Europese leiders raken het niet eens over opvolgers voor Juncker en Tusk, nieuwe poging op 30 juni

De leiders van de 28 lidstaten onderhandelden vijf uur lang over de verdeling van de topjobs, maar op het einde van het beraad steeg er geen witte rook boven het Europagebouw op. Het is een complexe puzzel die gelegd moet worden, met politieke evenwichten, maar bijvoorbeeld ook een genderbalans (of daar zou men toch naar streven).

Met name de voordracht van een nieuwe Commissievoorzitter ligt bijzonder moeilijk. Hij of zij moet zowel onder de regeringsleiders als in het Europees Parlement een meerderheid achter zich weten te scharen.

"Er was voor geen enkele kandidaat een meerderheid. We zijn het eens dat het hele pakket de diversiteit van de Europese Unie moet weerspiegelen. We komen op 30 juni opnieuw bijeen", zo kondigde Tusk aan. De Pool zet intussen zijn consultaties met de regeringsleiders en de zwaargewichten van het Europees Parlement verder.

Omdat een aantal regeringsleiders tot zaterdag op de G20-top in Japan zal vertoeven, zal de extra top volgens diplomatieke bronnen pas op zondagavond beginnen. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker verwacht niet dat de knoop dan makkelijker ontward kan worden. "Maar het moet gebeuren", aldus Juncker, die "met plezier" heeft aanschouwd "dat het heel moeilijk is om een opvolger voor mij te vinden".

Momenteel zijn er drie publieke kandidaturen om Juncker op te volgen: de Duitser Manfred Weber voor de Europese Volkspartij, de Nederlander Frans Timmermans voor de sociaaldemocraten en de Deense Margrethe Vestager voor de liberalen. Ze zijn als zogenoemde Spitzenkandidaten door hun politieke familie voorgedragen tijdens de campagne voor de Europese verkiezingen.

Een meerderheid in het Europees Parlement heeft aangegeven dat het halfrond enkel de voordracht van één van deze drie kandidaten zal steunen, maar er blijven in de wandelgangen ook andere namen circuleren. "Ik blijf overtuigd dat het proces van Spitzenkandidaten nog niet beëindigd is, maar we zullen zien op het einde", observeerde Juncker.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel blijft het systeem van Spitzenkandidaten een warm hart toedragen, maar volgens haar zal de procedure pas "werkelijk transparant" worden wanneer de voordracht van de topkandidaten in de verkiezingscampagne wordt gekoppeld aan de invoering van transnationale lijsten.

Dat vindt ook de Franse president Emmanuel Macron. Als politicus die niet tot de drie klassieke politieke families behoort, verzette hij zich de voorbije maanden met hand en tand tegen het systeem in zijn huidige vorm. Macron gaat er dan ook vanuit dat de drie Spitzenkandidaten verleden tijd zijn. "Ze zijn getest door Donald Tusk en hij heeft vastgesteld dat er geen meerderheid voor hen bestaat."

Het is volgens Macron tijd om nieuwe kandidaturen te overwegen. Het lidmaatschap van deze of gene partij is daarbij voor het Franse staatshoofd niet van belang. Wel dringt hij aan op mensen met de "noodzakelijke kwaliteiten" en "ervaring" en op een evenwicht bij de verdeling van de andere topjobs. "Dit team moet een nieuw tijdperk voor Europa belichamen."

Behalve een opvolger voor Juncker, wiens mandaat op 30 oktober verstrijkt, moeten de Europese regeringsleiders de komende tien dagen ook op zoek naar een nieuwe voorzitter van de Europese Raad (ook "Europees president" genoemd), een hoge vertegenwoordiger voor het buitenlands beleid en een voorzitter voor de Europese Centrale Bank.

Ook de naam van ontslagnemend premier Charles Michel (MR) doet de ronde, als nieuwe voorzitter van de Europese Raad. Huidig voorzitter Tusk zou zijn naam afgetoetst hebben bij de Europese regeringsleiders. Bij de liberalen is echter te horen dat zij volop gaan voor de kandidatuur van Vestager om de nieuwe Commissievoorzitter te worden. In dat geval zal de opvolger van Tusk uit een andere politieke familie dan de liberale komen.