Gynaecoloog Wiebren Tjalma: ‘Baarmoederhalskanker kunnen we wereld uit helpen dankzij vaccin’

Wat leert dit nieuwe onderzoek precies?

“Het onderzoek betreft de analyse van 65 onderzoeken die tussen 2014 en 2018 zijn gevoerd, goed voor 60 miljoen mensen in landen die al zo’n tien jaar een HPV-vaccin aanbieden, zoals Australië, Schotland en Groot-Brittannië. Australië begon er als eerste mee in 2007. De kans is groot dat de kanker daar binnen een tiental jaar niet meer bestaat, met uitzondering van de 5 procent die ontstaat door een andere bron dan HPV. Uit al die gegevens blijkt dat in die rijke landen de HPV-infecties in vijf tot acht jaar zijn afgenomen met 83 procent bij vrouwen tussen 15 en 19 jaar en met 66 procent bij vrouwen tussen 20 en 24 jaar.”

Betekenen minder infecties ook minder kankers?

“Daarvoor is het nog te vroeg. Meisjes krijgen het vaccin doorgaans op hun twaalfde. We zien nu al een flinke daling in infecties en in voorloperletsels. Dat zou moeten betekenen dat daardoor ook minder kankers ontstaan, alleen moeten we nog wat langer wachten om dat effectief in de cijfers weerspiegeld te zien. Volgens mij zal het aantal baarmoederhalskankers ook sterk verminderen.”

Wat kunnen we hieruit leren over de situatie in ons land?

“Dat het hier ook in die goeie richting evolueert, want ook wij zijn in 2010-2011 met massavaccinatie gestart en we hebben een gelijkaardige bevolking. Er is wel een groot verschil tussen Vlaanderen, waar 91 procent van de meisjes nu het vaccin krijgt via de Centra voor Leerlingenbegeleiding, en Wallonië, waar dit slechts 36 procent is.

“Toch ben ik ervan overtuigd dat we ook hier het virus bijna volledig kunnen elimineren binnen dit en twintig jaar. In België krijgen ook jongens van 12 tot 13 jaar vanaf september het vaccin. Dat is een positieve evolutie, want je kunt op allerlei manieren met HPV besmet raken, ook via huidcontact bijvoorbeeld. Door jongens te vaccineren verhoog je de bescherming van vrouwen en meisjes. Zelf lopen ze dan ook veel minder risico op de weliswaar meer zeldzame aars-, mond- en keelkankers.”

Zal screening op de duur niet meer nodig zijn?

“Dat kan, maar daar zijn we nog niet. Stel dat we tegen 2050 zo goed als geen baarmoederhalskankers meer hebben, dan hangt het van twee zaken af of we screening uiteindelijk laten vallen. Ten eerste moeten we tegen die tijd zeker weten dat je de kanker voorkomt als je de infecties en voorloperletsels voorkomt. Ten tweede moeten we ook een kosten-batenanalyse maken. Er zijn bijvoorbeeld HPV-zelftests onderweg die makkelijk en goedkoop zijn en kunnen zeggen of je nog beschermd bent of geïnfecteerd bent.”

Wat zijn de belangrijkste misverstanden?

“Het is niet omdat de vaccinatie nu gericht is op schoolkinderen, dat ze niet ook nuttig is voor twintigers en vrouwen die ouder zijn. Ons onderzoek wees al uit dat het ook op latere leeftijd nog zinvol is om je als vrouw te laten vaccineren. Maar je moet ergens beginnen en de vaccinatie op de school geven is zeer efficiënt. Ook wie het vaccin gekregen heeft, moet zich nog altijd laten screenen tot we zeker weten dat het aantal baarmoederhalskankers vermindert.”