Hoe je zoveel mogelijk mensen aan het werk krijgt: sociale partners sluiten deal over "to-dolijst" voor regering

Moet het nog gezegd dat de huidige situatie op de arbeidsmarkt ongezien is? Enkele eenvoudige grafieken tonen dat goed aan. Nooit ontving de VDAB meer vacatures. Vorig jaar waren dat er ruim 287.000, een tiende meer dan in 2017 en meer dan dubbel zoveel als in het jaar 2000.

Toch is nog een vierde van de Vlaamse beroepsbevolking tussen 20 en 64 niet aan het werk. Dat er de laatste jaren zichtbaar beterschap is op dat vlak, staat buiten kijf, maar we hinken toch duidelijk achterop als je kijkt naar Nederland, Duitsland of de Scandinavische landen.

Waar het schort? Bij enkele specifieke groepen zijn nog veel mensen niet aan het werk, zo tonen de cijfers. Het gaat dan om mensen met een arbeidshandicap, 55-plussers, kortgeschoolden en mensen met een migratieachtergrond.

Nieuw is nu dat de Vlaamse sociale partners - de drie grote vakbonden en de werkgeversfederaties - het binnen de SERV, de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, eens zijn geworden over een plan van aanpak. En dat akkoord leest echt als "to-dolijstje" voor de volgende regeringen. "Dit toont aan dat we wel degelijk in staat zijn om nog sociale akkoorden te sluiten", zegt Caroline Copers, algemeen secretaris van de Vlaamse socialistische vakbond ABVV en voorzitter van de SERV.

Zo willen de sociale partners dat nog meer mensen ertoe worden aangezet om te werken, "activering" in het jargon. Zeker bij hoger genoemde groepen moet de werkzaamheidsgraad omhoog, met bijzondere aandacht voor mensen met migratieachtergrond.

Daarvoor heeft het rapport maar liefst 60 aanbevelingen opgelijst. "Dat gaat over concrete maatregelen: wat kan het onderwijs doen, hoe kan je bedrijven sensibiliseren, hoe ga je om met diversiteit in je onderneming?"

Om langdurig werklozen aan het werk te krijgen, vragen de sociale partners ook RSZ-kortingen. Zo worden ook werkgevers over de streep getrokken om die mensen aan boord te nemen. En ook langdurig zieken moeten weer mee in het bad worden getrokken. 

"Het belangrijkste is dat we gaan zoeken al die verschillende mensen op de best mogelijke manier worden ingeschakeld", vindt Unizo-topman Danny Van Assche en ondervoorzitter van de SERV. "In Vlaanderen zijn er bijna 800.000 mensen die tussen de 18 en 65 jaar oud zijn en niet aan het werk zijn. Dat zijn mensen die we echt nodig hebben op de arbeidsmarkt."

De overheid moet zelfs onomwonden naar arbeidsmigratie durven kijken om knelpunten op de arbeidsmarkt aan te pakken. Vakbonden en werkgevers vragen "een snelle en klantvriendelijke procedure voor economische migratie". Zo moet er concreet een elektronisch platform komen waarin werkgevers, de Vlaamse overheid en de Dienst Vreemdelingenzaken nauwer kunnen samenwerken.

Werken moet ook meer lonen, vinden de sociale partners. En zo komt de in 2011 afgeschafte jobkorting - in dit rapport strategisch "jobstimulans" gedoopt - weer op tafel. Het doel van de jobkorting van destijds was, en dat is het evenzeer van deze jobstimulans, om het verschil tussen werken en niet-werken groter te maken. 

"Maar het kan ook op een andere manier", zegt Van Assche. "Want we merken dat het vooral alleenstaanden met kinderen zijn die extra problemen en kosten hebben als ze moeten gaan werken. Laat ons bijvoorbeeld werken met een verhoogde kinderbijslag om ervoor te zorgen dat mensen die extra kosten kunnen compenseren en gestimuleerd worden om aan het werk te gaan."

Mensen moeten ook langer kúnnen werken: werk moet werkbaar zijn. En 55- en 60-plussers moeten ook met creatieve maatregelen aan boord worden gehouden of zelfs in een nieuwe job kunnen starten.

Daarmee is ook "levenslang leren" onlosmakelijk verbonden. Volgens de sociale partners moet dat een topprioriteit zijn voor de toekomstige ministers van Onderwijs en Werk. Jongeren moeten nog gemakkelijker leren kunnen combineren met werken ("duaal leren"), terwijl volwassenen zich vlotter moeten kunnen bijscholen. 

Belangrijk daarin is ook dat er veel aandacht gaat naar digitale vaardigheden. Daarvoor hebben de sociale partners al eerder een actieplan opgesteld.

(Lees verder onder de foto)

Blijft natuurlijk de vraag of er de komende legislatuur ruimte in de begroting zal zijn om de plannen van de sociale partners waar te maken. Alleen al de nieuwe Vlaamse regering erft een gat van zowat 600 miljoen euro. 

De jobkorting van een tiental jaar geleden bijvoorbeeld werd net afgeschaft om een begrotingsgat te dichten. Te meer omdat de baten lager waren dan de kosten: werken was niet aantrekkelijker geworden door de jobkorting, minder werken net wel.

"Sommige maatregelen kosten geld", geeft Copers toe. "Maar dat zijn nu eenmaal principiële en langetermijnkeuzes." Van Assche is het daarmee eens: "Het beste wat we kunnen bijdragen aan de samenleving is dat we met z'n allen gaan werken. Want wie werkt, betaalt sociale bijdragen en belastingen, en draagt bij aan de samenleving. Dat maakt dat er ook meer middelen zijn voor de overheid. En dat maakt het heel betaalbaar."

Bekijk hier het volledige gesprek met Copers en Van Assche in "De markt", of kijk om 12.30 uur op Eén: