Elia waarschuwt voor dreigend stroomtekort vanaf winter 2022-2023
Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet, waarschuwt in een nieuwe studie voor een dreigend en structureel stroomtekort vanaf de winter van 2022-2023. Doordat er in de buurlanden een versnelde kolenuitstap gebeurt, kan er minder stroom worden ingevoerd. Volgens federaal minister van Energie, Marie Christine Marghem (MR) is er echter ‘geen reden tot ongerustheid’.
De nieuwe studie van Elia toont aan dat er al sneller bevoorradingsproblemen dreigen dan gedacht. In 2023 is voorzien dat de scheurtjescentrales Doel 3 en Tihange 2 zouden sluiten, goed voor 2 GW aan capaciteit. Omdat we tegen dan ook minder stroom zullen kunnen invoeren uit het buitenland - er is voor 26 GW aan vervroegde en bijkomende sluitingen in West-Europa aangekondigd -, zou er tot 2025 nood zijn aan extra capaciteit van 1 GW in België. “Dat is een nieuwe boodschap en erg pertinent”, klinkt het bij de voorstelling van het rapport.
Vanaf 2025 gaat het zelfs om een extra 3,9 GW. Dat is meer dan de 3,6 GW waarvan sprake in een vorige studie van Elia. Zelfs met alternatieve scenario’s zoals een meer gefaseerde nucleaire uitstap, waarbij Doel 4 en Tihange 3 langer in gebruik blijven, zijn er nog extra investeringen nodig, waarschuwt de beheerder van het hoogspanningsnet.
Vanaf 2025 wordt uitdrukkelijk gekeken naar het capaciteitsvergoedingsmechanisme (CRM) dat de regering eerder dit jaar goedkeurde, maar dat nog volledig moet worden uitgewerkt. “Zonder het uitwerken van een interventiemechanisme zullen er onvoldoende investeringsimpulsen zijn” om extra productiecapaciteit te creëren, meent Elia, die de regering in lopende zaken en de volgende regering oproept om hier prioriteit aan te geven.
Het CRM komt waarschijnlijk te laat om het dreigend stroomtekort eind 2022 te verhelpen. Elia wilde echter nog niet in zijn kaarten laten kijken wat er vanaf dan moet gebeuren. “We willen nog geen definitieve aanbevelingen doen”, zei topman Peeters, “maar één van de mogelijkheden zou bijvoorbeeld zijn om het mechanisme van de strategische reserve, dat afloopt in 2021-2022, te verlengen.”
“Het is nog geen vijf over twaalf, maar de klok is ook niet ruimer geworden”, besluit Elia-topman Chris Peeters.
“Geen reden tot ongerustheid”
Er is geen enkele reden om de consument onnodig te verontrusten. Dat zegt federaal minister van Energie, Marie Christine Marghem (MR).
De minister wijst erop dat eerder dit jaar de kaderwet rond het capaciteitsvergoedingsmechanisme (CRM) werd goedgekeurd. Dat mechanisme voorziet in een vergoeding voor extra capaciteit, zodat de bevoorradingszekerheid is gegarandeerd. Op die manier zouden bijvoorbeeld nieuwe gascentrales kunnen worden gebouwd. Marghem wijst er op dat al verschillende investeerders interesse hebben getoond in het project. “Als we aan dit tempo voorwerken, in samenwerking met de actoren uit de sector, zal de doelstelling om in 2021 de eerste aanbestedingen uit te schrijven gehaald worden”, luidt het.
Marghem wijst er nog op “dat haar kabinet al sinds de start van de legislatuur bezig is met de dossiers rond de kernuitstap en de bevoorradingszekerheid”.
VBO: “Volwaardige regering nodig”
Ook het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) benadrukt dat de tijd dringt. “De versnelde uitfasering van centrales in de buurlanden maakt dat er voor België minder importmogelijkheden zullen zijn. Daardoor zal er meer binnenlandse productiecapaciteit nodig zijn om de kernuitstap te compenseren in 2025.”
“Er moeten sterke beslissingen worden genomen op korte termijn en er moet een stabiel investeringskader gecreëerd worden. Daarvoor hebben we een volwaardige regering nodig.”
Maatregelen
De Federatie van Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven (FEBEG) wil dat er zo snel mogelijk maatregelen worden genomen om de bevoorradingszekerheid te waarborgen. “Dit is des te noodzakelijker omdat België een van de meest elektro-intensieve landen van Europa is. De energiesector heeft snel een gunstig, stabiel en voorspelbaar juridisch kader nodig om de noodzakelijke investeringen tijdig te kunnen plannen en uitvoeren”, aldus Marc Van den Bosch, algemeen manager van FEBEG.
De sectorfederatie vraagt dat de regering in lopende zaken en de toekomstige federale regering, de CREG en Elia alles in het werk stellen om de capaciteitsmarkt (CRM) zo snel mogelijk operationeel te maken.
Positief
FEBEG merkt op dat er ook goed nieuws is in de studie. Zo zal op Europees niveau het vermogen aan zonne- en offshore-windenergie tegen 2030 waarschijnlijk verdrievoudigen, en zal het vermogen aan windenergie op land in diezelfde periode met een factor 1,5 toenemen.
“Deze aanzienlijke toename van hernieuwbare energie kan de versnelde sluiting van stuurbaar thermisch vermogen van ongeveer 100 GW - waarvan het grootste deel in West-Europa - slechts gedeeltelijk compenseren”, klinkt het weliswaar. Ten opzichte van de vorige studie van Elia is er een bijkomend verlies van 26 GW aan stuurbaar vermogen of een bijkomend verlies van 35 procent, aldus nog FEBEG.
Milieuorganisaties willen vooral “schone alternatieven”
Milieuorganisaties zoals de Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace roepen, naar aanleiding van het jongste Elia-rapport over een dreigend stroomtekort, op om massaal in te zetten op groene energie. “De gewesten hebben hier de sleutels voor succes in handen. Door de uitbouw van een energiezuinig, flexibel en hernieuwbaar energiesysteem tot prioriteit te maken, kunnen ze de nood aan federale subsidies beperken”, klinkt het in een persbericht.
De milieuorganisaties gebruiken de studie om te pleiten voor massale investeringen in groene energie. “We moeten vasthouden aan de kernuitstap tegen 2025 en steun voor klassieke fossiele gascentrales vermijden”, klinkt het. “Door te kiezen voor meer hernieuwbare energie, opslag, energiebesparing, vraagbeheer en warmtekrachtkoppeling kunnen de gewesten drie vliegen in één klap slaan: ze doen niet alleen wat nodig is in de strijd tegen de klimaatopwarming, maar helpen ook de bevoorradingszekerheid vooruit en beperken mee de noodzaak aan federale subsidies.”