Three Identical Strangers: kinderen als laboratoriumratten gebruikt

Soms is een waargebeurd verhaal vreemder dan fictie. Die vlieger gaat helemaal op voor ‘Three Identical Strangers’. Drie jonge mannen uit New York die toevallig ontdekten een identieke drieling te zijn. Robert ‘Bobby’ Shafran, Eddy Galland en David Kellman werden geadopteerd en groeiden in drie verschillende gezinnen op.

De documentaire gaat van start met een dramatische reconstructie waarin Bobby als negentienjarige nieuweling in 1980 toekomt op een vreemde universiteit. Een pak mensen begroet hem hartelijk, alsof ze hem al jarenlang kennen. In zijn studentenkamer staat hij oog in oog met de beste vriend van ‘Eddy’. De verbaasde kamergenoot vraagt Bobby naar zijn geboortedatum. De vriend wil ook weten of hij is geadopteerd. Bobby antwoordt bevestigend, hij weet dat zijn ouders hem niet hebben verwekt. De twee bellen in een telefooncel naar Eddy en die krijgt voor het eerst zijn tweelingbroer aan de lijn. Het leidt tot een krantenartikel dat uiteindelijk tot bij derde broer David geraakt. Hij komt met succes zijn broers op het spoor. De tweeling blijkt een drieling. Hun onwaarschijnlijke reünie wordt over de hele VS opgepikt. Talkshows staan in de rij om de drie broers te interviewen.

Bobby, Eddy en David krijgen vooral vragen over hun bizarre overeenkomsten. Behalve dat ze er hetzelfde uitzien, roken ze hetzelfde merk sigaretten, blijken ze alle drie te hebben geworsteld en vallen ze alle drie voor iets oudere vrouwen. Ze bewegen hetzelfde en maken elkaars zinnen af. De jongens worden bekende New Yorkers, figureren als drieling in Madonna’s film ‘Desperately Seeking Susan’ (1985) en openen samen een restaurant met de naam Triplets.

Hun ouders zijn heel wat minder verheugd. Zij hebben een pak vragen. Waarom zijn de broertjes na de geboorte eigenlijk gescheiden? Waarom zijn de adoptie-ouders daar niet van op de hoogte gebracht? Waarom zijn de broers niet ingelicht over elkaars bestaan? Met al die vragen verstomt het feestgedruis en begint een psychologische thriller.

In de documentaire wordt het allemaal gedetailleerd uiteengezet maar het komt erop neer dat de broers expres zijn gescheiden en met opzet in verschillende milieus zijn geplaatst (arbeidersmilieu, middenklasse en hogere middenklasse) als onderdeel van een geheim wetenschappelijk experiment.

De leider van het onethische onderzoek blijkt ene Dr. Peter Neubauer (1913-2008), een Oostenrijkse hoogleraar die op de vlucht voor de Tweede Wereldoorlog in 1941 in New York terechtkwam en in 1951 directeur werd van het Child Development Center in Manhattan.

Geïnteresseerd in de emotionele gezondheid van kinderen, begon hij zijn Twin Study, waarbij hij identieke tweelingen en drielingen in het geheim scheidde en liet volgen door psychologen. Het adoptiebureau dat de broers onderbracht bij de drie gezinnen, werkte volop mee.  Het bureau spoorde een alleenstaande moeder op die in verwachting was van een drieling en zette haar actief onder druk om haar kinderen af te staan.

Onder het mom van ‘we zijn geïnteresseerd in de ontwikkeling van geadopteerde kinderen’ kwamen psychologen op gezette tijden bij de broertjes thuis, om ze te observeren. Niemand die vragen stelde, ook de adoptieouders niet.

Het is een horrorverhaal: kinderen (en hele families) die stiekem werden onderworpen aan een wetenschappelijk experiment. Het zou gaan om een onderzoek naar nature versus nurture. Zijn we wie we zijn door onze genen of door onze opvoeding en omgeving?

Neubauer heeft zijn bevindingen neergepend, maar het leidde nooit tot de publicatie van een wetenschappelijk artikel. Sterker nog: zijn verzegelde onderzoek ligt nog tot 2066 achter slot en grendel in een Amerikaans archief.

Met behulp van een journalist die al sinds 1995 op de zaak zit en twee voormalige assistenten van Neubauer die voor de camera wilden komen, weet de Britse regisseur Tim Wardle nog meer lagen af te pellen. Beangstigend is het, dit onethische experiment met mensen die als een soort laboratoriumratten werden gebruikt. ‘Nazi shit’, merkt iemand in de film op. En tussen al die vreselijke onthullingen, treffen we zo nu en dan de broers die in de camera hun levensverhaal vertellen. Je ziet de pijn in hun ogen en ook nog steeds de verbazing.

‘Three Identical Strangers’ draait vanaf woensdagavond 26 juni in de stedelijke bioscopen Cartoon’s (Antwerpen), Sphinx (Gent), ZED (Leuven), Lumière (Brugge) en Buda (Kortrijk).