Opnieuw incident met twee tankers in Golf van Oman: Wie heeft er baat bij toegenomen spanningen in deze regio?
In de Golf van Oman zijn twee tankers beschadigd, mogelijk door een aanval. Volgens sommige bronnen zouden ze zijn geraakt door een torpedo. Een van de tankers staat in brand. Vorige maand was er een gelijkaardig incident. De VS beschuldigt Iran van deze aanvallen. Maar er zijn ook andere partijen die baat kunnen hebben om het conflict in deze regio op te voeren.
De tankers voeren in de buurt van de Straat van Hormuz, een strategisch belangrijke doorgangsroute voor olie tussen het Arabische schiereiland en Iran. Een van de schepen was met 75.000 ton nafta (een olieproduct) onderweg naar Taiwan, het andere heeft naar verluidt methanol aan boord en was onderweg naar Singapore.
Er zouden verschillende explosies gehoord zijn, waarna op beide schepen brand uitbrak. Of het echt om een aanval gaat, is nog niet duidelijk. Sommige bronnen binnen de scheepvaart zeggen dat de schepen door een torpedo zouden zijn geraakt. Iraanse media hebben het dan weer over een "ongeluk".
De bemanning van beide schepen is geëvacueerd. Ze zouden allen in veiligheid zijn gebracht door Iran. Ook de Amerikaanse marine is op de plek van het incident, nadat ze een noodsignaal had opgepikt.
Meteen na de berichten over het incident van vandaag is de olieprijs met 4 procent omhoog geschoten. Wat wijst op het belang van deze route voor de globale bevoorrading. Zo zou een derde van de olie die over zee wordt vervoerd langs deze route passeren.
Spanningen tussen VS en Iran: "Straat van Hormuz" als wapen
De spanningen tussen Iran en de VS tonen zich steeds duidelijker. Zo was er vorige maand een gelijkaardig incident met vier olietankers. De VS beschuldigde toen Iran ervan de tankers met zeemijnen te hebben aangevallen. Iran ontkende alle betrokkenheid.
Het incident komt op een gevoelig moment. Er was net een Japanse diplomatieke missie op weg naar Iran. De missie zou de spanningen in het Midden-Oosten willen bespreken. Ze was er niet specifiek om te mediëren tussen Teheran en Washington.
De Iraanse president Hassan Rouhani en de Japanse premier Shinzo Abe hebben elkaar ontmoet. Na hun ontmoeting zei Abe dat “elk accidenteel conflict” dat de spanningen tussen Iran en de VS aanwakkert, vermeden moet worden.
Er was ook een bespreking tussen Abe en de hoogste geestelijke leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei. Na hun gesprek publiceerde Khamenei een verklaring die wijst op een gespannen ontmoeting tussen de twee. Khamenei zei dat Iran tegen het ontwikkelen van nucleaire wapens blijft, maar terwijl daagde hij de VS uit : "Je zou moeten weten dat als wij van plan zijn nucleaire wapens te ontwikkelen, de VS er niets aan kan doen."
Je zou moeten weten dat als wij van plan zijn nucleaire wapens te ontwikkelen, de VS er niets aan kan doen
Begin deze maand kwam de VS nog eens met extra sancties tegen Iran, namelijk tegen PGPIC, het grootste petrochemische bedrijf van het land. Maar niet enkel de Amerikaanse sancties hebben een negatieve invloed op de Iraanse economie, ook het wegtrekken van Europese en Aziatische investeerders hebben dit effect. Zo dreigt de VS met strenge maatregelen als bedrijven uit derde landen zich ook niet houden aan het embargo dat de VS heeft ingesteld tegen Iran.
Doel van de Amerikaanse president Donald Trump is de voornaamste bron van inkomsten van Iran treffen, met andere woorden hun uitvoer van olie en aardgas. Saudi-Arabië, bondgenoot van de VS, juicht deze stappen toe en heeft samen met andere bondgenoten beloofd om extra olie te leveren.
Maar Iran is duidelijk niet van plan zich zomaar gewonnen te geven. Belangrijk wapen van Iran is deze Straat van Hormuz. Zo zou Iran deze uitgang, van de Perzische Golf naar de open zee, kunnen sluiten. De verschillende incidenten die zich nu in deze regio voordoen zouden als waarschuwing van Iran geïnterpreteerd kunnen worden.
Wie heeft er nog baat bij dit conflict?
Toch is niet iedereen ervan overtuigd dat Iran deze tankers heeft aangevallen. Er zijn namelijk andere landen die baat zouden kunnen hebben om het conflict in deze regio aan te wakkeren. Hoe cynisch het ook klinkt, ook Saudi-Arabië zou baat kunnen hebben bij een incident dat zou kunnen leiden tot een militair conflict tussen de VS en Iran.
Zowel Saudi-Arabië als de Verenigde Arabische Emiraten zijn nauwe bondgenoten van de VS en leven al lang op gespannen voet met Iran. De voorbije dagen werd Saudi-Arabië aangevallen door Houthi-rebellen uit Jemen, die gesteund worden door Iran. Bij een laatste aanval op een Saudische luchthaven raakten, volgens de Saudische overheid, 26 mensen gewond.
Internationale reacties
De VN-secretaris-generaal Antonio Guterres zegt dat de wereld zich geen grote confrontatie in de Perzische golf kan veroorloven. "Ik veroordeel elke aanval op burgervaartuigen ten strengste”, aldus Guterres. "De feiten moeten worden vastgesteld en wie verantwoordelijk is moet worden opgeklaard."
Ook Trump is ondertussen op de hoogte gebracht en zijn regering "evalueert de toestand", zo heeft het Witte Huis meegedeeld. "De president werd gebrieft over de aanval op twee schepen in de Golf van Oman. De Amerikaanse regering biedt hulp en blijft de toestand inschatten", zei Sarah Sanders, woordvoerster van het Witte Huis.
Rusland waarschuwde meteen om Iran verantwoordelijk te stellen voor de aanvallen op de olietanker. "We zien de jongste tijd een toenemende campagne van politiek-psychologische en militaire druk op Iran", zei de Russische viceminister van Buitenlandse Zaken Sergej Rjabkov. Moskou waarschuwde om geen voorbarige conclusies te trekken en de spanningen in de regio niet verder op te drijven.
"Straat van Hormuz" als draaischijf van maritieme handel
De Straat van Hormuz is al duizenden jaren een draaischijf van maritieme handel. Tussen 1515 en 1622 beheerste Portugal via een fort in Hormuz een groot deel van de zeehandel in de Indische Oceaan. Was dat toen vooral gericht op oosterse specerijen, dan zijn olie en aardgas de voorbije eeuw inzet van het "Game of Thrones" in het Midden-Oosten.
Zowat 35 procent van alle over zee vervoerde olie wurmt zich elke dag door de zeestraat. Opvallend is dat slechts 10 tot 15 procent daarvan naar de Verenigde Staten gaat. Meer dan 60 procent van de olie gaat naar India en verder oostwaarts, vooral Japan, China, Zuid-Korea en Australië.
Op het smalste punt is de zeestraat slechts 39 kilometer breed en dan zijn er nog rotsen en eilandjes in. In elke richting is er een vaarroute van twee zeemijlen breed, gescheiden door nog eens twee zeemijlen. Het is dus drummen voor grote tankers en supertankers in de Golf. Een paar raketten in zee of wat oorlogsdreiging is voldoende om de olieprijzen wereldwijd de hoogte in te schieten, evenals de verzekeringspremies voor de rederijen van tankers.
Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":
