De strafexpeditie van Trump versterkt anti-Amerikaanse reflexen in Duitsland
Het besluit van Donald Trump om 1.000 Amerikaanse militairen te verplaatsen van Duitsland naar Polen heeft veel weg van een strafexpeditie. Voor de zoveelste keer bekritiseerde de president deze week het Duitse defensiebudget en de Duitse afhankelijkheid van Russisch aardgas.
De troepenverplaatsing mag dan niet bijster groot zijn – er zijn circa 35.000 Amerikanen gelegerd in Duitsland – het is wel een ‘statement’, zei Trump woensdag in het bijzijn van de Poolse president Andrzej Duda op het gazon voor het Witte Huis.
Polen plaatst zich dit jaar naar verwachting in het rijtje van Navo-landen die 2 procent van hun nationaal inkomen besteden aan defensie-uitgaven. Overeenkomstig afspraken die leiders van de Navo-lidstaten in 2014 maakten, na de Russische annexatie van de Krim en de Russische militaire steun voor Oekraïense separatisten.
Anders dan Polen komt Duitsland zijn verplichtingen niet na, stelde Trump. ‘Duitsland staat op 1 procent, dat zou 2 procent moeten zijn’, zei de president. Niet helemaal correct: Duitsland geeft dit jaar 1,23 procent uit aan defensie en hoeft, volgens de Navo-afspraken, pas in 2024 op 2 procent uit te komen.
‘Wij beschermen, Rusland incasseert’
Ook hekelde Trump de aanleg van de gaspijplijn Nord Stream 2 van Rusland naar Duitsland. ‘Wij beschermen Duitsland tegen Rusland, en Rusland incasseert miljarden dollars uit Duitsland’.
De uitspraken van Trump tekenen de slechte verhouding tussen twee belangrijke Navo-bondgenoten. De bemoeienis van de Amerikanen met de Duitse politiek leidde eerder dit jaar zelfs tot een diplomatieke rel. De Amerikaanse ambassadeur In Berlijn, Richard Grenell, waarschuwde Duitsland om niet in zee te gaan met de Chinese telecomgigant Huawei. Doen de Duitsers het toch, dan moet hun samenwerking met Amerikaanse inlichtingen- en veiligheidsdiensten op een laag pitje worden gezet, of zelfs gestaakt worden. Huawei wordt in Washington gezien als een spionageafdeling van de Chinese overheid.
Ook beklaagde Grennell zich publiekelijk over de ‘onaanvaardbaar‘ lage Duitse defensie-uitgaven. Een prominent parlementslid van de rechts-liberale FDP pleitte zelfs voor uitzetting van de diplomaat. Zo’n vaart liep het niet. Maar bondskanselier Angela Merkel maakte duidelijk dat ze genoeg heeft van de Amerikaanse kritiek op de hoogte van het defensiebudget. Steevast wijst ze op de grote bijdrage van de Duitse krijgsmacht aan operaties wereldwijd, van Navo-missies in Afghanistan en Oost-Europa tot missies onder de vlag van de VN en de EU in Afrika en het Midden-Oosten.
‘Anti-Amerikaanse reflexen’
Op dezelfde dag dat Trump weer eens uithaalde naar Duitsland, liet de partijvoorzitter van Merkels CDU, Annegret Kramp-Karrenbauer (AKK), zich opmerkelijk mild uit over de Amerikaanse president. Je kunt hem niet in één adem noemen met autocratische leiders als Erdogan en Poetin, zei ze op een Amerikaans-Duitse veiligheidsconferentie in Berlijn. Ze toonde er begrip voor dat de Amerikanen klagen over het Duitse defensiebudget. ‘Het gaat om wederzijds vertrouwen. Het gaat ook om de vraag of Duitsland een betrouwbare partner is.’
AKK, vaak genoemd als toekomstige bondskanselier, beseft tegelijkertijd dat het onbehagen in haar land over de Amerikaanse houding groeit. De altijd al in Duitsland aanwezige ‘anti-Amerikaanse reflexen’ zijn sinds het aantreden van Trump versterkt. Uit een onderzoek van het Amerikaanse PEW-centrum uit 2018 blijkt dat 73 procent van de Duitsers de relatie met de VS als ‘slecht’ beschouwt. Een stijging van 17 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. PEW concludeerde dat de Amerikanen (‘Amis’, in de volksmond) een ‘sterk negatief’ imago hebben onder de Duitse bevolking.
Heel anders is de situatie in Polen, waar Trump in 2017 een warm welkom door de bevolking ten deel viel. Deze week bood hij zijn Poolse ambtgenoot Duda een eerbetoon met het overvliegen van het Amerikaanse gevechtsvliegtuig F-35, een type waarvan Polen ten minste dertig toestellen wil aanschaffen. Trump prees Polen ook omdat het land zelf opdraait voor de kosten van de verplaatsing en huisvesting van Amerikaanse militairen. In Polen zijn al ruim 4.000 Amerikanen gestationeerd, op basis van rotatie. President Duda zou graag een grotere en permanente Amerikaanse aanwezigheid zien, maar dat staat op gespannen voet met afspraken tussen de Navo en Rusland.
In Polen wordt bovendien een militaire basis ‘Fort Trump’ gedoopt. Op Duits grondgebied is een kampement met die naam ondenkbaar.