Partij van president Erdogan lijdt historische nederlaag in Istanboel

Eind maart was de overwinning al, verrassend, voor oppositiekandidaat Ekrem Imamoglu, maar de AKP van president Erdogan diende een klacht in tegen die uitslag en kreeg een nieuwe stembusgang. “Verkiezingen zijn de ruggengraat van democratieën”, aldus Yildirim vandaag. “Volgens de resultaten leidt mijn tegenstander Ekrem Imamoglu in de race. Ik feliciteer hem en wens hem succes.”


Ook president Erdogan feliciteerde Imamoglu met zijn overwinning. “De nationale wil heeft zich vandaag opnieuw getoond”, aldus Erdogan op Twitter. “Ik feleciteer Ekrem Imamoglu, die volgens onofficiële resultaten de verkiezing gewonnen heeft.”

Uit de zo goed als volledige resultaten blijkt dat Imamoglu bijna 10 procentpunten voorligt op zijn tegenstander, de door Erdogan naar voren geschoven oud-premier Binali Yildirim. In maart was het verschil tussen de twee amper 10.000 stemmen, of 0,16 procentpunten. Dat het verschil nu veel groter is, wijst er volgens analisten op dat de inwoners van Istanboel zich zorgen maken over de economie en het afbrokkelen van de Turkse democratie.


Imamoglu heeft zijn hand al uitgestoken naar president Erdogan. Hij wil “samenwerken om Istanboel te dienen” met Erdogan. “Meneer de president, ik ben bereid in harmonie met u samen te werken”, zei hij in zijn overwinningstoespraak. Zijn overwinning in Istanboel betekent “geen overwinning, maar een nieuw begin voor Turkije”, aldus nog Imamoglu in zijn toespraak, die meer dan 20 minuten duurde. “Deze verkiezing betekent het omslaan van een pagina.”

Imamoglu bedankte ook Istanboel, omdat het de meer dan een eeuw oude traditie van democratie beschermd heeft. Samenwerken met Erdogan zal nodig zijn, omdat het parlement nog altijd gecontroleerd wordt door de AKP van Erdogan. De opkomst van de verkiezingen lag op 84,4 procent, ongeveer even hoog als bij de eerste burgemeestersverkiezing in maart.

“De prestatie van Imamoglu zal bepalen of hij een uitdager van de president kan worden bij de verkiezingen in juni 2023", zei Ersin Kalaycioglu, een professor sociale wetenschappen in Istanboel, voor de stembusgang. “Verkiezing betekent democratie”, aldus nog Yildirim. “Deze verkiezingen hebben opnieuw bewezen dat democratie smetteloos werkt in Turkije.”

In de campagne had Erdogan nog beweerd dat Imamoglu steun krijgt van vijandige krachten, zoals Fethullah Gülen en de politieke vleugel van de PKK. De president riep ook op de kandidaat-burgemeester te vervolgen omdat hij een provinciegouverneur beledigd zou hebben. Hij noemde Imamoglu een leugenaar, beschuldigde hem van banden met terreurorganisaties en vergeleek hem met de Egyptische president Abdelfattah al-Sissi. Erdogan noemde al-Sissi onlangs nog “een tiran”.

De uitslag in Istanboel in maart betekende een klap voor Erdogan. De handelsmetropool werd 25 jaar door een islamitisch-conservatieve burgemeester bestuurd. Erdogan is er zelf ook nog burgemeester geweest. 

Na klachten van AKP over onregelmatigheden, besliste de Turkse kiescommissie uiteindelijk om de verkiezingen in Istanboel te annuleren. 

Als gevolg daarvan moesten de zowat negen miljoen stemgerechtigde inwoners van de stad nu een nieuwe poging ondernemen om een burgemeester aan te duiden. In totaal waren er negentien kandidaten voor het burgemeesterschap, maar Imamoglu en Yildirim waren de enigen die echt kans maken op de sjerp.

Een belangrijk teken aan de wand voor AKP is ook dat Erdogan, die in maart nog acht campagnebijeenkomsten organiseerde in Istanboel, deze keer veeleer op de achtergrond is gebleven. Volgens waarnemers stelde hij zich terughoudend op, om in het geval van een nieuwe nederlaag de verantwoordelijk bij Yildirim te kunnen leggen.

Ook het feit dat Imamoglu de expliciete steun kreeg van de pro-Koerdische partij HDP speelde een belangrijke rol. Traditioneel steunen de conservatieve Koerdische kiezers Erdogan. Maar daar is nu verandering in gekomen, onder meer als gevolg van de alliantie die de president is aangegaan met de ultranationalistische partij MHP.