Files en ongevallen aan werkzaamheden vermijden? Voer ’s nachts en tijdens weekend regelmatig onderhoud uit

Vanmorgen was er een zwaar ongeval in een file aan de werkzaamheden op de E17 bij Gent. De snelweg was verschillende uren dicht. Ondanks alle waarschuwingen reed een aantal bestuurders aan hoge snelheid de file in. Wie is er nu in fout: de bestuurders of de overheid? En wat als de overheid nu eens 's nachts of in het weekend zou werken?

analyse
Hajo Beeckman
Hajo Beeckman is expert Verkeer bij VRT NWS.

Sinds afgelopen maandag moet je op de E17 tussen Destelbergen en Zwijnaarde in beide richtingen van drie gewone naar twee versmalde rijstroken. Op dat stuk herstelt het Agentschap Wegen en Verkeer het asfalt van de snelweg. Dat was trouwens hoognodig want het wegdek ligt er hier en daar hoogst bedenkelijk bij.

Vanochtend héél vroeg lieten drie vrachtwagens , één bestelwagen en één personenwagen zich verrassen door de eerste files op de E17. Het kwam tot een stevige botsing. De snelweg richting Gent was tot 13u gesloten. Gelukkig was de schade vooral materieel.

Was de signalisatie aan de werken op de E17 bij Gent in orde?

Dat wel. De werfsignalisatie (in aanloop naar en in de werfzone) is geregeld door een federaal koninklijk besluit en door aanvullende regels van de Vlaamse Overheid. Elke wegbeheerder – in dit geval het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) – moet die regels zorgvuldig volgen, anders kunnen bij ongevallen flinke schadeclaims volgen. Je kan natuurlijk discussiëren: het is niet omdat de regels iets opleggen, dat het ook écht duidelijk is. Maar in dit geval lijkt alles goed. 

In dit specifieke geval was de signalisatie zondagavond al geplaatst. De wegpolitie doet dan steeds een ritje langs alle borden om te kijken of alles volgens de wet is.  Dat is volgens AWV gebeurd.

En waarom dan toch een zware botsing?

Het ongeval is net voor de werfzone (en dus voor de versmalling van 3 naar 2 rijstroken ) gebeurd. Daar staan dan borden en pijlen, en vaste aanduidingen links en rechts van de weg met snelheidsbeperkingen (90 → 70 → 50). Daar moet je je aan houden. Als er file ontstaat, dan moet je al eerder op de rem gaan staan. Dan geldt de algemene regel van de wegcode: je moet altijd alert zijn in verband met onverwachte vertragingen en tijdig je snelheid aanpassen. Doe je dat niet en je veroorzaakt een aanrijding met je voorligger, dan ben je – op uitzonderlijke omstandigheden na – altijd in fout. 

Natuurlijk: de E17 is een erg drukke snelweg, ook al vroeg op de dag, en niet iedereen – vooral de duizenden internationale en anderstalige vrachtwagenchauffeurs op die weg – is vanaf de eerste dag op de hoogte van de werkzaamheden. Ze kunnen zich dus laten verrassen. Maar dat is geen excuus: ook zij moeten gewoon de Belgische regels volgen.

We kunnen bestuurders toch waarschuwen tegen files?

Absoluut. AWV plaatst al lang mobiele filedetectiesystemen op risicovolle plaatsen, ook hier, en dat pleit wel in hun voordeel, want de werf schuift zowat om de 10 dagen op naar een ander traject, dus eenvoudig is dat niet. Die systemen werken met camera’s en mobiele tekstborden. De camera’s detecteren waar er file staat en sturen dan een bericht naar een tekstbord naast de weg dat zegt: “werken – file op 5000m, of 2000m" of een andere afstandsmaat. Richting Gent staan er drie: in Lokeren, Kalken en Beervelde. Als weggebruiker moet je daar wel op letten: zie je ze niet of je bent afgeleid, rij je op cruisecontrol... Dan is het resultaat een onaangename botsing. Dat is vanmorgen gebeurd, zo vernemen we van de wegpolitie.

In de richting van Antwerpen heeft AWV zogenoemde "rijstrooksignalisatieborden": dat zijn permanente borden die boven de weg hangen en per rijstrook een aangepaste snelheid opleggen. Is er file, dan tonen die borden dus ook een aangepaste snelheid. Alles wordt opgelegd met internationaal aangepaste tekens, en daar moet je je aan houden, zoals in onze buurlanden.

Maar helpt die filesignalisatie dan wel?

Probleem: er is geen onderzoek in Vlaanderen. Ouder onderzoek in Nederland zou aantonen dat vaste rijstrooksignalisatieborden wel degelijk aanrijdingen helpen te voorkomen – en dat is geloofwaardig – maar je kan er ongevallen niet helemaal mee uitsluiten. Achillespees zijn de weggebruikers die zich moeten aanpassen: als er één of enkelen dat niet doen, dan krijg je soms zware ongevallen.

Sinds 2009 zijn er ook rijstrooksignalisatieborden op de E313 naar Antwerpen. Toch gebeuren er regelmatig nog zware aanrijdingen. Je kan dit meestal herleiden tot onoplettendheid van de bestuurders want als je alle aanwijzingen volgt, dan kom je normaliter niet in de problemen.

De wegpolitie voert naar aanleiding van grote werkzaamheden doorgaans controles uit op correcte signalisatie. Maar vaak gaan zij ook de snelheid van het verkeer in de werfzone na, via mobiele installaties. Dat is niet zo makkelijk, want er is daar vaak gewoon geen plaats. Dus gebeurt het af en toe van op bruggen, als ze het personeel hebben. Soms plaatst AWV in samenwerking met de politie ook een mobiele flitsinstallatie.

Hoe kan je dan ongevallen vermijden? Nooit helemaal, toch niet met de huidige technologie. Je kan wel méér inzetten op aanwezigheid van de politie. Maar de wegpolitie heeft een personeelstekort. Dat is al langer bekend. 

Kan je files vermijden door een regelmatiger onderhoud van de weg? Ja: op de ring rond Brussel gebeurt het soms wel.

De beste oplossing is wel degelijk: “regelmatig of cyclisch onderhoud.” Het probleem is dat AWV de weg door te weinig budget vanuit de politieke overheid soms moet laten verkommeren tot het asfalt helemaal kapot is, tot op de diepste lagen (een weg bestaat uit verschillende lagen). Dan moet je bij een ingreep natuurlijk alles tegelijk herstellen, en daar heb je veel plaats en tijd voor nodig. Met veel verkeershinder tot gevolg.

Wat is cyclisch onderhoud? Dit komt eenvoudig neer op het vervangen van de toplaag van zodra die laag versleten is, en dan blijven de onderlagen veel langer bewaard. Het vervangen van de toplaag kan je doen in het weekend of ’s nachts, wanneer er minder verkeer is. Dat gebeurt standaard in sommige buurlanden, maar ook weer niet overal. Maar toch gebeurt het soms ook op de Brusselse ring. Waarom kan het dan ook niet op al onze andere snelwegen? 

Meest gelezen