersverkiezingen bij de liberalen rare wendingen durven nemen. “Iedere keer is er een uitgesproken favoriet die het plots heel moeilijk krijgt.”

Er zijn overigens nog meer kapers op de kust. Alexander De Croo voelt zich gesterkt door zijn sterke persoonlijke resultaat op 26 mei – liefst 80.000 voorkeurstemmen, enkele tienduizenden meer dan Rutten. Ook Vincent Van Quickenborne zou mogelijk geïnteresseerd zijn. Zij worden nu in snelheid gepakt door Vanderjeugd. Geen evidentie in de ‘partij met veel haantjes’, zoals Van Quickenborne het ooit omschreef. 

Het was de verdienste van Rutten dat ze de rust in de partij terug had gebracht, maar dat lijkt nu verleden tijd. Dat heeft alles te maken met de belabberde verkiezingscampagne van Open Vld: de ego’s en persoonlijke ambities zijn weer helemaal terug.

Onvrede

Al enkele weken voor de verkiezingsdag was er grote kritiek op de strategie, en vooral de manier waarop enkele kopstukken die alsnog naast zich neerlegden om hun eigen aspiraties in de markt te zetten: voorzitster Gwendolyn Rutten ambieerde het premierschap, Bart Somers en Maggie De Block claimden een ministerpost. Inhoudelijk kwam de partij amper uit de verf. “We hebben ons met thema’s beziggehouden die belangrijk zijn, maar geen enkele stem opleveren: evenveel mannelijke als vrouwelijke lijsttrekkers, de eerste vrouwelijke premier”, is gewezen Kamerlid Luk Van Biesen scherp.

De stoel van Gwendolyn Rutten leek helemaal te wankelen toen een peiling twee weken voor de verkiezingen de liberalen nog amper op 11 procent schatte. “Dan krijg je even paniek”, zegt een insider. Dat het resultaat uiteindelijk minder slecht was, zou de gemoederen weliswaar enigszins bedaard hebben. “In het partijbestuur zijn de rangen weer gesloten, dat lag een paar weken geleden toch moeilijker.”

De sluimerende interne onvrede zorgt ervoor dat Vanderjeugd zeker niet kansloos is, ook al is hij geen man van het voorplan. “Het is misschien mijn grootste voordeel en mijn grootste nadeel: ik behoor niet tot het establishment van de partij”, schat hij zelf in.

Dat partijestablishment kon wel meteen op striemende kritiek rekenen van de aspirant-voorzitter. “We hebben geen verhaal meer dat de extremen kan afhouden. Vroeger hadden we een duidelijke lijn. Nu zijn we een beetje van alles. Iedereen weet waar Vlaams Belang voor staat. CD&V en wij, dat is minder helder.”

Ook bij Vanderjeugd moet de campagne het ontgelden. Open Vld trok in de eerste plaats naar de kiezer met een gevoel: positivisme, gewoon doen. “Die boodschap pakt niet meer, het voelt te veel aan als marketing.” En terwijl de liberalen in de campagne trots uitpakten dat met hen in de regering de lonen omhoog gingen, zegt Vanderjeugd zich net beschaamd te voelen om dat als uithangbord te gebruiken. “Mensen voelen dat niet, want alles is tegelijk duurder geworden. Het is allemaal veel te simplistisch voorgesteld.”

Werk aan de winkel

De burgemeester van Staden kan op bijval rekenen. “Ik denk dat er een nieuwe voorzitter nodig is”, zegt Van Biesen. “Na zo’n verkiezing kan het bestuur niet aanblijven – maar dat is geen kritiek op Gwendolyn. We hebben ons blindgestaard op enkele grote steden waar we goed scoorden in de gemeenteraadsverkiezingen. Het platteland en de kleinere steden zijn we uit het oog verloren. Het zou goed zijn als er een nieuwe ploeg komt die iets meer afstand heeft.”

Volgens Nele Lijnen, die afzwaait als Vlaams volksvertegenwoordiger, is het tijd om iemand uit de achterhoede naar voren te halen. Zij sprak dinsdag via Twitter meteen haar steun uit voor Vanderjeugd. “We moeten niet te veel kijken naar de allianties uit het verleden. De partij moet doorgaan met mensen die willen afstappen van de platgetreden paden”, zegt Lijnen aan de telefoon. Ze is teleurgesteld in het politiek establishment waar ook haar partij toe behoort, en maakt dezelfde bedenkingen bij de campagne als Vanderjeugd. “Er is nog veel werk aan de winkel. Er zijn ongelooflijk veel alleenstaande mensen, voor hen worden de facturen alleen maar hoger. Op dat probleem hebben we nog steeds geen afdoend antwoord.”