Octopustentakels kunnen autonoom beslissingen nemen zonder input van hersenen

Octopussen vertonen veel gedragingen die vergelijkbaar zijn met gewervelde dieren, maar hun zenuwstelsel is fundamenteel verschillend, omdat het evolueerde nadat gewervelde en ongewervelde dieren meer dan 500 miljoen jaar geleden evolutionair van elkaar afsplitsten. In tegenstelling tot gewervelde dieren, die een centraal zenuwstelsel hebben, zit twee derde van de neuronen van een octopus verspreid over de poten. 

Een team van de Universiteit van Washington onderzocht het gedrag van de reuzenkraak, de grootste octopus ter wereld,  en de octopus rubescens, twee soorten die voorkomen in de noordelijke Stille Oceaan. Deze octopussen hebben ongeveer 500 miljoen neuronen. 350 miljoen daarvan zit verspreid in de tentakels, in clusters die zenuwknopen worden genoemd. Ze helpen bij de snelle verwerking van informatie, waardoor een octopus sneller kan reageren op omgevingsfactoren.

“De poten van de octopus hebben een neurale ring die de hersenen omzeilt. Op die manier kunnen de tentakels informatie uitwisselen zonder dat de hersenen daarvan op de hoogte zijn”, aldus neurowetenschapper Dominic Sivitilli van de Universiteit van Washington. “Dus hoewel de hersenen niet goed weten waar de tentakels zich bevinden, weten de tentakels dit wel van elkaar en dit staat hen toe om handelingen, zoals kruipen, te coördineren.”

De onderzoekers onderzochten het gedrag van de octopussen en hun neuronen, terwijl ze op zoek gingen naar voedsel en ze gaven hen ook verschillende voorwerpen zoals betonblokken, stenen, Legoblokjes en doolhofpuzzels met snoepjes erin verstopt. Ze stelden vast dat de zuignappen sensorische en motorische informatie uit hun omgeving opvangen en dat de tentakels die informatie kunnen verwerken en tot actie overgaan. De hersenen hoeven daarbij niets te doen. 

Het is een beslissingsmechanisme van beneden naar boven, in plaats van van de hersenen naar beneden, zoals typisch is bij gewervelden, zoals mensen, zegt Sivitilli. Volgens de onderzoeker is een beter begrip van de intelligentie van octopussen een goede voorbereiding op de ontmoeting met buitenaards leven. “Het is een alternatief model voor intelligentie. Het biedt ons inzicht in de diversiteit in bewustzijn in de wereld en misschien zelfs het universum", zegt hij.

De studie wordt voorgesteld tijdens de Astrobiology Science Conference die deze week plaatsvindt in Seattle.