Waarom de timing van een akkoord over het terughalen van kinderen IS-strijders niet toevallig is

De Belgische regering besliste in 2017 al dat kinderen van IS-strijders jonger dan tien jaar in principe teruggehaald kunnen worden naar eigen land. Sindsdien kwam het nog niet tot actieve repatriëring, in tegenstelling tot heel wat andere Europese landen. Deze week nog zijn twee Nederlandse en twaalf Franse weeskinderen van strijders teruggebracht. 

België heeft nu een principeakkoord gesloten met de Koerdische autoriteiten om kinderen te repatriëren. Volgens persagentschap Belga gebeurde de ondertekening van dat ‘memorandum of understanding’ in Erbil, de hoofdstad van de autonome Koerdische regio in Irak.

Belgische delegatie in Koerdisch gebied

Enkele uren eerder hadden Koerdische media bericht over een Belgische delegatie in Ain Issa, de hoofdplaats van de Koerden in de autonome regio van Noordoost-Syrië. De Belgische kinderen zijn namelijk in handen van de Syrische Koerden en moeten van daaruit naar Erbil worden gebracht. De Koerden kondigden een persconferentie in Ain Issa aan, die ze op het laatste ogenblik afbliezen, vermoedelijk omdat België er minder ruchtbaarheid aan wou geven dan Nederland en Frankrijk en eerst de beslissing nog moest afkloppen binnen de regering. Buitenlandse Zaken wil niet bevestigen dat er een Belgische delegatie in Koerdisch gebied is, maar de Koerden hebben een foto daarvan verspreid. 

Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) gaf enkel uitleg aan enkele cameraploegen, waaronder die van VRT, na een extra kernkabinet. “We moeten op operationeel vlak zien wat mogelijk is en met welke kinderen.”

Op hetzelfde moment is een team van VUB-artsen en onderzoekers, onder leiding van Gerrit Loots, op een humanitaire missie in de Koerdische kampen in Syrië. Nadat een derde Belgisch kindje in april was overleden namen ze het initiatief om te vertrekken. “We zijn nu een week hier en hebben twee kampen bezocht, morgen gaan we naar een derde”, zegt Heidi De Pauw, die als CEO van Child Focus mee is als waarnemer. “Er zijn wat kinderen ondervoed en anderen hebben dringend verzorging nodig.” 

Gamechanger

Het team gaat in de eerste plaats dringende zorgen toedienen, maar heeft ook de namen van zeven weeskinderen die ze eventueel naar België wilden brengen. Een voorwaarde voor de Koerdische autoriteiten was dat ze daarvoor de expliciete goedkeuring hadden van de Belgische regering, maar die kregen ze niet. Het nieuwe principiële akkoord is op die manier een gamechanger. 

Reynders spreekt van het opzetten van een operatie “in de komende dagen of weken”, maar onder de families van Belgische kinderen in de kampen gonst het van de geruchten. “Verschillende bronnen melden mij dat er al drie weeskinderen zijn opgehaald in Al-Hol”, zegt criminologe Marion van San, die contact houdt met families. “Het kan een gerucht zijn, maar ik heb zelfs concrete namen doorgekregen.”

Het orgaan voor dreigingsanalyse OCAD houdt rekening met 60 Belgische minderjarigen van IS-strijders in de Koerdische kampen in Syrië. Volgens OCAD zijn er tot nu toe 21 kinderen van jihadisten teruggekeerd. De Koerden vragen al lang aan westerse landen om hun kinderen, maar ook hun strijders op te halen.