‘We dachten dat het niet meer hoger kon’: drugsgebruik daalt bij jongeren, maar alcoholconsumptie piekt

“Van drank ga je echt zwaar fout”, zegt de 26-jarige Ruben, een van de duizenden jongeren die naar Rock Werchter zijn afgezakt. “Ik word daar ook moe van, terwijl je met een dipke (je vinger doppen in een envelop met MDMA-kristallen, nvdr) veel beter kunt feesten. Ik doe dat niet vaak, nee, in totaal zal ik nog altijd meer pinten drinken dan dat ik drugs gebruik.”

Meer pinten dan pillen is ook wat het Vlaamse expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs (VAD) vaststelt in het uitgaansleven. Als er één drug is waar de Vlaamse jeugd verknocht aan is, dan is het alcohol. Bij 75 procent van de bevraagden is hun drinkgedrag zelfs reden voor een gezondheidsrisico.

“We dachten dat het gebruik niet meer hoger kon”, zegt Marijs Geirnaert, directeur van het VAD. “Toch lijkt het altijd nog een beetje te stijgen. Alcohol is onlosmakelijk verbonden met uitgaan. Er zijn er weinigen die matig alcohol drinken en geen risico lopen. Op de korte termijn kan dat leiden tot een ongeval, of het nemen van een verkeerde beslissing. Op de lange termijn loop je een risico op verslaving en andere alcoholgerelateerde aandoeningen als hart- en vaatziekten.”

Cocaïne

Het expertisecentrum verzamelde de resultaten bij 700 bezoekers van clubs, festivals of dance-events in 2018 en heeft er nu een rapport over klaar. Daaruit blijkt dan van alle middelen alcohol nog steeds het meest gebruikte is. Het regelmatige gebruik van illegale drugs zit volgens de bevraging wel in een dalende lijn. Toch is daar ook weer een uitzondering op: cocaïne. “Het is duidelijk een hype”, zegt Geirnaert. “Maar of het ermee te maken heeft dat België een belangrijk doorvoerland is voor cocaïne, kunnen we uit de bevraging niet opmaken.” 

3,1 procent van de respondenten geeft aan dat ze minstens een keer per week een lijntje snuiven. In 2007 was dat percentage weliswaar nog hoger (4,3 procent), maar na een kleine dip zit de drug weer in de richting van zijn hoogste percentage. “Zoals het altijd gaat, breken sommige drugs in bepaalde scenes door en andere niet”, zegt Geirnaert. “Als je uitgaat heb je meer energie nodig om te dansen, en dan is cannabis misschien minder geschikt.”

Misschien is dat ook de reden waarom cannabis sinds 2003, de eerste keer dat de bevraging werd gehouden, zo sterk is afgenomen, al blijft het op de tweede plaats staan. Net als bij xtc is het regelmatig gebruik van marihuana bij uitgaanders in een duikvlucht gegaan. Andere illegale drugs, zoals ketamine, zijn een marginaal fenomeen gebleven. Ook lachgas heeft nauwelijks regelmatige gebruikers. 

Maar bij deze cijfers hoort ook een kleine bedenking. Al neemt het regelmatig gebruik af (minstens een keer per week), toch blijkt uit de verschillende bevragingen dat respondenten steeds meer aangeven dat ze in het voorbije jaar wel voor een of andere illegale drug zijn gezwicht. Voor 2018 staat dat aantal namelijk op 40 procent. Hoe dat te interpreteren?

Het VAD concludeert dat gebruikers steeds bewuster omgaan met drugs. Volgens Geirnaert is dat de “voor de hand liggende hypothese”, al kunnen de cijfers dat niet helemaal hardmaken. “Elke illegale drug is riskant”, zegt Geirnaert. “Omdat je nooit echt weet wat je slikt. Maar wekelijks xtc gebruiken is natuurlijk een heel ander verhaal dan af en toe. Bij xtc-gebruikers heeft het ons bijvoorbeeld verrast dat gebruikers het niet meer zo regelmatig doen. Men kiest nu echt zijn feestje.” 

De meeste jongeren geven nu ook aan dat ze ‘preventieve maatregelen’ nemen als ze gaan stappen. Ze rijden bijvoorbeeld niet met de auto, eten eerst, of proberen ook genoeg water te drinken. Als het kan, zouden zes op de tien zijn drugs ook liever eerst laten testen. “Je kan altijd een aantal zaken in acht nemen”, zegt geneeskundeprofessor Cathy Matheï (KU Leuven), ook voortrekker van de beweging Smart on Drugs. “Maar er is ook een ‘te veel’. Je maakt altijd een afweging tussen plezier en risico. Het komt erop aan om gebruikers goed te informeren. Ook alcohol onder de 18 is sterk af te raden.” 

Nog opmerkelijk: de kloof tussen mannen en vrouwen is – wat alcohol- en druggebruik betreft – aan het slinken, wat Geirnaert vooral toeschrijft aan een daling bij de mannen. 

Bijwerkingen

Ook op de Werchter-wei klinkt het dat festivalgangers, als ze drugs nemen, er toch zo verstandig mogelijk mee proberen om te gaan. “Ik heb nooit drugs genomen zonder dat ik wist wat de mogelijke bijwerkingen waren”, zegt Pieter (26). “Je gaat ook niet meer iets ter plekke kopen, maar fikst het op voorhand van iemand die je vertrouwt. Je kiest ook meer het moment uit en doet het enkel wanneer de omstandigheden goed zijn.” 

Zowel Pieter als Ruben denkt eigenlijk niet dat er minder drugs genomen worden door jongeren. Maar Pieter stipt wel aan dat de houding tegenover drugs in vergelijking met vroeger verandert. “Ik zie niet per se een toename, maar wel een normalisering. Het sociale aspect is nu ook versterkt. Iedereen kijkt nu uit voor iedereen. Mijn vrienden weten het ook altijd als ik iets neem, mocht het fout lopen. Belangrijk is ook nog dat onze generatie alcohol ook als een drug ziet, dus we springen daar even voorzichtig mee om.”