Bijna 20% van de bevolking is hoogsensitief, wat is dat juist?

Voor hoogsensitiviteit is niet slechts één beschrijving te geven, omdat het bij iedereen anders is. Sommige HSP’s (Hoog Sensitief Personen) raken uitgeput van veel geluid en licht, zoals Troonbeeckx die in haar kindertijd al liever op de wc ging zitten tijdens de pauze dan op de drukke speelplaats te vertoeven. Anderen zijn dan weer erg empathisch en ervaren emoties van anderen net zo sterk als die van henzelf. Bijna alle hoogsensitieve mensen hebben meer behoefte om alleen te zijn om zo tot rust te komen. 

Hoewel de wetenschap lang zijn neus ophield voor hoogsensiviteit, zijn er ondertussen voldoende studies waaruit blijkt dat de hersenen van hoogsensitieve mensen anders werken en dat het dus wel degelijk een bestaand fenomeen is. Een voorbeeld daarvan is de studie van de Belgische klinisch psycholoog Elke van Hoof van de Vrije Universiteit Brussel uit 2015. Zij vergeleek toen MRI-scans van ruim 1.500 volwassenen en zag dat de meesten van ons een filter hebben in het informatieverwerkingssysteem. Informatie die we op dat moment niet nodig hebben, filteren we weg. Mensen met hooggevoeligheid kunnen dat niet. Bij hen komen veel prikkels tegelijk binnen. Ook bij het uitvoeren van een opdracht zijn bij hooggevoeligen meer hersengebieden tegelijk actief. “Daardoor vindt er een diepere verwerking plaats”, concludeerde Van Hoof op basis van haar studie toen, waarmee ze bedoelde dat hoogsensitieve mensen lang op een vraagstuk kauwen, het van alle kanten belichten. Negatief gezegd: dat ze dingen te complex maken, te veel piekeren. In vergelijkbare MRI-studies zagen andere onderzoekers dat hoogsensitieve mensen sneller en beter subtiele verschillen opmerken tussen twee plaatjes die op het eerste gezicht hetzelfde lijken. En in rust blijkt het brein van hooggevoelige mensen actiever. 

Aangezien iedereen natuurlijk gevoelig is voor zijn omgeving, is het vaak moeilijk vast te stellen of iemand echt hoogsensitief is of niet. Wat je kunt even goed snel schrikken, niet tegen luide geluiden kunnen, maar daarom nog niet hooggevoelig zijn. Momenteel wordt de “diagnose” nog steeds gesteld aan de hand van een vragenlijst die ontwikkeld is door de Amerikaanse psychologe Elaine Aron. Volgens hem ben je ofwel hooggevoelig of niet, maar daar zijn de meeste andere experts ondertussen van terug gekomen. Toch blijft het moeilijk te bepalen vanaf wanneer iemand net hoogsensitief is en wanneer niet. 

In haar nieuwste boek ‘The Handbook for Highly Sensitive People’ geeft psychotherapeut Mel Collins enkele tips om op een goede manier om te gaan met hoogsensitiviteit.

“Stel je toch niet zo aan”. De kans is groot dat kinderen met HSP dit zinnetje regelmatig gehoord hebben. Het gevolg: ze lopen vaak rond met het gevoel ‘niet goed genoeg’ te zijn.

Tip van Collins: Probeer jezelf niet te veel te vergelijken met anderen. En al zeker niet met mensen die niet hoogsensitief zijn. Iedereen zit anders in elkaar, en daar mag je gerust trots op zijn. Jezelf elke dag trakteren op een compliment of bemoedigend zinnetje zou al veel helpen, stelt Collins. In plaats van jezelf te onderschatten, zou je beter luidop zeggen: “Ik ben uniek en ik omarm mijn gevoelige kantjes”.

HSP kan voor extra uitdagingen in je liefdesleven zorgen. Denk aan een partner die niet altijd begrijpt dat je af en toe me-time nodig hebt, of je soms anders voordoen dan je echt bent, uit schrik dat de andere je té emotioneel vindt.

Tip van Collins: Ga eens na of er een goed evenwicht is in je relatie. Is er één iemand die altijd praat, terwijl de andere het luisterend oor is? Of is dat goed verdeeld tussen jullie twee? Als dat evenwicht ver te zoeken is, is het misschien tijd om je romance te herevalueren.

Mensen die zeer empathisch zijn, hebben de neiging om mensen aan te trekken die af en toe in de put zitten. Nogal wiedes, want zij voelen zich achteraf steevast opgebeurd. En de hooggevoelige persoon? De kans is groot dat die na een afspraakje met de andere uitgeput is.

Tip van Collins: Heb je de indruk dat jij je veel zorgen maakt over sommige mensen? Dan kan het zijn dat ze te veel en te zwaar emotioneel op jou leunen. De enige oplossing: afstand nemen. Niet van je vrienden an sich, maar wel van hun problemen en zorgen.

Volgens Collins vinden hoogsensitieven het niet simpel om hun negatieve emoties een plaats te geven, zoals kwaad zijn. En wat gebeurt er als je dingen opkropt? Juist ja, die komen - vaak op een explosieve manier - tot uiting.

Tip van Collins: Zoek een manier om je frustraties en ergernissen te uiten. Een tip die Collins aan haar patiënten geeft als ze boos zijn: brul eens in een kussen. Dat kan in eerste instantie onnozel lijken, maar geeft je achteraf wel een opgelucht gevoel. Een private ruimte opzoeken en eventjes luidop tekeergaan, kan hetzelfde effect teweegbrengen.

Hoogsensitieven moeten naar hun lichaam luisteren. En dat is zeker het geval wanneer ze overladen worden door prikkels.

Tip van Collins: Indien mogelijk doe je er goed aan om zo’n situaties te vermijden. Heb je geen fut om naar een feestje of familiediner te gaan? Zeg het dan een keertje af. Als je toch gaat, kan het deugd doen om af en toe een adempauze te nemen. Daarnaast raadt Collins ook aan om naar buiten te gaan om een frisse neus te halen.

Wie hoogsensitief is, is vaak ook ontzettend streng voor zichzelf. Je kan proberen om het te negeren of om geregeld positief te denken, maar die strenge stem en dat intern, wijzend vingertje duikt gegarandeerd opnieuw op.

Tip van Collins: De beste manier om met je innerlijke criticus om te gaan, is om die te omarmen. Geef hem of haar desnoods een naam, zoals Zagende Zora of Strenge Sarah. En ga eens na waar die strenge stem vandaan komt. Heb je soms het gevoel dat je niet slim genoeg bent? Wie is de eerste die dit ooit gezegd heeft? Was het misschien een leerkracht? Richt de pijlen van Strenge Sarah dan op die leerkracht: want was die opmerking wel terecht? Kans is groot van niet. En anders is de kans groot dat de situatie ondertussen volledig veranderd is.