‘Avengers: Endgame’ kan meest succesvolle film ooit worden. Maar is dat goed nieuws?

2,743 miljard dollar, ofwel zo’n 2,451 miljard euro: dat is wat Avengers: Endgame, de vierde Avengers-film, op het moment van schrijven wereldwijd heeft opgebracht. Dat is meer dan Titanic (2,188 miljard dollar ofte 1,955 miljard euro) en nog net een tikkeltje minder dan Avatar: de teller van die film staat op 2,788 miljard dollar, omgerekend zo’n 2,492 miljard euro. Als Avengers: Endgame de komende dagen aan de kassa nog een spurt weet te trekken, kan het Avatar voorbijsteken en de meest succesvolle film uit de geschiedenis worden.

Dat bijna megalomane succes komt allerminst uit de lucht gevallen: Marvel Studios en filmstudio Disney (dat Marvel sinds 2009 in haar portefeuille heeft zitten) bouwen al elf jaar naar dit succes toe. Sinds de release van Iron Man in 2008 verschenen er nog 21 superheldenfilms uit het ‘Marvel Cinematic Universe’: de ene film bouwt steeds voort op de andere. Marvel en Disney hebben zo een loyale fanbasis aan zich kunnen binden, die op de dag van de première van de nieuwste film allemaal klaar staan om een kaartje te kopen. Endgame haalde tijdens het openingsweekend van 26 april al ruim 1,2 miljard dollar (1,07 miljard euro) op en had een luttele elf dagen nodig om de kaap van twee miljard dollar te ronden. Ter vergelijking: Avatar liep al 47 dagen in de cinema’s toen dat bedrag werd bereikt.

Toch is het nog niet helemaal zeker dat Avengers: Endgame als winnaar uit dit financiële krachtduel komt. De laatste weken is de aandacht voor de avonturen van Iron Man, Captain America en hun maats verslapt, en dat laat zich ook voelen aan de kassa. De dagelijkse opbrengsten lopen, 52 dagen na de release, nog terug met cijfers van meer dan 30 procent. In de VS brengt de film nu, op weekdagen, een dik half miljoen per dag op: bij Avatar duurde het bijna honderd dagen vooraleer de dagelijkse opbrengst tot dat cijfer zakte. Als de vierde Avengers-film het nog tot op de eerste plaats schopt, zal het nipt zijn.

Vertrouwde merken

De onwaarschijnlijke cijfers die Avengers: Endgame in zijn openingsweekend en de eerstvolgende weken liet optekenen, lijken daarom slechter nieuws voor de filmindustrie te maskeren. Zo is er de steeds kortere levensduur van films: blockbustertitels als Avengers, maar ook Captain Marvel of Aladdin halen erg goede cijfers tijdens de eerste dagen en kunnen in hun openingsweekend hun productiebudget al terugverdienen, maar na die piek komt er ook een steile afdaling in de opbrengsten. Dat leidt tot kortere speelreeksen, en voor kleinere films betekent dat: minder tijd om te groeien en uit de kosten te geraken.

Daarnaast is er nog een opvallende vaststelling: na Titanic is de meest succesvolle ‘originele’ film – lees: geen sequel, prequel, reboot, remake of spin-off – de animatiefilm Frozen, op plaats zeventien. Het voorspelt weinig goeds voor de toekomst, zeker als Endgame de plaats van Avatar inneemt: studio’s en producenten die een grote return-on-investment willen zien, vermijden risico’s door in te zetten op ‘vertrouwde’ merken als Jurassic Park of Star Wars. Op de markt is er dan steeds minder plaats voor ‘originele’ films.

En er is niet al te veel plaats op de markt: tussen 1 januari en half juni hebben de Amerikaanse bioscopen hun cijfers met bijna 7 procent zien teruglopen ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Toegegeven, 2018 was voor de Amerikaanse markt een absoluut recordjaar, maar het wekt de indruk dat er een groeiende kloof komt tussen enkele megasuccessen uit franchises als Avengers of Star Wars en een peloton van kleinere films die het met kruimels moeten stellen.

Wie overigens denkt dat het succes van Avengers: Endgame aantoont dat het beter dan ooit gaat met de filmindustrie, kijkt best ook eens naar een ranglijst die rekening houdt met inflatie. In die ranking komen Iron Man en co. op plaats 17 te staan – zestien plaatsen na het tachtig jaar oude Gone With the Wind.