Het failliet van de Copa América, toernooi dat volgens de geruchten mensen betáált om te komen kijken

In 1989 daagden er in het legendarische Maracanã 141.000 toeschouwers op voor Brazilië - Chili. Match die de Seleçao moest winnen om een historische blamage te voorkomen. Voor het eerst afwezig op een WK. Zo ver kwam het niet: de match werd gestaakt nadat de Chileense doelman Robert Rojas veinsde geraakt te zijn door vuurwerk, terwijl niet veel later aan het licht kwam dat hij zichzelf met behulp van een scheermesje het hoofd had opengesneden. Afgelopen vrijdag, in de openingsmatch in het Morumbi-stadion in Sao Paulo tussen Brazilië en een zwak Bolivië (3-0), zaten er amper 47.000. Die hun elf weg hoonden tijdens de pauze, toen er nog niet gescoord was. Kapitein Dani Alves, achteraf: “Het voelde niet meteen aan als een thuismatch.”

Afgelopen nacht keek Brazilië Venezuela in de ogen in de Arena Fonte Nova, in Salvador. De VAR was de grote boeman voor de ploeg van Tite, want goals van Firmino, Gabriel Jesus en Coutinho werden - niet allemaal even terecht - afgekeurd. Maar discutabele beslissingen of niet; de wedstrijd eindigde zoals ze begon en de geelhemden werden na het laatste fluitsignaal andermaal getrakteerd op luid boegeroep van de 39.000 aanwezige fans. En dan bleven er nog zowat 10.000 zitjes leeg. “We moeten de fans begrijpen, zij willen doelpunten zien. Als ik in de tribunes had gezeten, had ik ons wellicht ook uitgejouwd”, klonk het achteraf bij Tite...

Lees hieronder verder

Maar qua toeschouwersaantallen kan het nog erger: in dat vermaarde Maracaná daagden er minder dan 20.000 op voor Paraguay - Qatar.  En elders is het echt huilen met de pet op. In Belo Horizonte bijvoorbeeld werden er voor Bolivië-Venezuela 3.600 tickets verkocht, voor Japan - Ecuador 1.400. Met gemiddeld slechts 25.300 toeschouwers zijn de stadions voor amper 36% gevuld. Verhalen doen de ronde als zou het personeel achter de schermen, gaande van de opkuisploeg tot de catering, zelfs geld krijgen om tijdens de matchen ook in de tribunes aanwezig te zijn.

De armtierige toeschouwersaantallen zijn niet verwonderlijk: de prijs van een ticket schommelt rond de 500 Braziliaanse real (115 euro), de helft van het Braziliaanse minimumsalaris. Maandag verdedigde de Zuid-Amerikaanse voetbalbond Conmebol zich: de hoge prijzen voor VIP-tickets (2.000 real per stuk) stuwen de gemiddelde ticketprijs de hoogte in richting 368 real. Nog altijd bijzonder hoog voor een land met dertien miljoen werklozen en dalende koopkracht, met bovendien nog stijgende criminaliteitscijfers en met de half-fascistische president Bolsonaro die er openlijk homofobe en seksistische opinies op nahoudt. Om maar te zeggen: zijn nationale elf kan de Braziliaan steeds meer gestolen worden. De vaderlandsliefde is tanende.

De Seleçao deelt in de klappen. De ‘Schande van Belo Horizonte’, toen Brazilië op het eigen WK vernederd werd door Duitsland met 7-1, zindert ook vijf jaar na datum nog na. Vier jaar later strooiden onze Duivels met zout in een open wonde in de kwartfinale in Rusland. Zeker omdat ook het voetbal onder Tite niet kan bekoren. Bovendien staan de ooit nog ‘Goddelijke Kanaries’ voor menig Braziliaan al even synoniem met Nike. Het is de kledinggigant die bepaalt waar de nationale ploeg speelt, tegen wie er gespeeld wordt en, volgens de geruchten, ook met welke spelers. Dan vinden de fans het clubvoetbal interessanter. De traditieclubs, die trekken wel nog aardige toeschouwersaantallen.

En dan is er ook nog de rotvaart waarin de Copa América’s elkaar opvolgen: in 2015 was er eentje in Chili, in 2016 achtte de Conmebol het nodig een toernooi te organiseren omwille van het honderdjarige bestaan en volgend jaar is er weer een. Een dubbelorganisatie tussen Argentinië en Colombia, zelfs in de verste verte niet eens buurlanden. Om de Copa América eindelijk continu synchroon met het Europees Kampioenschap te laten verlopen en om de groepsfase af te werken onder landen met geografische nabijheid. 

Waarom nu dus naar Brazilië trekken als we het volgend jaar in eigen land of toch veel dichter bij kunnen zien, moeten de liefhebbers denken. Zelfs het Argentinië van Messi kon op slecht 35.000 fans rekenen in de Arena Fonte Nova in Salvador. “De magie van de Copa América is verdwenen”, aldus een Colombiaanse sportmarketeer. “Vroeger had het toernooi het aura van een WK in Zuid-Amerika, nu is er nog maar weinig aan. Bovendien had de organisatie de ticketprijzen meteen moeten verlagen toen ze zagen dat de vraag beperkt was.”