Kan een shutdown van de overheid de Belgische begroting op orde krijgen?
Heeft ons land nood aan een ‘shutdown’ van de overheid naar Amerikaans model? Kamerlid Egbert Lachaert (Open Vld) toverde het idee uit zijn hoed in De zevende dag.
Een shutdown zou volgens Lachaert een oplossing kunnen zijn om op lange termijn de Belgische begroting in evenwicht te krijgen. “Als het geld op is, is het op en gaat iedereen naar huis”, vatte Lachaert de piste samen.
Maar zo’n shutdown heeft zware gevolgen. Het impliceert dat enkel de essentiële overheidsdiensten nog blijven draaien als geen begrotingsakkoord gevonden wordt. Heel wat ambtenaren moeten dan noodgedwongen onbetaald verlof nemen of doorwerken zonder duidelijkheid over een loon.
“Geen bijster zinvol idee”, volgens begrotingsexpert Wim Moesen (KU Leuven). “De burger wordt erdoor gegijzeld. En het vertrouwen in het functioneren van de politiek en de overheid is al niet bijzonder groot.”
Voorlopige twaalfden
Moesen wijst erop dat er al maatregelen zijn om zonder begrotingsakkoord de uitgaven niet te laten ontsporen. Concreet wordt gewerkt met een systeem van voorlopige twaalfden. De overheid kan per maand niet meer uitgeven dan een twaalfde van de laatste goedgekeurde begroting, in dit geval die van 2018. Daarmee wordt het uitgavenplafond dus bevroren.
Hoogleraar publieke financiën Herman Matthijs (VUB) is milder voor het voorstel van Lachaert. “Het Amerikaanse systeem heeft wel het voordeel dat iedereen met de neus op de feiten gedrukt wordt. Intellectueel is het nog niet zo slecht bekeken, maar ik weet niet of er ook een parlementaire meerderheid voor te vinden zou zijn.”
Geen meerderheid
De nieuwe machtsverhoudingen in het parlement maken dat een Belgische shutdown weleens dichtbij kan komen, zegt Matthijs. De voorlopige twaalfden zijn slechts goedgekeurd tot eind juli, en de regering in lopende zaken houdt in het parlement amper 38 zetels over. De regering moet dus hopen op steun van een hele reeks fracties. Zonder akkoord is de overheid niet bevoegd om belastingen te innen. “Dan krijg je de facto een shutdown vanaf 1 augustus.” Al lijkt de kans klein dat het parlement het zo ver laat komen. In december en maart werd de noodbegroting quasi unaniem goedgekeurd door de Kamerleden.