Gletsjers Himalaya smelten steeds sneller door opwarming aarde
De gletsjers in de Himalaya zijn de afgelopen veertig jaar steeds sneller gesmolten. Sinds het jaar 2000 is twee keer zo veel ijs verdwenen als in de laatste decennia van de vorige eeuw, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek. Belangrijkste oorzaak is de opwarming van de aarde.
Aan de hand van satellietbeelden ontdekten Amerikaanse wetenschappers dat de gletsjers in de periode tussen 1975 en de eeuwwisseling jaarlijks gemiddeld 22 centimeter ijs zijn kwijtgeraakt. In de jaren tussen 2000 en 2016 bleek dat te zijn opgelopen tot gemiddeld 43 centimeter per jaar, zo schrijven ze in Science Advances. Met de hoeveelheid ijs die nu jaarlijks verdwijnt, zouden meer dan 3 miljoen olympische zwembaden kunnen worden gevuld.
Na Antarctica en Groenland heeft de Himalaya de grootste ijsmassa op aarde. Het smelten van de gletsjers kan ingrijpende gevolgen krijgen voor de watertoevoer van grote rivieren als de Indus, de Ganges, de Mekong en de Yangtze. Zo’n 1,6 miljard mensen in landen als India, Pakistan en China zijn geheel of gedeeltelijk afhankelijk van water uit de Himalaya voor irrigatie (landbouw), waterkracht en drinkwater. Door het smelten van de gletsjers zal de hoeveelheid smeltwater eerst toenemen en op den duur afnemen. Uiteindelijk worden watertekorten verwacht.
De cijfers over de recente afname van het ijs komen grotendeels overeen met de resultaten van eerdere studies. “Nieuw is dat de wetenschappers hebben gekeken naar gegevens die verder teruggaan in de tijd en dat ze een overzicht geven van de gehele Himalaya”, reageert hoogleraar Walter Immerzeel van de Universiteit Utrecht. Eerdere studies gingen meestal over kortere perioden en over delen van het Aziatisch gebergte.
Immerzeel is een van de auteurs van een eerder dit jaar verschenen rapport waarin wordt voorspeld dat minimaal een derde van de Himalaya-gletsjers in 2100 gesmolten is. Dat zal ook gebeuren als de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 1,5 graad Celsius, het meest optimistische scenario van het Klimaatakkoord van Parijs. Als de opwarming uitkomt op 2 graden, zal minstens de helft van de gletsjers verdwijnen. Het nieuwe onderzoek is interessant, maar verandert niets aan deze voorspelling, aldus Immerzeel.
Spionagesatellieten
De onderzoekers maakten gebruik van beelden van Amerikaanse spionagesatellieten die onlangs zijn vrijgegeven. Die combineerden ze met data van modernere satellieten. Hoofdonderzoeker Josjua Maurer van de Columbia-universiteit in New York en zijn collega’s analyseerden foto’s van 650 gletsjers over een gebied van 2000 kilometer, van Nepal tot China. Ze ontdekten dat gletsjers niet gelijkmatig over hun hele oppervlak smelten. Het smelten gebeurt vooral in lagergelegen gebieden – daar worden gletsjers soms 5 meter per jaar dunner.
Voor de auteurs staat vast dat temperatuurstijging de belangrijkste oorzaak is van het krimpen van de gletsjers. Er zijn ook andere invloeden. Zo is in sommige gebieden het ijs dunner omdat er minder neerslag is. Ook het neerslaan van roet, waardoor het ijs meer warmte opneemt, speelt een rol. Maar deze effecten verschillen van plek tot plek, terwijl de opwarming van de atmosfeer in het hele gebergte leidt tot verlies van ijs. De verdwenen hoeveelheid ijs komt overeen met het verlies dat was verwacht bij de huidige temperatuurstijging. Immerzeel onderschrijft deze conclusie.
Permafrost ontdooit 70 jaar vroeger dan verwacht
Wetenschappers hebben een verontrustende ontdekking gedaan in de Canadese arctische gebieden. Permafrost, grond die het hele jaar bevroren is, smelt er 70 jaar vroeger dan voorspeld. Het gevolg van enkele abnormaal warme zomers op rij, zeggen onderzoekers van de universiteit van Alaska Fairbanks.
De warmte doet de bovenste lagen van de ondergrondse ijsblokken smelten. Deze ijsblokken zijn al duizenden jaren bevroren. Verwacht werd dat dat nog zeker tot 2090 zo zou blijven. Dat dat niet het geval blijkt te zijn, is alarmerend. Door smeltend permafrost komen er immers hogere concentraties koolstofdioxide en broeikasgassen in de atmosfeer.
“Dit is een indicatie dat het klimaat nu warmer is dan het in de voorbije 5.000 jaar of meer ooit geweest is”, zegt onderzoeker Vladimir Romanovsky.
Het team van Romanovsky gebruikte een aangepast propellervliegtuig om zeer afgelegen gebieden te kunnen bereiken, tot wel 300 kilometer van het dichtstbijzijnde bewoonde gebied. De resultaten verschenen in het wetenschappelijke blad Geophysical Research Letters. De onderzoekers stelden een snelle vermindering van permafrost vast. Tussen 2003 en 2016 was er 150 tot 240 procent meer ontdooide permafrost dan in de periode van 1979 tot 2000. Mould Bay, een van de meest afgelegen plekken in Canada, is het ergst aangetast. (JC)